«علی سعدوندی» در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»، حذف ارز نیما را نشان از احتمال شرایط توفانی در اقتصاد دانست:
طولانی‌ترین دوره شکست سیاست‌های ارزی را در تاریخ بشر داشتیم
رامتین موثق
بعد از تشدید تحریم‌ها در سال 97 و کاهش فروش نفت ایران، ذخایر ارزی ایران به پایین‌ترین حد خود رسید و ناتوانی بانک مرکزی در کنترل نوسانات نرخ ارز مشخص شد. اما با شروع دولت سیزدهم و چشم‌پوشی بایدن از برخی تحریم‌ها، صادرات نفت ایران دوباره شروع شد و وضعیت درآمد ارزی دولت مقداری بهبود یافت. با این حال از سال 1402 و شروع عملیات طوفان‌الاقصی، با هر تنش منطقه‌ای این دلار بود که رکورد می‌زد و ارزش ریالِ در سرازیری را به قعر نزدیک‌تر می‌کرد. در این میان برخی معتقدند که دولت با استفاده از ذخایر ارزی خود مقداری جلوی نوسانات نرخ ارز را می‌گرفت و به اصلاح در بازار، دلار تزریق می‌کرد.
حال که در آستانه ورود ترامپ به کاخ سفید هستیم، باز برخی آمارها حاکی از کاهش ذخایر ارزی کشور است. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، سرمایه‌گذاری خارجی در ایران به کمترین سطح خود در ۲۱ سال گذشته (تنها نیم میلیارد دلار) رسیده است. این کاهش قابل توجه در سرمایه‌گذاری خارجی در حالی رخ داده که ذخایر ارزی کشور نیز به شدت کاهش یافته و اکنون تنها قادر به پوشش کمتر از چهار ماه واردات ایران است. این وضعیت نشان‌دهنده چالش‌های اقتصادی و نیاز به اقدامات فوری برای جذب سرمایه‌گذاری و تقویت ذخایر ارزی کشور است.
اما بانک مرکزی این آمارها را شایعه خوانده و تکذیب کرده است. بانک مرکزی ضمن تکذیب ادعای کاهش ذخایر خارجی و عدم تکافو برای واردات، اعلام کرد که ذخایر ارزی خارجی و ذخایر ارز و طلا در داخل کشور کاملا مطمئن و قابل استفاده است و مشکلی در تامین ارز واردات کالا به کشور وجود ندارد. طبق اعلام بانک مرکزی هیچ مشکلی در تامین ارز برای واردات نیست و از ابتدای سال تاکنون ۱۱ میلیارد و ۱۰۲ میلیون دلار ارز برای واردات کالاهای اساسی و دارو ارائه شده است. اما نشانه‌های اقتصاد ایران از وضعیت ذخایر ارزی کشور چیست؟
بازگشت ترامپ نفت ایران را روی آب
نگه داشت؟
همانطور که اشاره شد یکی از دلایل کاهش ذخایر ارزی کشور، کاهش فروش نفت بود که در نتیجه تشدید تحریم‌ها رخ داد و اکنون هم برخی گزارش‌ها حاکی از کاهش دوباره صادرات نفت ایران است.
اولین کاری که باید درراستای اصلاح نظام ارزی انجام شود، تفکیک بودجه ارزی از ریالی است. این ارز را نباید در اختیار بانک مرکزی قرار دهند زیرا بانک مرکزی ثابت کرده است که نهاد صالحی برای سیاست‌گذاری ارزی نیست و منابع ارزی کشور را صرف فرار سرمایه می‌کند. باید ارز حاصل از فروش ثروت در اختیار یک نهاد توسعه‌ای قرار بگیرد و صرف زیرساخت‌ها شود
به گزارش تجارت‌نیوز، موضوع تشدید تحریم‌ها علیه صنعت نفت ایران، یکی از مهم‌ترین موضوعات اقتصادی-سیاسی حال حاضر ایران است، به طوری که این تحریم‌ها مستقیماً سیاست‌های نفتی ایران را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. در تازه‌ترین اقدام و آن‌طور که تانکرترکز، موسسه ردیابی نفتکش‌ها در جهان، گزارش داده، به‌رغم کاهش صادرات نفت و میعانات گازی ایران در نیمه اول دسامبر، به ناگهان در نیمه دوم ماه این صادرات افزایش یافته است.
بنا بر گزارش موسسه کپلر، کاهش چشمگیر ۵۲۴ هزار بشکه‌ای فروش نفت ایران در ماه نوامبر نسبت به ماه قبل، تاثیر تنش‌های ژئوپلیتیک، کمبود انرژی داخلی و چالش‌های فزاینده حمل‌ونقل ناشی از تحریم‌ها را نشان می‌دهد. تحلیل کپلر از ۱۴۷ نفتکشی که امسال در حمل‌ونقل نفت خام ایران دخیل بوده‌اند، اختلال پیش‌آمده در پی دور جدید تحریم‌های آمریکا را آشکار می‌کند. این اتفاق منجر به افزایش ذخیره‌سازی شناور در نزدیکی مالزی و سنگاپور شده است.
بلومبرگ نیز طی گزارشی در 20 دسامبر اعلام کرد حجم نفت ایران که در نفتکش‌های دریایی ذخیره شده، به بالاترین سطح از اواخر جولای رسیده است. بلومبرگ دلیل این امر را تشدید تحریم‌های آمریکا علیه نفتکش‌های ایران پس از بازگشت دونالد ترامپ عنوان کرد.
داده‌های کپلر و ورتکسا حاکی از آن است که صادرات نفت ایران در پاییز امسال به‌شدت کاهش یافته و تقریباً 500 هزار بشکه در روز نسبت به تابستان کم شده است. با توجه به تحریم برخی نفتکش‌های ایرانی، به نظر می‌رسد این میزان نفت و میعانات گازی موجب افزایش ذخیره‌سازی شناور شده است.
«علی سعدوندی» در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: با توجه به اینکه تقریبا به سطح فروش نفت قبل از تحریم‌ها بازگشتیم، طبیعی است که تا حدی ذخایر ارزی داشته باشیم؛ اما مشخص نیست که بانک مرکزی برای شرایط توفانی در اقتصاد آماده است یا خیر؟ به هرحال، حذف ارز نیما به این معنی است که احتمالا به پیشواز شرایط سخت می‌رویم و این سیاست درستی بود که اتخاذ شد
به پیشواز رفتن شرایط سخت با حذف نیما
یک اقتصاددان در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»، در ارزیابی از وضعیت ذخایر ارزی کشور عنوان کرد که ذخایر ارزی کشور به درآمد نفت بستگی دارد.
علی سعدوندی معتقد است: با توجه به اینکه تقریبا به سطح فروش نفت قبل از تحریم‌ها بازگشته‌ایم، طبیعی است که تاحدی ذخایر ارزی داشته باشیم و فعلا ذخایر ارزی وضعیت بهتری داشته باشند.
او با اشاره به اینکه فعلا تاحدی ارز وجود دارد، اما مشخص نیست که بانک مرکزی برای شرایط توفانی در اقتصاد آماده است یا خیر، تصریح کرد: حذف ارز نیما به این معنی است که احتمالا به پیشواز شرایط سخت می‌رویم و این سیاست درستی بود که اتخاذ شد.
این تحلیلگر مسائل اقتصادی درباره شرایط توفانی در اقتصاد بیان کرد: اگر تحریم‌ها سخت شود، ممکن است چین از ما نفت کمتری بخرد یا اصلا نخرد یا اینکه در جریان کشتیرانی مشکلاتی رخ دهد و اگر شاهد این اتفاقات باشیم، صادرات نفت ایران کاهش پیدا می‌کند.
فقط منابع ارزی را هدر داده‌ایم
سعدوندی اظهار کرد: اما مسئله اصلی ما درآمد نفتی نیست بلکه مسئله اصلی هزینه‌کرد ارزی است. ما معمولا این ارز را در بازار تزریق می‌کنیم و این سیاستی است که بانک مرکزی دارد که صرف پرداخت سوبسید برای فرار سرمایه می‌شود.
این کارشناس مسائل اقتصادی با مضر خواندن این سیاست که سال‌های سال است ادامه دارد، درباره مضرات این سیاست تاکید کرد که با این سیاست تنها منابع ارزی کشور به هدر رفته است.
سعدوندی ادامه داد: ما می‌توانستیم بهترین و پیشرفته‌ترین زیرساخت‌های دنیا را در کشور داشته باشیم؛ نه با درآمد ارزی مثل قبل از انقلاب بلکه با درآمد ارزی ۲۰ سال گذشته هم می‌توانستیم بهترین شرایط زیرساختی را در تاریخ ایران داشته باشیم؛ اما از ارز برای واردات در جهت تخریب تولید ملی و برای پرداخت سوبسید به فرار سرمایه استفاده کردیم به صورتی که هرکس از ایران فرار کرده به نفعش تمام شده است.
یک اقتصاددان: بانک مرکزی باید بپذیرد مسئول سیاست پولی کشور است و در بازار ریال قدرت دارد اما قدرتی در بازار ارز ندارد. وقتی اهداف بانک مرکزی دوگانه درنظر گرفته می‌شود شکست می‌خورد، همانطور که ما واقعا طولانی‌ترین دوره شکست سیاست‌های ارزی را در تاریخ بشر داشتیم زیرا 45 سال است که بانک مرکزی ادعایی می‌کند که در آن ناموفق بوده است
ارز نباید در اختیار بانک مرکزی قرار بگیرد
این اقتصاددان درباره شیوه‌های اصلاح نظام ارزی ایران عنوان کرد: اولین کاری که باید انجام دهند تفکیک بودجه ارزی از ریالی است.
سعدوندی ادامه داد: این ارز را نباید در اختیار بانک مرکزی قرار دهند زیرا بانک مرکزی ثابت کرده است که نهاد صالحی برای سیاست‌گذاری ارزی نیست و منابع ارزی کشور را صرف فرار سرمایه می‌کند. باید ارز حاصل از فروش ثروت در اختیار یک نهاد توسعه‌ای قرار بگیرد و بهتر است این نهاد زیر نظر دولت فعالیت کند و این ارز صرف زیرساخت‌ها شود.
او همچنین بیان کرد: اگر این اتفاق بیافتد، یک نوع کمبود در منابع ریالی پیش می‌آید و باید آن را از طریق ایجاد درآمدهای ریالی مناسب جبران کرد.
این تحلیلگر مسائل اقتصادی درباره راه‌های جبرانی این کمبود احتمالی گفت: مثلا اگر اجازه واردات خودرو داده شود بخشی از این کسری ریالی پوشش داده می‌شود و یا اگر مولدسازی دارایی‌های دولت به درستی صورت بگیرد، بخش عمده‌ای از کسری بودجه پوشش می‌یابد و تا حدود ۵ تا ۶ درصد هم می‌توان کسری بودجه را از محل فروش اوراق جبران کرد. اگر این اتفاقات بیافتد دیگر مشکلی در زمینه تفکیک بودجه ارزی از ریالی نداریم.
بانک مرکزی باید بپذیرد در بازار ارز قدرتی ندارد
سعدوندی درباره دیگر راه‌های اصلاح نظام ارزی کشور اظهار کرد: بانک مرکزی هم باید بپذیرد مسئول سیاست پولی کشور است و قدرتی در بازار ارز ندارد اما در بازار ریال قدرت دارد. او تصریح کرد: وقتی اهداف بانک مرکزی دوگانه درنظر گرفته می‌شود شکست می‌خورد، همانطور که ما واقعا طولانی‌ترین دوره شکست سیاست‌های ارزی را در تاریخ بشر داشتیم زیرا 45سال است که بانک مرکزی ادعایی می‌کند که در آن ناموفق بوده است.
این کارشناس توضیح داد: بانک مرکزی باید روی سیاست پولی تمرکز کند و اجازه بدهد ارز بازار آزاد به صورت شناور و تک‌نرخی قیمت‌گذاری شود منتهی چون بانک مرکزی در جهت سیاست‌گذاری پولی تقویت می‌شود لاجرم نرخ ارز هم، مانند کشورهای دیگر، در بازار آزاد به ثبات خیلی خوبی خواهد رسید. سعدوندی در پایان خاطرنشان کرد: کشورهایی در حاشیه خلیج‌فارس هستند که نرخ ارز آنها چند دهه است ثابت مانده، زیرا به اصول علمی عمل می‌کنند و منکر اصول علم و تجربه بشری نمی‌شوند.
دیدگاه تان را بنویسید