کنشگری دقیقه نودی بایدن برای خاتمه جنگ

رامین پرتو

بسیاری از ناظران بین‌المللی با تحلیل رفتار دولت بایدن اعتقاد دارند که او و تیمش در آخرین هفته‌هایی که در کاخ‌سفید حاضر هستند، دو سناریو را پیش گرفته‌اند. نخست در مواجهه با ترامپ است که به نوعی یک سیاست تهاجمی و بی‌اعتنایی به دولت بعدی را در پیش گرفته که پرزونده اوکراین و اعطای مجوز استفاده از موشک‌های دوربرد علیه خاک روسیه یکی از آنها است تا بتواند جمهوریخواهان را با مشکلات داخلی و خارجی روبرو کند. اما سناریوی دوم را باید به نفع دموکرات‌ها دانست. بایدن در این واپسین روزهای حضورش در اتاق بیضی کاخ‌سفید تلاش می کند تا یک دستاورد مشخص را در سیاست خارجی به نفع خود و حزبش ثبت و ضبط کند و به همین دلیل خاورمیانه را در دستور کار خود دارد. 

حزب‌الله اعتقاد دارد که طرح پیشنهادی آمریکا درباره آتش‌بس یک سند تعهدات متقابل بین طرف‌های لبنانی و اسرائیلی و درباره چگونگی آتش‌بس در راستای اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ است و بر همین اختلافات را مشابه سال 2006 می‌دانند

در این راستا آموس هوکشتاین، فرستاده آمریکا به لبنان که از چند روز پیش به بیروت سفر کرده، تلاش می کند در دقیقه 90 یک توافق آتش‌بس مشخص میان اسرائیل و حزب‌الله لبنان را به امضا برساند و به نوعی این را یک هدیه سیاسی از سوی واشنگتن به خاورمیانه تلقی کند. او بعد از دیدار با نبیه بری، رئیس پارلمان لبنان در بیروت گفت:‌ فرصت واقعی برای پایان نزاع داریم و امیدواریم طرف چند روز به راه‌حلی برسیم. مذاکرات با نبیه بری سازنده بود و بر پایبندی خود به تلاش جهت همکاری با لبنان و اسرائیل برای پایان این جنگ تأکید کردیم. فرستاده ویژه آمریکا گفت: این لحظه برای تصمیم گیری حیاتی است. افزود: «ما متعهد هستیم که هر کاری که می‌توانیم برای همکاری با لبنان و اسرائیل برای پایان دادن به این درگیری انجام دهیم». او همچنین تاکید کرد که آتش بس میان لبنان و اسرائیل به زعم وی در دسترس است.

در این راستا جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا تأکید کرد: لبنان و اسرائیل آمادگی خود را برای رسیدن به توافق آتش‌بس در زمانی کوتاه اعلام کردند. هنوز به توافقی نرسیده‌ایم اما شاهد پیشرفت در مذاکرات هستیم. پیش از این دستیار نبیه بری، رئیس پارلمان لبنان گفته بود لبنان و حزب‌الله با پیشنهاد آتش‌بس موافقت کرده‌اند. از سوی دیگر علی حسن خلیل شامگاه دوشنبه این تلاش‌ها را جدی‌ترین تلاش‌ها تاکنون برای پایان دادن به جنگ توصیف کرد. 

خبرگزاری رویترز به نقل از وی گزارش داد لبنان پاسخ کتبی خود را به سفیر آمریکا در کشور داده است و به همین دلیل آموس هوکشتاین فرستاده کاخ سفید برای ادامه مذاکرات راهی بیروت شده است. این در حالی است که یک منبع آگاه به شبکه خبری سی‌ان‌ان گفت که گرچه مذاکرات بر سر راه‌حل دیپلماتیک ادامه دارد، اما سفر هوکشتاین لزوما به معنای قریب‌الوقوع بودن توافق نیست. از سوی دیگر یک منبع لبنانی آشنا با مذاکرات آتش‌بس پیشتر به سی‌ان‌ان گفت که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور منتخب آمریکا، مسیر مذاکرات آتش‌بس هوکشتاین را تأیید کرده و شانس موفقیت آن را افزایش داده است. 

در مقابل روزنامه الاخبار به نقل از نبیه بری، رئیس پارلمان لبنان نوشت: «سفر آموس هوکشتاین، فرستاده آمریکا آخرین سفر است و سفر دیگری وجود نخواهد داشت. مذاکرات این بار بر اساس یک مسئله استوار است و در انتظار پاسخ اسرائیل است. تضمین در مورد موضع اسرائیل بر عهده آمریکایی‌ها است». بری در خصوص اینکه آیا درباره پیش‌نویس مورد بحث با اسرائیلی‌ها صحبت شده است یا خیر، گفت: هوکشتاین می‌گوید که در خصوص این پیش‌نویس با اسرائیلی‌ها هماهنگ بوده است. در این راستا، بری در پاسخ به روزنامه النهار گفت که هوکشتاین آخرین تلاش را قبل از شروع فعالیت جمهوری خواهان در آمریکا انجام می‌دهد. بری گفت از آنچه در رایزنی با فرستاده آمریکا به دست آمده خرسند است اما مسئله اصلی همچنان در اجرا و عمل است. وی خاطرنشان کرد که اشاره‌های مثبتی را از وی دریافت کرده است. 

بری گفت: «اگر بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل با آنچه در دیدارهایمان با هوکشتاین بر سر آن توافق کردیم، موافقت کند، در این صورت راه زیادی را طی کرده‌ایم و اگر آتش‌بس حاصل شود، مأموریت انتخاب رئیس جمهور لبنان آسانتر می‌شود و این پایان غم و اندوه خواهد بود». 

بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، آماده امضای توافقنامه آتش‌بس در لبنان است که شامل نقش نظامی آمریکا برای نظارت بر اجرای توافقنامه آتش‌بس باشد و به نوعی باید گفت که او این توافق را مشروط کرده است

از سوی دیگر رئیس پارلمان لبنان در مصاحبه با الشرق الاوسط گفت: وضعیت اصولاً خوب است و آنچه که باقی مانده تا انجام شود، برخی از جزئیات است. رئیس پارلمان لبنان اظهار کرد: تضمین‌ها در خصوص موضع اسرائیل بر عهده آمریکایی‌ها است؛ چراکه: اسرائیلی‌ها معمولاً منکر تعهداتشان می‌شوند و به همین دلیل آمریکایی‌ها باید آنها را ضمانت کنند.

موافقت مشروط نتانیاهو؟

در این راستا اما باید توجه داشت که بسیاری از منابع لبنانی، غربی و منطقه‌ای در رسانه‌های خود اعلام کرده‌اند که لبنان و حزب الله با آتش‌بس و محورهای آن توافق کرده‌اند اما این اظهارات فعلاً در حد گمانه‌زنی باقی مانده است؛ چراکه مواضع اسرائیل و مقامات کابینه نتانیاهو پیام‌‌های دیگری را مخابره می‌کنند. به عنوان مثال روز گذشته (چهارشنبه) گدعون ساعر، وزیر خارجه اسرائیل اعلام کرد که در هر توافقی که با لبنان حاصل شود، باید آزادی عمل‌مان را در برابر هرگونه نقض تضمین کند؛ چراکه ما از رویدادهای غزه و لبنان درس گرفته‌ایم. وزیر خارجه اسرائیل همچنین تصریح کرد که سفر آموس هوکشتاین نماینده ویژه آمریکا در امور لبنان به منطقه بدین معناست که آمریکایی‌ها به امکان حصول توافق با لبنان ایمان دارند. 

به موازات این روند المانیتور به نقل از منابع دیپلماتیک اعلام کرد که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، آماده امضای توافقنامه آتش‌بس در لبنان است که شامل نقش نظامی آمریکا برای نظارت بر اجرای توافقنامه آتش‌بس باشد و به نوعی باید گفت که او این توافق را مشروط کرده است. براساس این گزارش، تصمیم نتانیاهو ناشی از تمایل برای راضی ساختن دونالد ترامپ رئیس جمهور منتخب ایالات متحده است. این در حالیست که اخیرا هاآرتص نوشته بود نخست‌وزیر اسرائیل برای راضی کردن ایالات متحده و کاهش فشار عظیمی که بر سربازان ذخیره ارتش اسرائیل وارد شده، با پایان جنگ لبنان موافق است. بهبر اساس این گزارش، در پس‌زمینه نبردهای طولانی‌مدت بین اسرائیل و حزب‌الله که به صورت روزانه و تقریباً در تمام طول روز رخ می‌دهند، مذاکرات فشرده‌ای نیز با هدف دستیابی به آتش‌بس میان ۲ طرف در جریان است که آمریکا یکی از میانجی‌گرهای آن است. 

نکته اینجاست که حزب‌الله و دولت لبنان حاضر نیستند توافقی را بپذیرند که بر اساس آن، همه توانایی‌های نظامی حزب‌الله را از مناطق نزدیک به مرز خارج شود و در مقابل اسرائیل اجازه داشته باشند به‌طور مستقل از زور استفاده کنند. از سوی دیگر اکثر مقامات ارشد ارتش اسرائیل امیدوارند جنگ با حزب‌الله زودتر به پایان برسد، با این امید که دیگر درگیری‌های اسرائیل در منطقه نیز سریع‌تر خاتمه یابد و شاید در فرایند آزادسازی اسرای اسرائیل هم گشایشی اتفاق بیفتد. 

در مقابل، برخی از مقامات اسرائیل بر این باورند که تلاش برای حصول توافق با حزب‌الله هنوز یک خواست ناپخته است، زیرا آن‌ها می‌دانند با وجود ترور رهبران و ضرباتی که به قدرت نظامی حزب‌الله وارد کرده‌اند، این گروه همچنان توان نظامی بالایی داشته و می‌تواند در آینده نزدیک خطرآفرین باشد با این وجود رسانه‌های اسرائیل اعلام کرده‌اند که لبنان پاسخ خود را به کلیت طرح آتش‌بس میان اسرائیل و حزب‌الله ارائه کرده است. 

همچنین حسن فضل الله، عضو فراکسیون وفاداری به مقاومت در پارلمان لبنان روز گذشته (چهارشنبه) به الجزیره گفت طرح پیشنهادی آمریکا درباره آتش‌بس یک سند تعهدات متقابل بین طرف‌های لبنانی و اسرائیلی و درباره چگونگی آتش‌بس در راستای اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ است. وی تصریح کرد که ما در برابر مذاکرات غیرمستقیمی با دشمن درباره سند تعهداتی هستیم که تا حد زیادی به آنچه در سال ۲۰۰۶ با اختلاف شرایط رخ داد، شبیه است. ما با مسئولیت‌پذیری با آنچه که به لبنان پیشنهاد می‌شود، برخورد می‌کنیم و در عین حال مقاومت در میدان حضور دارد. 

بر همین اساس باید منتظر بود و دید که آیا تعویق سفر هوکشتاین به تل‌آویو نوید دهنده توافق میان طرفین خواهد بود یا خیر!