کدام رئیس‌کل راست می‌گوید؟

مریم شکرانی

 روسای‌کل بانک مرکزی دو دولت دوازدهم و سیزدهم این روزها در حالی مقابل افکار عمومی بگو و مگوی صریحی راه انداخته‌اند که تورم در نقطه جوش قرار دارد و هر روز کالایی جدید از سفره خانوار طعمه گرانی بیش از پیش می‌شود. عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی دولت حسن روحانی که امسال نامزد انتخابات ریاست جمهوری شده بود، ادعای عجیبی مطرح کرد. ادعایی مبنی بر اینکه او مانع ونزوئلایی شدن ایران شده است و دولت سیزدهم  علی‌رغم ادعاهای خود مشغول چاپ پول است.

در مقابل علی صالح‌آبادی، رئیس بانک مرکزی دولت سیزدهم که به همراه اعضای اقتصادی کابینه مدعی مهار چاپ پول و کاهش تورم هستند، دولت قبل را مسئول تورم بالای ۴۰ درصدی می‌دانند.

با این حال آماری که آنها از آن حرف می‌زنند چه حجم نقدینگی پول و درآمدهای ارزی دولت و تورم و ... همه و همه داده‌هایی است که در انحصار بانک مرکزی است و کسی نمی‌داند که ادعای کدام یک از سکانداران بانک مرکزی درست است؟

رئیس کل اسبق بانک مرکزی ضمن رد ادعای خرید ارز نیمایی و فروش آن با نرخ ۴۲۰۰ تومانی تاکید کرده است که کسری حدود شش میلیارد دلاری تامین ارز کالاهای اساسی از محل منابع و ذخایر بانک مرکزی تامین شده است. این در حالی است که صالح‌آبادی، رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرده که اسناد چاپ پول موجود است.

خبرگزاری دولتی ایرنا، پس از واکنش همتی به اظهارات صالح‌آبادی، در گزارشی نوشت مستندات چاپ پول برای تامین ارز ۴۲۰۰ تومانی در سال ۱۳۹۹،  در بانک مرکزی موجود است و به گفته صالح‌آبادی دولت قبل در سال گذشته ۴ میلیارد دلار درآمد نفتی به دست آورد، اما ۱۰ میلیارد دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی پرداخت کرد

بگو مگوی روسای بانک مرکزی را عبدالناصر همتی کلید زد. او در ادعای عجیب در کارزار انتخاباتی‌اش گفته بود که مانع از ونزوئلایی شدن ایران شده است. هرچند که حرف‌های او قبل از انتخابات با این ادعاها نمی‌خواند. او پیش از حضور در انتخابات گفته بود که دولت حسن روحانی او را مجبور کرده که برای جبران کسری بودجه پول چاپ کند و دامنه چاپ پول حتی به چاپ اسکناس به پشتوانه ارزهای بلوکه شده هم رسیده است!

محمود واعظی، رئیس دفتر حسن روحانی هم گفته بود که دولت برای جبران کسری بودجه مجبور شد دلار را گران کند! هرچند که او زیر فشار افکار عمومی حرف خود را پس گرفت و گفت که رسانه‌ها حرفهای او را تحریف کرده‌اند.

همتی که در جریان انتخابات موفق شده بود توجه بخشی از افکار عمومی را به صفحه اینستاگرام و توییتر خود جلب کند پس از شکست در کارزار انتخابات از اظهارنظرهای جنجالی خود کوتاه نیامد و این بار رئیس جدید بانک مرکزی و دولت سیزدهم را زیر تیغ انتقادات خود قرار داد.

دولت جدید هم کوتاه نیامد و از طریق رسانه‌های خود عبدالناصر همتی را سلطان چاپ پول معرفی کرد و گفت که او با سو پیشینه در بانک مرکزی زبان به نقد عملکرد مالی دولت جدید گشوده است. این بگو و مگوها به جایی رسید که اخیرا علی صالح‌آبادی، رئیس بانک مرکزی دولت سیزدهم در رابطه با چرایی رشد نقدینگی در جریان تامین ارز کالاهای اساسی گفته که در سال گذشته دولت چهار  میلیارد دلار درآمد نفتی داشته اما از آنجایی که به ۱۰ میلیارد دلار ارز نیاز داشت، بانک مرکزی شش میلیارد دلار ارز را از سامانه نیما به قیمت نزدیک به نرخ آزاد خریداری کرد و به قیمت ۴۲۰۰ تومان به واردکنندگان فروخت.

در اظهارات صالح آبادی این طور اعلام شد که دولت گذشته با این اقدام عملا دست به چاپ پول زده و از مابه‌التفاوت نرخ ارز ۴۲۰۰ تومانی و ارز نیما کسری بوجه خود را جبران کرد که موجب افزایش پایه پولی، افزایش نقدینگی و تورم شده است.

همتی چه می‌گوید؟

عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی دولت گذشته هم در مقام پاسخ برآمد و گفت که سال گذشته در راستای سیاست دولت، با نرخ ترجیحی ۱۰ میلیارد دلار ارز برای تامین کالاهای اساسی تامین شد گفت که ارز ۴۲۰۰ تومانی در مرحله اول از محل درآمدهای وصولی سال ۱۳۹۹ سهم دولت که حدود چهار میلیارد دلار  بود تامین  شد، اما به دلیل عدم کفایت درآمدهای ارزی دولت و با توجه به ضرورت تامین کالاهای اساسی، دارو  و نیازهای ضروری مربوط به معیشت مردم، کسری فوق از محل مانده ذخایر بانک مرکزی که به نرخ ۴۲۰۰ تومان در ترازنامه بانک ثبت شده بود، تامین شد.

جدال روسای کل پیشین و فعلی بانک مرکزی در حالی ادامه دارد که  اقتصاد ایران نه در دوران رئیس کلی همتی و نه در دوره رئیس‌کلی صالح‌آبادی از چنگال تورم و نقدینگی نجات نیافته و در بحرانی سخت و سنگین به سر می‌برد

به گفته او حدود شش میلیارد دلار از محل منابع و ذخایر موجود در حساب‌های کارگزاری بانک مرکزی که متعلق به بانک مرکزی بود، استفاده شد.

رئیس کل سابق بانک مرکزی این را هم گفت که این اقدام با موافقت شورای عالی اقتصادی سران قوا  و تایید مقام معظم رهبری انجام شده است. ضمن اینکه به دستور مقام معظم رهبری مقرر شد آن بخش از ذخایر ارزی  بانک مرکزی که برای خرید دارو وسایر کالاهای اساسی مصروف شده است به عنوان بدهی دولت به بانک مرکزی ثبت و از محل درآمدهای ارزی آتی دولت طی سه سال تسویه شود.

همتی ادامه داد بنابراین  بانک مرکزی سیاست خرید ارز با نرخ نیما و فروش آن با نرخ ۴۲۰۰ تومان نداشته است و خرید و فروش بانک مرکزی در سامانه نیما مشخص بوده و جدا از نحوه تامین ارز کالاهای اساسی است.

او  در ادامه با بیان اینکه دولت طبق مجوزهای خاص شورای عالی اقتصادی سران قوا یا تکالیف قانون بودجه، نسبت به فروش ارزهای مسدودی صندوق توسعه ملی به بانک مرکزی اقدام می‌کند که قطعا پایه پولی را متاثر خواهد کرد افزود: در این  خصوص نیز در هنگام حضور در بانک مرکزی آثار این گونه تصمیمات را  به مقام معظم رهبری گزارش داده و توقف تسعیر منابع  مسدودی را خواستار شدم که با دستور ایشان استفاده از این رویه از اول سال ۱۴۰۰منع شد که اسناد و مدارک  این تصمیمات در بانک مرکزی موجود است.

اسناد در دست کیست؟

اما خبرگزاری دولتی ایرنا، پس از واکنش همتی به اظهارات صالح آبادی، گزارشی در این باره منتشر کرد و نوشت که مستندات چاپ پول برای تامین ارز ۴۲۰۰ تومانی در سال ۱۳۹۹، هم‌اکنون در بانک مرکزی موجود است و به گفته صالح‌آبادی رئیس‌کل بانک مرکزی، دولت قبل در سال گذشته ۴ میلیارد دلار درآمد نفتی به دست آورد، اما ۱۰ میلیارد دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی نیاز داشت؛ به همین دلیل ۶ میلیارد دلار ارز را از سامانه نیما به قیمت نزدیک به نرخ آزاد خریداری کرد و به قیمت ۴۲۰۰ تومان به واردکنندگان پرداخته اند اما همتی در حالی این موضوع را رد می‌کند که صالح‌آبادی رئیس‌کل بانک مرکزی در برنامه این هفته ثریا نیز اعلام کرد که اسناد این موضوع در بانک مرکزی موجود است.

کشمکش‌های سکانداران بانک مرکزی در شرایطی ادامه دارد که اسناد در بایگانی‌های بانک مرکزی است و اگر این دو نفر قصد شفاف‌سازی دارند می‌توانند این اسناد را منتشر کنند.

آنچه مسلم است اینکه اقتصاد ایران نه در دوران رئیس کلی همتی و نه در دوره رئیس کلی صالح‌آبادی از چنگال تورم و نقدینگی نجات نیافته و در بحرانی سخت و سنگین به سر می‌برد.