کالابرگ با چالش‌های جدی در تأمین مالی و اجرا روبه‌رو شد

مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرده است که طرح کالابرگ الکترونیک با هدف حمایت از دهک‌های پایین، در سه مرحله اساسی اجرا شد و در نهایت، با چالش‌های جدی در تأمین مالی و اجرا روبه‌رو گردید. این گزارش نشان می‌دهد که اگرچه مصرف کالری در دهک‌های پایین بهبود یافت، اما توقف طرح در اردیبهشت ۱۴۰۳، لزوم بازنگری در سیاست‌های حمایتی را آشکار می‌کند.

به گزارش اکوایران، مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی مطرح کرده که طرح کالابرگ الکترونیک به‌عنوان یک سیاست حمایتی دولت ایران، با هدف بهبود دسترسی خانوارهای کم‌درآمد به کالاهای اساسی و افزایش مصرف کالری در انتهای سال گذشته شکل گرفت. این مرکز توضیح می‌دهد که این طرح پس از شوک‌های ارزی و تورم بالای سال‌های اخیر، جایگزینی برای یارانه‌های غیرمستقیم (تخصیص ارز ترجیحی به واردات کالاهای اساسی) شد و با تبدیل یارانه نقدی به یارانه شبه‌نقدی، قصد داشت اصابت یارانه به گروه‌های هدف را افزایش دهد. همچنین، مرکز پژوهش‌های مجلس تأکید می‌کند که طرح کالابرگ الکترونیک از دی‌ماه ۱۴۰۱ آغاز شد و تا اردیبهشت ۱۴۰۳ ادامه یافت. در این بازه زمانی سه مرحله اصلی اجرا شد: گسترش جامعه هدف از سه دهک پایین به هفت دهک درآمدی، افزایش مبلغ یارانه تشویقی از ۸۰ به ۲۲۰ هزار تومان و اجرای طرح فجرانه با هدف جبران تورم و حفظ قدرت خرید خانوارها. در این گزارش، به‌طور هم‌زمان به یافته‌های گزارش نظارتی ارزیابی طرح و همچنین آمار و اطلاعات تکمیلی پیرامون مشارکت خانوارها، تأثیر بر مصرف کالری، هزینه‌های اجرایی و چالش‌های عملیاتی پرداخته می‌شود. مرکز پژوهش‌های مجلس با بررسی داده‌ها گزارش داده که میزان مشارکت در طرح کالابرگ الکترونیک به‌تدریج افزایش یافته و در مرحله فجرانه، تقریباً به صد درصد برای سه دهک پایین درآمدی رسیده است. این نهاد تأکید می‌کند که مشارکت گسترده در دهک‌های پایین درآمدی، نشان‌دهنده استقبال قابل توجه از یارانه تشویقی و امکان دسترسی بهتر به کالاهای اساسی است. همچنین، به نقل از مرکز پژوهش‌های مجلس، میانگین مصرف کالری در دهک‌های پایین نسبت به سال گذشته بهبود نسبی نشان داده که ناشی از تخصیص یارانه شبه‌نقدی و تسهیل خرید کالاهای ضروری ارزیابی می‌شود. مرکز پژوهش‌های مجلس بر اساس اطلاعات به‌دست‌آمده از روند مشارکت و تغییر در مصرف کالری سرانه افراد، اعلام کرده است که یارانه تشویقی برای دهک‌های بالاتر از دهک سوم، اثر محرک چندانی نداشته است. به گفته این مرکز، یارانه مذکور در سه دهک پایین درآمدی نقش مهمی در ترغیب به خرید کالاهای اساسی و بهبود وضعیت تغذیه داشته، اما در دهک‌های بالاتر به دلیل توان مالی بیشتر یا اولویت‌های مصرفی متفاوت، اثرگذاری محدودی مشاهده شده است.

همچنین، این مرکز بر این باور است که تجربه طرح کالابرگ الکترونیک نشان می‌دهد طراحی و اجرای موفق سیاست‌های حمایتی نیازمند انسجام نهادی، منابع مالی پایدار و پایش مستمر است تا بتواند در شرایط تورمی و نوسانات اقتصادی، نقش حمایتی واقعی ایفا کند.