خط‌ونشان از پسِ بشکه‌های نفت

باران زرین قلم

تحریم‌های آمریکا حالا به اهرمی ضد خودش بدل شده است. آمریکا می‌خواهد هم ایران را در تحریم نگه دارد و هم مانع کاهش تولید اوپک پلاس شود. غربی‌ها معتقدند کاهش تولید اوپک پلاس، می‌تواند اقتصاد جهان را با بحرانی چشمگیر روبرو کند.

غول تورم در جهان بیدار شده است. تورم اسپانیا رکورد 37 ساله را شکست، تورم انگلستان رکورد 40 ساله را شکست. نرخ تورم امریکا باز هم افزایش یافت.

 این‌ها تنها بخشی از اخبار پرشماری است که این روزها در رسانه‌های مکتوب و آنلاین منتشر شده است. شاید برای مخاطب ایرانی که تورم کمتر از 10 درصد را تورمی اندک می‌داند و به نرخ تورم بالاتر از 20 درصد خو گرفته و حالا نیز با تورم بالاتر از 40 درصد دست و پنجه نرم می‌کند، این موضوع چندان با اهمیت نباشد اما نکته اینجاست که موج تورمی در بزرگ‌ترین کشورهای تولیدکننده جهان می‌تواند فشار تورمی مضاعفی را در سایر کشورهای جهان ایجاد کند. به هر روی جهان سال‌های طولانی با تورم بالا خداحافظی کرده و نرخ‌های تورم کمتر از پنج درصد را به خود دیده بود حالا اما شمار کشورهایی که با تورم یا به عبارت بهتر با رشد تورم روبرو هستند، رو به افزایش است.

 دلیل این تورم چیست؟

هنوز اقتصاد جهانی تبعات بیماری کرونا را هضم نکرده و مهیای ورود به دوران پساکرونا نشده بود که حمله روسیه به اوکراین، فشاری مضاعف را بر جهان وارد کرد. از یک سو این اقدام نظامی به رشد شدید بهای جهانی غذا منجر شد و از سوی دیگر تحت‌تاثیر تحریم روسیه و فشارهای غربی، بهای انرژی در غرب افزایش یافت چراکه روسیه از اهرم در دستانش برای خلع سلاح رقبا بهره برد.

هیثم الغیص، دبیرکل اوپک در سخنانی به کمک عربستان آمد و ضمن حمایت از تصمیم اعضای اوپک ‌پلاس، کاهش تولید نفت از سوی آنها را اقدامی پیشگیرانه دانست

 روسیه مهمترین صادرکننده گاز به اروپاست و از سوی دیگر یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نفتی تلقی می‌شود. داستان اینجا به سرنوشت ائتلافی به نام اوپک پلاس گره می‌خورد. سازمانی که با تصمیم اخیر خود به زعم کارشناسان بین‌المللی به کمک روسیه آمده است. این تصمیم بی‌تردید تبعاتی را برای شریک استراتژیک آمریکا در پی خواهد داشت. برای عربستان.

 ماجرای تصمیم اوپک پلاس چیست؟

وزیران نفت و انرژی کشورهای عضو ائتلاف اوپک‌پلاس با انتشار بیانیه‌ای در سی‌وسومین نشست خود با توجه به شرایط کنونی بازار نفت و دورنمای مبهم اقتصاد جهانی تصمیم گرفتند تولیدشان را از ماه نوامبر ۲۰۲۲ روزانه ۲ میلیون بشکه کاهش دهند.

اینجا بود که آمریکا تیغ تیز انتقاد را به سمت عربستان نشانه رفت و جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، اوایل هفته جاری اعلام کرد، پس از اقدام اوپک پلاس، پیامدهای جدی برای روابط آمریکا با عربستان سعودی وجود خواهد داشت.

 این همه ماجرا نیست و در اولین اتفاق، قیمت نفت روندی افزایشی را تجربه کرده و حالا هر بشکه نفت می‌رود تا به صد دلار نزدیک شود.

 آنچه اهمیت دارد اینکه حتی صندوق بین‌المللی پول نیز در گزارشی وضعیت پیش روی جهان را در حوزه اقتصاد نگران‌کننده توصیف کرده است.

 صندوق بین‌المللی پول در جدیدترین گزارش دورنمای اقتصادی جهان، پیش‌بینی کرد رشد اقتصاد جهانی از شش درصد در سال ۲۰۲۱ به ۳.۲ درصد در سال ۲۰۲۲ آهسته می‌شود درحالی که نرخ تورم از ۴.۷ درصد به ۸.۸ درصد رشد می‌کند. در نتیجه، ریسکها برای دورنمای اقتصاد جهانی به شکل غیرقابل معمولی زیاد و نزولی مانده‌اند. این گزارش البته سبب شد بهای نفت در بازارهای جهانی با اندکی ریزش روبرو شود چرا که بی‌تردید بحران اقتصاد جهانی تقاضا برای نفت را از میان خواهد برد اما از سوی دیگر با تصمیم اخیر اوپک کف‌سازی قیمت نفت به نوعی خواهد بود که ریزش بیش از تصور، مانند زمان پاندمی کرونا رخ نخواهد داد.

ما سیاسی نیستیم

در حالی که سیاستمداران در میدان سیاست در حال انتقاد بسیار جدی به سیاست‌های اخیر هستند و نارضایتی‌شان را از همراهی عربستان در این میدان ابزار می‌کنند، مسئولان اقتصادی درصدند توضیح دهند ماجرا باید در میدان اقتصاد تفسیر شود.

فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی در اظهاراتی گفته است که تصمیم اخیر اوپک پلاس برای کاهش تولید نفت صرفاً اقتصادی است و با اجماع کشورهای عضو اتخاذ شده است.

بر اساس این گزارش، فیصل بن فرحان که روابط کشورش با واشنگتن در پی این تصمیم اوپک پلاس دچار تنش شده است، افزود: کشورهای اوپک پلاس مسئولانه عمل کردند و تصمیم مناسب را گرفتند که سعی بر ثبات بازار و تحقق منافع تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان دارد.

در چنین شرایطی آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا نیز گفته است که واشنگتن پیامدهای تصمیم کاهش تولید نفت از سوی اوپک پلاس بر روابط با عربستان را بررسی می‌کند.

بر اساس این گزارش، بلینکن افزود که سعودی‌ها می‌دانستند که کاهش تولید به تقویت درآمدهای روسیه و احتمال کاهش تاثیر تحریم‌ها منجر خواهد شد.

وزیر خارجه آمریکا گفت: ما منافع متعددی با عربستان داریم و سیاست ما باید بازتاب‌دهنده آن باشد. آنها مبنایی را که بازار نیازمند کاهش تولید باشد ارائه نکردند. الان زمان خالی کردن بازار از نفت نیست.

از دیگر سوی در پاسخ به این اظهارات، وزیر خارجه عربستان در سخنانی تلویزیونی گفته است: همکاری نظامی بین ریاض و واشنگتن در راستای منافع دو کشور و ثبات منطقه است. رابطه ما با ایالات متحده آمریکا ساختاری است که از زمان شکل‌گیری این رابطه پایه‌ریزی شده است. روابط ما راهبردی است و از امنیت و ثبات منطقه حمایت می‌کند.

هیثم الغیص، دبیرکل اوپک نیز در سخنانی به کمک عربستان آمد و از تصمیم اعضای اوپک ‌پلاس حمایت کرد و کاهش تولید نفت از سوی آنها را اقدامی پیشگیرانه دانست.

وی گفت که این تصمیم حامل پیام سیاسی نبوده و نتیجه بررسی‌ها و اصول فنی است و استقبال کشورهای تولیدکننده نفت از این تصمیم معیاری برای سنجش درستی آن به‌ حساب می‌آید.

وی تاکید کرد که «این تصمیم با هدف تعیین یک قیمت مشخص اتخاذ نشده است، بلکه ما به دنبال آن هستیم تا عرضه و تقاضا را متعادل کنیم.»

هر چند ایران در تحریم نفتی به سر می‌برد و نفت خود را به صورتی غیررسمی و با زیان به مشتریان خاص می‌فروشد، اما کاهش قیمت نفت می‌تواند اثری منفی بر اقتصاد ایران به جا بگذارد .

 هر چه هست رویارویی سیاسی آمریکا و روسیه  در قالب اوپک پلاس، حالا به حملات تند لفظی در میدان سیاست از سوی طرفین موضوع منجر شده اما به نظر می‌رسد جهان در آستانه خروج از کرونا، با خروج غول قدرتمند تورم از شیشه روبرو باشد. این وضعیت برای اقتصادی که یک سال است با رشد عجیب قیمت غذا مواجه شده است، می‌تواند ناگوار باشد اما هر چه هست هم‌پیمانان دیروز، این روزها بشکه‌های نفت را میان خود چیده‌اند و در حال خط و نشان کشیدن هستند؛ اما در واقعیت، اقتصاد درگیر بحرانی واقعی است که برون‌رفت از آن در سایه تحریم تولیدکنندگان بزرگ نفتی چون ایران ممکن نیست.

 سئوال مهم اینجاست که آیا این توافق می‌تواند به این نکته بینجامد که آمریکا با بازگشت ایران به بازارهای جهانی نفت موافقت کند؟ بی‌تردید چنین اتفاقی، بخش مهمی

از بـحــران بــازارهــای جهانی را در حوزه انرژی حل خواهد کرد.