آماده‌باش اروپا و حمایت یکپارچه از اوکراین

رامین پرتو

سفر ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین به ایالات متحده که از چند روز پیش توسط مقامات کاخ‌سفید تایید شده بود، خروجی را به تصویر کشاند که هیچکس انتظار آنرا نداشت و در این راستا پرده جدیدی از نگرش ترامپ و تیم وی به تصویر گذاشته شد که شایدد در دولت اول او کمتر به چشم آمده بود.دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا روز جمعه در گفت‌وگو با همتای اوکراینی خود گفت که کی‌یف در قمار با «جنگ جهانی سوم» است و سپس صریحا به او گفت که نمی‌تواند در این شرایط تحول خاصی را به نفع خود و کشورش رقم بزند. در جای دیگر، زلنسکی از جی.دی ونس، معاون ترامپ خواست به اوکراین سفر کند اما ونس او را متهم کرد که سفرهای تبلیغاتی انجام می‌دهد و هیچ ثمره‌ای از این بابت برای او و مردم اوکراین وجود ندارد. 

زلنسکی در گفت‌وگو با ترامپ با اشاره به این‌که هر کشوری که در جنگ است دچار مشکلات است، گفت: «زمانی که شما در جنگ هستید، مشکلات‌تان زیاد می‌شود. شما در این لحظه متوجه این مسئله نمی‌شوید. شما اقیانوس خوبی در اختیار دارید اما زمانی این مسئله را احساس خواهید کرد و متوجه می‌شوید که روسیه برای شما یک تهدید عملی و جدی به حساب می‌آید». 

ترامپ با قطع صحبت‌های زلنسکی گفت: « تو نمی‌توانی بگویی ما چه چیزی احساس خواهیم کرد. ما سعی داریم مشکلات‌تان را حل کنیم. شما نمی‌توانید چیزی را به ما دیکته کنید. شما باید از آمریکا و رئیس‌جمهوری که برای نجات کشور شما تلاش می‌کند تشکر کنید».

همین اظهارنظر از سوی معاون ترامپ هم علیه زلنسکی مطرح شد. او بارها در مقابل دوربین‌ها به این مساله اشاره کرد که تو باید سپاسگزار رئیس جمهوری ایالات متحده باشید و از آن تشکر کنی و در اینجا بود که یک تله سیاسی برای زلنسکی پدیدار شد. 

رویکرد ونس و ترامپ در کاخ سفید، صرفاً متوجه زلنسکی نبود، بلکه این دو قصد داشتند که از مجرای این نزاع تلویزیونی، به اروپا این پیام را مخابره کنند که اگر خواهان ادامه جنگ با روسیه هستید، خودتان باید هزینه آن را بپردازید

واقعیت غیرقابل کتمان این است که ترامپ و ونس توانستند به صورت واضح علیه زلنسکی «اقدام مشترک از پیش تعیین شده» عملیاتی کنند و در نهایت این رفتار موجب شد تا او در کمین این دو محافظه‌کار اسیر شود و وارد جدالی شود که ترامپ و تیم وی خواهان طرح  و اجرای آن بودند. متعاقب آن نیز رفتار ترامپ و معاونش با زلنسکی در کاخ‌سفید با واکنش‌های منفی بسیاری از سوی رسانه‌ها و رهبران جهان روبه‌رو شد.

در این میان شبکه خبری فاکس نیوز به نقل از منابعی در کاخ سفید گزارش داد که پس از مشاجره دونالد ترامپ با ولودیمیر زلنسکی امضای توافق میان دو کشور بر سر استخراج مواد معدنی کمیاب لغو شده است. با این حال، زلنسکی پس از مذاکرات ناموفق با دونالد ترامپ و رویارویی پرهیاهو در دفتر بیضی می‌گوید که رابطه مطمئن با ترامپ قابل نجات است.

گاردین در این خصوص نوشته است که «ترامپ روز جمعه ریاست یکی از بزرگترین فاجعه‌های دیپلماتیک تاریخ مدرن را برعهده داشت. هرگز یک رئیس جمهور ایالات متحده یک دشمن، چه برسد به یک متحد، را به این شکل عمومی مورد آزار و اذیت قرار نداده است. البته ستاره تلویزیونی و طرفدار کشتی‌کج که به رئیس‌جمهور ایالات متحده تبدیل شده، همه چیز را نمایش تلویزیونی به نفع پایگاه حمایتی پوپولیستی خود می‌بیند». 

خبرگزاری رویترز هم نوشت، ولودیمیر زلنسکی در پستی که در کنار عکسی از دیدار هیات اوکراینی در واشنگتن در شبکه های اجتماعی منتشر کرد، نوشت: «برای ما بسیار مهم است که صدای اوکراین شنیده شود و هیچ کس آن را در طول جنگ یا بعد از آن، فراموش نکند. برای مردم اوکراین مهم است که بدانند تنها نیستند و منافع آنها در هر کشوری و در هر گوشه‌ای از جهان رعایت می‌شود». 

این تحلیل‌ها به نوعی نشان می‌دهد که زلنسکی از یک سو قصد داشت تا بتواند با چیره شدن بر ترامپ، موضع داخلی خود در کی‌یف را تقویت کند و از سوی دیگر بتواند اروپایی‌ها را از خطر پوتین و روسیه در مقابل دوربین رسانه‌های مطرح جهان آگاه کند. 

ترامپ سعی داشت که در مشاجره با زلنسکی او را باعث و بانی احتمالی شروع جنگ جهانی سوم به دنیا معرفی کند که بخشی از آن صرفه داخلی برای جمهوریخواهان داشت و بخشی دیگر اهرم خارجی برای اروپا به شمار می‌آید

آماده‌باش در اروپا؟ 

ترامپ سعی داشت که در دیدار با زلنسکی او را باعث و بانی احتمالی شروع جنگ جهانی سوم به دنیا معرفی کند که بخشی از آن صرفه داخلی برای جمهوریخواهان داشت و بخشی دیگر اهرم خارجی به حساب می‌آید. از ابتدای به راه افتادن کمپین ترامپ در انتخابات 2024، او و تیمش سعی کردند تا کمک‌های بایدن و دموکرات‌ها به اوکراین در جنگ با روسیه را تقویت کننده نبرد جهانی سوم قلمداد کنند و افکار عمومی ایالات متحده را به این سمت پیش ببرند که اگر دموکرات‌ها و کامالا هریس پیروز شوند، ممکن است که جنگ جهانی سوم به راه بیفتد! 

از سوی دیگر اما باید توجه کنیم که اساساً رویکرد ونس و ترامپ در کاخ سفید، صرفاً متوجه زلنسکی نبوده و نیست بلکه این دو قصد داشتند که از مجرای این نزاع تلویزیونی، به اروپا این پیام را مخابره کنند که اگر خواهان ادامه جنگ با روسیه هستید، خودتا باید هزینه آنرا بپردازید. این پیام حالا با واکنش مقامات اروپایی مطابقت دارد. در این خصوص اورزولا فن درلاین، رئیس کمیسیون اروپا، در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس خطاب به زلنسکی گفت: «شرافت تو، شجاعت مردم اوکراین را ارج می‌نهد و از  تو می‌خواهیم تا قوی، شجاع و بی‌باک باقی و بدانید که ما همچنان برای صلحی عادلانه و پایدار با شما همکاری خواهیم کرد». 

فریدریش مرتس، رهبر حزب دموکرات مسیحی و صدراعظم آینده احتمالی آلمان اعلام کرد که کشورش «در روزهای خوب و سخت» در کنار اوکراین خواهد ماند و در این جنگ وحشتناک، هرگز نباید متجاوز و قربانی را با یکدیگر اشتباه بگیریم». امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه پس از دیدار پرتنش ولودیمیر زلنسکی با دونالد ترامپ، با او تماس تلفنی برقرار کرد و به وی اطمینان داد که در کنار او 

خواهد بود. 

کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز گفت که «اکنون مشخص شد که جهان آزاد به رهبری جدید نیاز دارد. این ما، اروپایی‌ها، هستیم که باید این چالش را بپذیریم». جان بولتون، مشاور امنیت ملی سابق ترامپ گفت: «ترامپ و ونس نشان دادند که در جنگ اوکراین و روسیه در جناح روسیه هستند. این اشتباهی فاجعه‌بار برای امنیت ملی آمریکا است». پدرو سانچز، نخست‌وزیر اسپانیا هم در پیامی اعلام کرد که «اسپانیا از اوکراین حمایت می‌کند». 

همچنین وزیر خارجه کانادا در این رابطه گفت: «ما در بحران امنیتی قرار داریم. کانادا باید خود را به اروپا و انگلیس نزدیک‌تر کند». آنالنا بربوک، وزیر خارجه آلمان گفت: «اوکراین تنها نیست و اروپایی‌ها پشت این کشور هستند. اوکراین از حمایت راسخ آلمان و اروپا بهره‌مند خواهد بود». 

وزیر خارجه سوئد هم تصریح کرد که «ما در کنار اوکراین که نه تنها برای آزادی بلکه برای تمامی اروپا می‌جنگد، می‌ایستیم». جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی پیشین اتحادیه اروپا بیان کرد: «ترامپ و ونس نمایش توهین‌آمیزی برگزار کردند. من از این رفتارها خجالت می‌کشم. آمریکا لایق چیزهای بهتر است. جهان آزاد باید از اوکراین حمایت کند». 

نکته مهمتر آنکه این مواضع اروپایی‌ها در حالی اتخاذ شده که اساساً مقامات روسیه از این وضعیت کاملاً خرسند هستند. به عنوان مثال دیمیتری مدودف، معاون رئیس شورای امنیت روسیه اعلام کرد که ترامپ به صورت مشخص به زلنسکی فهمانده است که نمی‌تواند در جنگ با مسکو پیروز میدان شود. 

بدیهی است طرفین درگیری، هر یک از زاویه نگاه خود به این جدال بی‌سابقه دیپلماسی می‌نگرند و عدم توافق زلنسکی و ترامپ، سرنوشت این جنگ سه ساله را در ابهام بیشتری فرومی‌برد.