پ.ک.ک و احتمال انشعاب در دقیقه ۹۰

چندی پیش دولت باغچلی، رهبر حزب حرکت ملی‌گرای ترکیه از عبدالله اوجلان، رهبر حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) درخواست کرد که در پارلمان این کشور حضور پیدا کند و انحلال این جریان را به صورت علنی مطرح کند تا مشمول عفو شود. این مواضع باغچه‌لی نه تنها در آن زمان در داخل و خارج ترکیه با واکنش های زیادی روبرو شد، بلکه فوراً تحلیل‌های متعددی از این موضوع به خروجی رسانه‌ها وارد شد و همه امید داشتند که منازعه خونین میان حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) و دولت ترکیه بالاخره به انتهای خود نزدیک خواهد شد. در این مسیر حدود یکماه پیش تونجر باکرهان ، رییس حزب دمکراسی و برابری خلق‌های ترکیه اعلام کرد که عبدالله اوجالان، رهبر پ.ک.ک به زودی یک بیانیه تاریخی صادر خواهد کرد. او که در نشست اعضای حزب دمکراسی و برابری خلق‌های ترکیه سخن میگفت تاریخ صدور این بیانیه را احتمالا 15 فوریه ( 27 بهمن ) و یا روزهای نزدیک به این تاریخ اعلام کرد اما در نهایت شاهد آن هستیم که این بیانیه کمی با تاخیر منتشر شد. 

بر اساس گزارش منتشر شده از سوی الجزیره، نماینده حزب دموکراسی و برابری خلق های ترکیه  (پنجشنبه) در کنفرانس مطبوعاتی در شهر استانبول با قرائت بیانیه عبدالله اوجالان به نقل از او اعلام کرد که همه گروهها باید سلاح خود را به زمین بگذارند و حزب کارگران کردستان باید خود را منحل کند. در بیانیه اوجالان آمده است: از همه گروهها دعوت می کنم که سلاح را زمین بگذارند و من مسئولیت تاریخی آن را برعهده می‌گیرم. او افزود: از حزب کارگران کردستان می خواهم که یک کنفرانس عمومی را برگزار و تصمیم برای انحلال خود را اتخاذ کند. به گفته نماینده حزب دموکراسی و برابری خلق های ترکیه، عبدالله اوجالان در بیانیه خود از رئیس جمهور ترکیه و همه احزاب تشکر کرده است. در بخش دیگری از بیانیه اوجالان آمده است: زبان عصر، صلح است و جامعه دموکراتیک نیاز به توسعه دارد. اوجالان در این بیانیه افزوده است که راهی جز دموکراسی و گفت‌وگوی دموکراتیک وجود ندارد و بقای جمهوری جز از طریق دموکراسی برادرانه ممکن نیست. 

واکنش‌ها چه بود؟ 

بدون شک بیانیه اوجالان که در زندان به سر می‌برد، می‌تواند تبعات سیاسی زیادی برای حزب کارگران کردستان داشته باشد و در این مسیر به وضوح دیده می‌شود که واکنش‌ها به این اقدام وی از حیث به شدت عمیق و گسترده بوده است. در این راستا استفان دوجاریک، سخنگوی سازمان ملل به خبرنگاران گفت که همه ما گزارش‌ها از ترکیه را دیده‌ایم که عبدالله اوجالان، رهبر زندانی حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) در پیامی از جنگجویان می‌خواهد سلاح‌های خود را زمین بگذارند و پ‌ک‌ک را منحل کنند و بر همین اساس باید بگویم که دبیرکل سازمان ملل از این تحول مهم استقبال می‌کند و این نشان دهنده بارقه امیدی است که منجر به حل یک درگیری طولانی مدت می‌شود. وی همچنین گفت در درگیری که برای مدت طولانی در جریان بوده و در آن بسیاری از غیرنظامیان رنج کشیده اند و بهای نهایی را پرداخته اند، واقعاً نور امیدی را ارائه می‌دهد. دوجاریک در عین حال اضافه کرد که چنانچه از دبیرکل در این زمینه درخواستی شود، و همه طرف های درگیری بخواهند که او کمک کند، مثل همیشه کمک خواهد کرد. 

بدون شک بیانیه اوجالان می‌تواند تبعات سیاسی زیادی برای حزب کارگران کردستان داشته باشد و در این مسیر به وضوح دیده می‌شود که واکنش‌ها به این اقدام وی از حیث به شدت عمیق و گسترده بوده اما موضع ترکیه همچنان رادیکال است

کاخ سفید هم در واکنش به بیانیه عبدالله اوجالان رهبر حزب کارگران کردستان ترکیه (پ.ک.ک) برای به زمین گذاشتن سلاح اعلام کرد که این امر، به برقراری صلح در منطقه‌ پر تنش کمک می‌کند. کاخ سفید ابراز امیدواری کرد که این اقدام به کاهش نگرانی‌های متحدان ترکیه‌ای او در مورد شرکای آمریکایی در مقابله با داعش در شمال شرق سوریه کمک کند. 

سخنگوی اولاف شولتس، صدراعظم آلمان هم گفت که درخواست اوجالان در نهایت فرصتی به منظور غلبه بر مبارزه خشونت‌آمیز و رسیدن به صلحی پایدار برای مساله کردی ایجاد کرده است. وزارت خارجه آلمان نیز این درخواست را «فرصتی تاریخی» پایان پایان چندین دهه ناآرامی در ترکیه توصیف کرد و در بیانیه‌ای افزود: پایان دادن به خشونت اولین گام مهم است اما به گام‌های بیشتری نیاز است که شامل احترام و تضمین حقوق فرهنگی و دموکراتیک کردها در ترکیه است. ما در دولت فدرال آلمان آماده‌ایم از چنین روندی حمایت کنیم.

از سوی دیگر، وزارت خارجه انگلیس در بیانیه‌ای اعلام کرد که ما از حرکت مردم ترکیه به سمت صلح و امنیت استقبال می‌کنیم. این بیانیه دولت انگلیس به صورت مستقیم ترکیه را «متحدی نزدیک در ناتو و شریکی پایدار در مبارزه با تروریسم» توصیف کرد و افزود: ما همه طرف‌ها را برای مشارکت در یک روند صلح‌آمیز و سازنده که ضامن امنیت، ثبات و احترام به حاکمیت قانون باشد، تشویق می‌کنیم. 

وزارت خارجه عراق هم در بیانیه خود تأکید کرده است که این اقدام می‌تواند تأثیر بسزایی در تأمین امنیت عراق و مناطق حضور حزب کارگران کردستان (پ‌.ک.‌ک) در اقلیم کردستان و سایر شهرها داشته باشد. وزارت خارجه عراق گفت‌وگو و راه‌حل‌های سیاسی را بهترین مسیر برای حل اختلافات و پایان درگیری‌ها عنوان کرده و خواستار تسریع در اجرای گام‌های عملی برای خلع سلاح شده است. این وزارتخانه همچنین بر تعهد دولت عراق به روابط دوجانبه با ترکیه در چارچوب منافع مشترک، پیوندهای تاریخی و جغرافیایی تأکید کرده و اعلام کرده است که اصل عدم مداخله را حفظ خواهد کرد. 

موضع رئیس ائتلاف نیروهای دموکراتیک سوریه می‌تواند گویای یک اختلاف نظر جدی با ترکیه باشد و از سوی دیگر مشخص نیست که رهبران پ.ک.ک که در کوهستان قندیل عراق مستقر هستند، آیا به این خلع سلاح تن می‌دهند یا خیر! 

مسعود بارزانی از رهبران اقلیم کردستان عراق هم پیامی درباره فراخوان اوجالان منتشر کرد و اعلام داشت که امیدواریم پیام اوجالان نقطه آغازی برای پیشبرد روند صلح باشد و به نتیجه‌ای برسد که به نفع همه طرف‌ها باشد. 

همچنین اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه کشورمان هم در این خصوص اعلام کرد جمهوری اسلامی ایران از هر روندی که موجب توقف تروریسم و تقویت امنیت در کشور همسایه ترکیه شود استقبال می‌کند و امیدوار است این تحول در سطح منطقه نیز آثار مثبت داشته باشد.

از سوی دیگر هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه همچنین افزود که آمریکا باید از حمایت «پ.ک.ک» که تهدیدی برای ترکیه به شمار می‌آید دست بردارد. وی با اشاره به اینکه این موضوع برای ترکیه یک مساله امنیت ملی بسیار مهم به شمار می‌آید، گفت: این وضعیت برای واشنگتن تاکتیکی برای نگه داشتن عناصر داعش در زندان‌ها است اما در عین حال، حمایت از اعضای پ.ک.ک برای دستیابی به این هدف موضوعی است که امنیت ملی ترکیه را تهدید می‌کند. وی گفت: پ.ک.ک و عناصر مرتبط با آن یک سوم از اراضی سوریه که ساکنان اغلب آن عرب هستند را اشغال کرده و باید این مساله پایان یابد. 

وزارت خارجه عربستان هم از دعوت عبدالله اوجالان برای انحلال پ.ک.ک و زمین گذاشتن سلاح توسط عناصر آن استقبال کرد و اعلام داشت که ما همبستگی خود با ترکیه را اعلام کرده و امیدواریم که این اقدام منجر به برقراری امنیت، ثبات و شکوفایی شود.

چه می‌شود؟ 

اینکه اوجالان همانند سال 2014 میلادی سعی کرده از زندان به درگیری میان پ.ک.ک و دولت ترکیه پایان دهد و اینکه او از کلماتی مانند نیاز مبرم به صلح استفاده کرده، می تواند امید برای خاتمه یک منازعه خونین را نشان دهد اما در این راستا تردید در مورد اجرای این آتش‌بس وجود دارد. به عنوان مثال مظلوم عبدی، رئیس ائتلاف نیروهای دموکراتیک سوریه «قسد» گفت درخواست عبدالله اوجالان بنیانگذار پ.ک.ک برای انحلال این حزب و زمین گذاشتن سلاح، ارتباطی با سوریه ندارد و همین موضع می‌تواند گویای یک اختلاف نظر جدی با ترکیه باشد. از سوی دیگر مشخص نیست که رهبران پ.ک.ک که در کوهستان قندیل عراق مستقر هستند، آیا به این خلع سلاح تن می دهند یا خیر!