بازی دووجهی مسکو با توان نظامی پیونگ‌یانگ

فرشاد گلزاری

از چندی پیش سفر کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی به روسیه و دیدار وی با ولادیمیر پوتین مطرح بود که با اما و اگرهای زیادی روبرو شد. بسیاری از ناظران بین‌المللی اعلام کرده بودند که اگر قرار باشد چنین اتفاقی رخ دهد بدون شک غرب به این سفر واکنش سیاسی منفی نشان خواهد داد که اتفاقاً این اقدام هم رخ داد. به گونه‌ای که چندی پیش جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا اعلام کرد که مسبب هرگونه واکنش جهانی علیه پیونگ‌یانگ در همکاری با روسیه، رهبر این کشور و سایر مقامات حزب کمونیست کره شمالی خواهند بود. اینکه چرا سالیوان چنین تهدیدی را علنی می‌کند و علناً پیونگ‌یانگ را مورد خطاب قرار می‌دهد به این دلیل است که مساله صرفاً دیدار رهبران روسیه و کره شمالی نیست، بلکه بحث اصلی بر سر «پرونده اوکراین» است. در اخبار آمده که سفر رهبر کره شمالی به روسیه برای مذاکرات در مورد مسائل گوناگون سیاسی انجام خواهد شد اما واقعیت این است که صرفاً مسائل سیاسی مطرح نیست، بلکه موضوعات نظامی از اهمیت بیشتری در این بین برخوردار است که مهمترین آنها بحث خرید و فروش تسلیحات نظامی میان دو کشور خواهد بود. با تمام این تفاسیر روز گذشته (دوشنبه) همسایه جنوبیِ پیونگ‌یانگ اعلام کرد که رهبر کره شمالی در حال عزیمت به سوی خاک روسیه است. بر اساس گزارش شبکه خبری یونهاپ کره جنوبی، یک منبع ارشد دولتی که خواست نامش فاش نشود اعلام کرد کیم جونگ اون از طریق مرزهای شمال شرقی، کره شمالی را به مقصد روسیه برای دیدار با پوتین ترک کرده است. بسیاری از منابع خبری در خصوص این خبر هیچ واکنشی نشان ندادند اما اگر این خبر تأیید شود که قطار به سمت شهر ولادی‌وُستوک در شرق روسیه حرکت کرده است، انتظار می‌رود این سفر ۲۰ ساعت یا بیشتر طول بکشد. اوایل دیروز هم آژانس خبری اینترفکس روسیه گزارش کرد که احتمالا کیم جونگ اون در روزهای آتی به شرق دور می‌رود. رویترز هم در این باره نوشته است که این سفر نخستین سفر خارجی کیم جونگ اون پس از چهار سال و نخستین سفر از زمان پاندمی کرونا محسوب می‌شود؛ چراکه آخرین سفر او به خارج از کشور در سال ۲۰۱۹ و به ولادیوُستوک برای نخستین دیدارش با پوتین پس از شکست مذاکرات خلع سلاح اتمی کره شمالی با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا بود. از سوی دیگر وزارت دفاع کره جنوبی نیز اعلام کرده که احتمال برگزاری نشست بین کیم جونگ اون و ولادیمیر پوتین در حاشیه مجمع اقتصادی شرق وجود دارد؛ به گونه‌ای که پوتین سفری دو روزه را از روز گذشته (دوشنبه) به ولادی‌وُستوک برای شرکت در مجمع اقتصادی شرق آغاز کرده است. برخی از تحلیلگران معتقدند که رهبر کره شمالی در حاشیه این نشست با پوتین دیدار خواهد کرد اما دلیل این دیدار شاید حمایت‌های اقتصادی یا شبه اقتصادی مسکو از پیونگ‌یانگ‌ باشد که البته بدون شک اگر هم چنین اتفاقی رخ دهد، نباید آن را «رایگان» بدانیم؛ چراکه هیچ چیز در نظام بین‌الملل رایگان نبوده و نخواهد بود! 

کره‌شمالی برخی از بزرگ‌ترین انبارهای مهمات توپخانه و راکت‌های هدایت‌نشده را در اختیار دارد که می‌توانند روی تسلیحات دوران شوروی که روسیه برای انجام حملات به اوکراین استفاده می‌کند، سوار شوند و معادلات جنگ اوکراین را تاحدودی تغییر دهند

تسلیحات و دیگر هیچ؟

آنچه در مورد دیدار رهبران کره شمالی و روسیه باید مدنظر قرار بگیرد این است که اساساً غرب به این دیدار به چشم یک تهدید علنی علیه منافع خود در اوکراین نگاه می‌کند. حدود یک ماه پیش وزیر دفاع روسیه به پیونگ‌یانگ سفر کرد و در آنجا به دنبال ایجاد همگرایی سیاسی با کره شمالی بود. بعداً مشخص شد که مسکو در این کشور به دنبال طیف گسترده‌ای از تسلیحات نظامی بوده است. حالا هم بحث دقیقاً بر سر همین است و دیدار دو طرف با یکدیگر بر این عنصر معطوف است. در این مورد، شبکه خبری بلومبرگ در گزارشی آورده است که «تسلیحات کره‌شمالی می‌تواند به روسیه اجازه دهد طوفان مهماتی را که بر سر اوکراین می‌ریزد، طولانی کند، اما احتمالا به اندازه کافی پیشرفته نیست که روند جنگ کرملین علیه همسایه خود را که اکنون به سال دوم خود می‌رسد، تغییر دهد». برخی از کارشناسان امور نظامی و امنیت بین‌الملل اعلام کرده‌اند «در حالی که پیونگ‌یانگ و مسکو اتهامات آمریکا مبنی بر انتقال تسلیحات را رد کرده‌اند، کره‌شمالی برخی از بزرگ‌ترین انبارهای مهمات توپخانه و راکت‌های هدایت‌نشده را در اختیار دارد که می‌توانند روی تسلیحات دوران شوروی که روسیه برای انجام حملات به اوکراین استفاده می‌کند، سوار شوند». این بدان معناست که کره شمالی عملاً تسلیحات خاصی برای تقدیم کردن به روسیه ندارد و صرفاً ادوات و تسلیحاتی در ذاقه‌های مهمات آنها وجود دارد که می‌تواند رعب و وحشت منبعث از یک جنگ را منتقل کند و نه بیشتر یا کمتر. برخی دیگر معتقدند «بعید است که تامین مهمات از کره‌شمالی در کوتاه‌مدت تعیین‌کننده باشد، اما ادامه جنگ فرسایشی را برای روسیه آسان‌تر خواهد کرد. بخش قابل‌توجهی از استراتژی پوتین ارزیابی این است که روسیه بتواند از اوکراین و حمایت غرب که برای بقای کی‌یف ضروری است، عبور کند و مهمات بیشتر به پوتین اجازه می‌دهد این استراتژی را ادامه دهد». در این میان کره شمالی هم قرار است در ازای تحویل دادن تسلیحات به روسیه مابه‌ازای مورد نظر خود را دریافت کند که بخشی از آن بدون شک کمک‌های غذایی خواهد بود.  

روسیه و پوتین به دنبال آن هستند تا کره‌شمالی را بیش از گذشته درگیر پرونده اوکراین کنند و به همین دلیل مسکو با دعوت از اون، علاوه بر دریافت تسلیحات سعی می‌کند یک شریک قدرتمند در شبه جزیره کره برای خود دست و پا کند

در این خصوص روزنامه نیویورک‌تایمز گزارش داد که کیم جونگ اون ممکن است به دنبال فناوری از روسیه باشد که به او در ساخت یک زیردریایی هسته‌ای و استقرار ماهواره‌های جاسوسی کمک کند. این در حالیست که ما یک روی سکه دیدار دو طرف را مشاهده می‌کنیم و روی دیگر آن مسائل غیرنظامی و مباحث مربوط به سیاست است. روسیه و پوتین به نظر می‌رسد که به دنبال آن هستند تا کره شمالی را بیش از گذشته درگیر پرونده اوکراین کنند و به همین دلیل مسکو با این اقدام علاوه بر دریافت تسلیحات به دنبال آن است تا یک شریک قدرتمند در شبه جزیره کره برای خود دست و پا کند و چندی دیگر که منازعه میان غرب با مسکو و حتی پکن بالا گرفت، پیونگ‌یانگ بتواند علیه ناتو و ایالات متحده و همچنین شرکای غرب یعنی ژاپن و کره‌جنوبی دست به کار شود. در نهایت باید گفت که هدف این سفر که حالا واشنگتن به خروجی آن چشم دوخته است، به نوعی کمک به مسکو در دفع ضدحمله‌ اوکراینی‌هاست.