کمپ‌های ترک اعتیاد؛ جهنم جدید یا راه‌حل درمان
مراکز ترک اعتیاد که قرار بود نجات‌بخش بیماران باشند، حالا خود به کانونی از تخلفات، سوءاستفاده‌ها و حتی خشونت تبدیل شده‌اند. آتش‌سوزی‌ها، درمان‌های غیراصولی، رفتارهای تحقیرآمیز با معتادان و فروش داروهای ترک اعتیاد در بازار سیاه تنها گوشه‌ای از مشکلات این مراکز است. آیا کمپ‌ها واقعاً می‌توانند در درمان اعتیاد موفق باشند یا تنها به فضایی برای آرامش خانواده‌ها تبدیل شده‌اند؟ امیر رهبر فعال رسانه‌ای در این گزارش به این سوال پرداخته است.
از بی‌تدبیری تا تخلفات جدی
رکنا در خبری نوشت: امیر رهبر، فعال رسانه‌ای، به بررسی وضعیت کمپ‌های ترک اعتیاد پرداخت و از مشکلات جدی این مراکز گفت. اعتیاد به فردی اطلاق می‌شود که به مصرف مداوم یک ماده خاص یا انجام رفتارهای خاص وابسته شده و قادر به ترک آن نیست. این فرد، حتی با آگاهی از عوارض جانبی شدید، نمی‌تواند از آن رفتار یا ماده دست بکشد. به عنوان مثال، فردی که شبانه مقدار زیادی الکل می‌نوشد و تبعات آن را به جان می‌خرد، دچار اعتیاد است.
فرق اعتیاد و سوء مصرف مواد
سوء مصرف مواد مخدر به مصرف بیش از اندازه یا دوز بالای یک ماده گفته می‌شود که می‌تواند به سلامت فرد و موقعیت اجتماعی او آسیب برساند. با این حال، همه کسانی که سوء مصرف دارند، به معنای واقعی کلمه معتاد نیستند. این تمایز در درمان و برخورد با افراد بسیار مهم است.
چرا خانواده‌ها نگران هستند؟
افزایش اعتیاد در سال‌های اخیر باعث رشد تعداد کمپ‌های ترک اعتیاد در کشور شده است. اما گزارش‌های نگران‌کننده از این مراکز موجب شده تا خانواده‌ها از کیفیت درمان و برخوردها در این کمپ‌ها ابراز نگرانی کنند. این نگرانی‌ها به ویژه از آنجا آغاز می‌شود که برخی مراکز در حال جایگزینی درمان‌های غیراصولی با شیوه‌های قدیمی و ناکارآمد هستند. به عنوان مثال، برخی از این مراکز مواد مخدر دیگری مانند تریاک را به جای مواد مخدر اصلی به معتادین می‌دهند، که باعث آسیب‌های اجتماعی و خطرات سلامت می‌شود.
کمپ‌های ترک اعتیاد: با مجوز یا بدون مجوز؟
کمپ‌ها از نظر قانونی و سطح خدمات متفاوتند. کمپ‌های دارای مجوز رسمی از سازمان بهزیستی با کادر پزشکی مجاز، روش‌های درمانی شفاف و امکانات به‌روز عمل می‌کنند. در مقابل، کمپ‌های بدون مجوز فاقد نظارت و استانداردهای لازم هستند و بیشتر به روش‌های غیراصولی برای درمان معتادین متوسل می‌شوند. این مراکز نه تنها هیچ مسئولیتی در قبال عوارض درمانی ندارند، بلکه بسیاری از آن‌ها در صورت بروز مشکلات جدی، از پذیرش مسئولیت طفره می‌روند.
کمپ‌ها یا کلینیک‌ها؟
کمپ‌های ترک اعتیاد با کلینیک‌های درمانی تفاوت‌های زیادی دارند. در حالی که کلینیک‌ها دارای امکانات بیشتر و هزینه‌های درمانی بالاتر هستند، کمپ‌ها به طور معمول محیط‌های ساده‌تر و کادر تخصصی محدودتری دارند. نکته مهم این است که در هر دو مرکز، نقش خانواده در فرآیند درمان بسیار مهم است و حمایت‌های عاطفی می‌تواند تأثیر زیادی بر موفقیت درمان داشته باشد.
کمپ‌های ترک اعتیاد اجباری: چرا و چگونه؟
کمپ‌های ترک اعتیاد اجباری به مراکزی گفته می‌شود که برای افراد مبتلا به اعتیاد که قادر به ترک خود به خودی نیستند، اقدام به درمان اجباری می‌کنند. این کمپ‌ها شامل برنامه‌های سم‌زدایی، مشاوره روانشناسی و آموزش‌های توان‌بخشی هستند. ورود به این کمپ‌ها معمولاً از طریق تصمیمات خانواده، حکم قضائی یا توصیه پزشکان صورت می‌گیرد. امیر رهبر در این باره می‌گوید: «اگر فرد معتاد بدون میل خود وارد کمپ شود، احتمال فرار و مقاومت در برابر درمان طبیعی است. در چنین شرایطی، رفتارهای خشونت‌آمیز و برخوردهای غیرانسانی می‌تواند به تشدید مشکل منجر شود. نگهداری افراد در کمپ‌ها باید با دقت و با رعایت اصول انسانی صورت گیرد، نه اینکه تنها به‌عنوان یک راه حل موقتی برای آرامش خانواده‌ها به شمار آید.»
وضعیت زنان در کمپ‌های ترک اعتیاد
شیوع اعتیاد در میان زنان به‌ویژه با توجه به آسیب‌پذیری بیشتری که در برابر این معضل دارند، روندی نگران‌کننده است. زنان پس از ترک اعتیاد به دلیل فشارهای اجتماعی و فیزیکی، ممکن است سریع‌تر از مردان به سمت اعتیاد بازگردند. در برخی کمپ‌ها، خدمات آموزشی و شغل‌یابی برای زنان در نظر گرفته می‌شود تا به آن‌ها در بازگشت به جامعه کمک کند.
تخلفات و خطرات ناشی از سوءاستفاده‌ها در مراکز ترک اعتیاد
امیر رهبر تأکید می‌کند که بسیاری از تخلفات در کمپ‌ها به رفتارهای غیرانسانی و استفاده از روش‌های درمانی غیر اصولی مربوط می‌شود. متأسفانه در برخی از مراکز، مسئولین این مراکز رفتارهای تحقیرآمیز و خشونت‌آمیز با معتادین دارند که نه تنها باعث تشدید بحران اعتیاد در فرد می‌شود، بلکه انگیزه ترک را نیز از بین می‌برد.
«متادون»: رمز تخلفات در برخی مراکز ترک اعتیاد
در کنار کمپ‌ها، کلینیک‌های MMT (ترکیب متادون) به درمان اعتیاد به مواد مخدر می‌پردازند. اما این مراکز نیز با مشکلات زیادی روبه‌رو هستند. اجاره پروانه‌های درمانی به افراد غیرپزشک و سوءاستفاده از داروهای ترک اعتیاد برای فروش در بازار سیاه، نگرانی‌های جدی را به وجود آورده است. این مراکز نه تنها به درمان معتادین کمک نمی‌کنند، بلکه به گسترش بازار سیاه و افزایش خطرات برای سلامت عمومی منجر می‌شوند.
نگهداری معتادان پرخطر در کنار معتادان بی‌خطر
امیر رهبر در پایان اشاره می‌کند که یکی دیگر از مشکلات اساسی در کمپ‌ها، عدم تفکیک صحیح معتادان پرخطر از معتادان بی‌خطر است. این‌عدم تفکیک نه تنها باعث افزایش آسیب‌های اجتماعی می‌شود، بلکه باعث گسترش اعتیاد در آینده نیز می‌شود. «مجزاسازی باید بر اساس بررسی‌های دقیق روانشناسی انجام گیرد و نه بر اساس فرضیات بی‌اساس.» کمپ‌های ترک اعتیاد همچنان با چالش‌های فراوانی روبه‌رو هستند و این مشکلات تنها با نظارت دقیق و اصلاح روش‌های درمانی می‌تواند بهبود یابد.
دیدگاه تان را بنویسید