نگاه خیره فردوسی به وین و پاستور

ایمان ربیعی

 هفته دوم تیرماه در حالی آغاز شده است که قیمت دلار روندی افزایشی را تجربه کرده و از اولین روزهای هفته با تغییر کانال مواجه بوده است. نوسان قیمت ارز در هفتمین روز دلار به اوج رسید و تغییر لحظه به لحظه قیمت، بهای این ارز شاخص در بازار آزاد را در محدوده 25 هزار تومان قرار داد. این وضعیت سبب شد برخی حتی قیمت 25 هزار و 100 تومان را نیز برای خرید دلار بپذیرند چرا که معتقدند ممکن است با تحولات رخ داده در عرصه بین‎الملل، مشکلات بازار ارز دو چندان شود.

 افزایش قیمت دلار حالا فضا را مستعد رشد خرید و فروش کرده و وضعیت سبزه‌میدان و فردوسی گواهی می‌دهد که رکود حاکم بر بازار شکسته است.

 قیمت دلار در حالی وارد کانال 24 هزار تومان شد که در آخرین ماه‌های سال گذشته، دلار 15 هزار تومانی و 20 هزار تومانی بر سر زبان‌ها افتاده و برخی حتی ریزش بورس و عقب‌نشینی بازارهای مسکن و خودرو و ... را تحت‌تاثیر تغییر انتظارات تورمی ارزیابی می‌کردند و معتقد بودند قیمت‌ها روندی کاهشی را در ماه‎های پیش رو تجربه خواهند کرد. این مهم اما نه تنها به وقوع نپیوسته است بلکه رشد بهای ارز زمینه را برای تغییر قیمت دلار در صرافی‌های بانکی و بازار آزاد فراهم کرده است.

 گزارش‌های رسیده نشان از داغ شدن بازار خرید دلار از صرافی‌های بانکی دارد. در این میان برخی حتی حاضر به اجاره کارت ملی به مبلغ 400 هزار تومان هستند تا بلکه بتوانند از امکان دریافت دلار با کارت ملی استفاده کنند.

 طبق پیش‌بینی‌های صورت گرفته هر کارت ملی می‌تواند دو هزار یورو در سال یا معادل آن به ارزهای دیگر را با نرخ صرافی خرید کند.

دلیل افزایش نرخ دلار چیست؟

سئوال مهمی که این روزها بسیاری از فعالان و ناظران بازار مطرح می‌کنند این است که دلیل افزایش قیمت دلار و همچنین تغییر انتظارات تورمی چیست؟

سیدکمال سیدعلی، معاون اسبق ارزی بانک مرکزی در پاسخ به این پرسش تغییر دولت را مورد استناد قرار داده و به «توسعه ایرانی» گفت: مهمترین دلیل این اتفاق را باید در شرایط تغییر دولت جستجو کرد. یکی از مهمترین دلایلی که بازار ارز را تحت‌فشار قرار داده موضوع تعیین کابینه است. تا زمانی که تکلیف کابینه جدید روشن نشود؛ بازار ارز در چنین وضعیتی قرار خواهد داشت.  

 او تاکید کرد: همه این‌ها نشان می‌دهد که ما در مرحله بی‌اطلاعی و نااگاهی هستیم و این بی‌اطلاعی بر روند افزایشی قیمت‌ها دامن می‌زند .

از سوی دیگر حسین سلاح ورزی نیز معتقد است یکی از مهمترین دلایل تغییر انتظارات تورمی را باید در سیاست‌های اجرایی داخلی و خارجی حستجو کرد .

 وی در کلاب‌هاوس خبرانلاین تاکید کرد: بسیاری با استناد به تجربیات پیشین انتظار داشتند که دولت به سرعت در ماه‌های پایانی رو به اجرای سیاست‌های سرکوب ارزی و پول‌پاشی بیاورد تا بلکه قیمت ارز را مهار کرده و در زمان تحویل دولت، نرخ دلار را به پایین‌ترین حد ممکن برساند؛ با این حال دیدیم دولت نه نسبت به ارزپاشی در بازار اقدام کرد و نه سیاست سرکوب قیمت ارز را در دستور کار خود قرار داد در نتیجه این دو مولفه مهم که مبنای تعیین انتظارات تورمی در آینده بودند بلااثر شدند. از سوی دیگر بسیاری از ناظران داخلی و خارجی بر این اعتقاد بودند که مذاکرات وین به سرعت به نتیجه خواهد رسید اما در عمل این مذاکرات طولانی‎تر از پیش‎‌بینی‌ها شد و در نتیجه شاهد آن بودیم که قیمت ارز از این منظر نیز تحت فشار قرار گرفت.

 صرافان چه می‌گویند؟

فعالان بازار اما معتقدند قیمت‌ها در بازار چندان هم غیرواقعی نیست و با توجه به اینکه تغییر اقتصادی خاصی در عمل رخ نداده است قیمت افزایشی محدود را شاهد است. قیمت دلار حالا ماه‌هاست که در کانال 22 تا 24 هزار تومان در نوسان است و کانال 23 هزار تومان کانال سخت مقاومتی دلار تلقی می‌شود که کاهش قیمت از این کانال با دشواری بالایی مواجه است.

 آنچه مسلم است اینکه انتشار اخباری در خصوص احتمال خروج امریکا از مذاکرات برجام از یک سو و عدم انتشار اخباری مثبت از روند مذاکرات از سوی دیگر سبب شده است که بازار با نوعی بلاتکلیفی کشدار مواجه شود. تجربه سال‌های قبل نشان می‌دهد در چنین مواقعی اغلب، بازار ارز با مانور قابل توجه دلالان و واسطه‌گران روبرو می‌شود. آن طور که اخبار رسیده نشان می‌دهد بازار ارز در ماه‌های گذشته با رکودی محسوس روبرو بوده است در نتیجه تعلیق کنونی بازار این فضا را برای این دسته به وجود آورده که موقعیتی متفاوت را ایجاد کرده و بر تنور افزایش قیمت‌ها بدمند.

سیدکمال سیدعلی، معاون اسبق ارزی بانک مرکزی در گفتگو با «توسعه ایرانی»: مهمترین دلیل افزایش قیمت دلار به شرایط تغییر دولت برمی‎گردد، تا زمانی که تکلیف کابینه جدید روشن نشود؛ بازار ارز در چنین وضعیتی قرار خواهد داشت

  بازار به کدام سمت می‌رود؟

تجربه دوره‎های پیشین انتقال دولت گواهی می‎دهد اغلب در زمان تغییر دولت‌ها، قیمت ارز روندی کاهشی را تجربه می‎کند. دلیل این امر اتخاذ سیاست‌های انبساطی از سوی دولت‎هاست. دولت محمود احمدی‌نژاد نیز در موقعیتی مشابه امروز، پاستور را ترک کرد. در فضایی که ایران با تحریم‌های بین‎المللی مواجه بود و مضیقه ارزی و بحران خود را در تمامی ابعاد نشان می‌داد. حالا نیز ایران با تحریم‌های سفت و سخت آمریکا مواجه است و مذاکرات برجام نیز طولانی‌تر از انتظار شده است اما با این حال هنوز بسیاری از تحلیلگران بر این اعتقادند که قیمت ارز در محدوده 22 تا 24 هزار تومان قرار خواهد گرفت و نوسان محدودی در صورت عدم برداشته شدن تحریم‌های نفتی و تحریم‌های امریکا در بازار رخ خواهد داد .

 برداشته شدن تحریم به فرض به نتیجه رسیدن مذاکرات وین و احیای برجام نیز به واسطه رشد نقدینگی در بلندمدت تاثیر چندان بزرگی در طولانی مدت بر بازار نخواهد داشت بلکه تنها سبب می‌شود دلار در محدوده 20 هزار تومانی قرار گیرد.

 بسیاری از کارشناسان معتقدند سیاست‌های ارزی ایران در سال‌های گذشته همواره بر سرکوب قیمتی استوار بوده است. این سیاست هر از گاهی زمینه را برای وقوع شوک ارزی هموار می‌کند اما آنچه اقتصاد ایران را در شرایط کنونی تحت‌فشار شدید قرار داده است وقوع دو شوک ارزی در فاصله‎ای کوتاه در دهه 90 است. حال بسیاری توصیه می‌کنند به جای تمرکز بر قیمت ارز باید نسبت به اصلاح سیاست‎های ارزی اقدام کرد. باید دید دولت سیزدهم تیغ حراجی ارزی را در دست خواهد گرفت یا خیر .