مشاور عالی اتاق بازرگانی با اشاره به دومینوی خروج سرمایه و صفر شدن سرمایه‌گذاری خارجی در ایران:
فضای کسب‌وکار ایران قابل مقایسه با دنیا نیست
رامتین موثق
حدود یک هفته پیش خبر رسید شرکت صافولا، که یک سرمایه‌گذار خارجی و عربستانی در حوزه تولید روغن بود، از ایران خارج شد و بازار روغن نیز احتمالا از این خروج متاثر و افزایش قیمت‌ها عارض شود. حال ظاهرا پس از خروج سرمایه‌گذاران عربستانی و اماراتی، این‌بار نوبت به خروج سهامدار اروپایی دیجی‌کالا رسیده است. شرکت سرمایه‌گذاری اروپایی IIIC که حدود ۳۳ درصد سهام دیجی‌کالا را دارد، در آینده نزدیک از ایران خواهد رفت. در واکنش به این قضیه ابراهیم علیزاده، تحلیلگر اقتصادی، به نقل از استارتاپ۳۶۰ نوشت: «دومینوی خروج سرمایه‌گذارهای خارجی از ایران به دیجی‌کالا رسیده. شرکت سرمایه‌گذاری اروپایی IIIC که حدود ۳۳ درصد سهام دیجی‌کالا را دارد در آینده نزدیک از ایران خواهد رفت. قبل از این، شرکت عربستانی صافولا از صنعت غذا و شرکت اماراتی ماجدالفطیم از هایپراستار رفته بودند.»
در برنامه‌های توسعه‌ای اهدافی برای خود تعیین کردیم و هیچکدام از این اهداف هم محقق نشده است؛ برای رشد اقتصادی خود هدف ۸ درصدی تعیین کردیم اما در دهه ۹۰ رشد اقتصادی کشور در حد صفر بوده و رشد سرمایه‌گذاری هم با همین آهنگ رشد داشته است!
خبرهایی هست که ما نمی‌دانیم؟!
اما این اظهارنظر تنها واکنش‌ها به این روند نیست. رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و امارات نیز به خروج سرمایه‌گذاران خارجی از بازار ایران واکنش نشان داد. فرشید فرزانگان نوشت: «خروج برندهای خارجی از ایران زنگ خطری برای اقتصاد ماست! آیا این شرکت ها خبرهایی دارند که ما نداریم؟» به اعتقاد برخی این روند ناشی از تحریم‌ها و مشکلات بین‌المللی است زیرا موج عظیم خروج سرمایه‌های خارجی از ایران بعد از سال 97 و برقراری مجدد تحریم‌ها آغاز شد اما از طرفی برخی آن را نتیجه بی‌ثباتی اقتصاد ایران می‌دانند که از سال گذشته و در نتیجه بحران‌های خاورمیانه نیز تشدید شده است.
ابراهیم بهادرانی: وقتی فضای کسب‌وکار ایران را با بقیه نقاط دنیا مقایسه می‌کنیم، می‌بینیم که اجزای مختلف آن قابل مقایسه با کشورهای سرمایه‌پذیر نیست. این عقب‌افتادگی ما را دچار مشکل می‌کند. بعضا رتبه ما در بعضی از شاخص‌های فضای کسب‌وکار ۹۰ است و حتی رتبه‌ای پایینتر از ۶۰ نداریم
وضعیت بی‌ثباتی اقتصادی آنقدر چالش بزرگی شده است که وزیر اقتصاد نیز به این واکنش نشان داد. عبدالناصر همتی در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «امروز در مسیر پیشرفت کشور و در رقابت منطقه‌ای و جهانی، مهمترین دغدغه سیاسیون باید ثبات‌بخشی به اقتصاد و پیش‌بینی‌پذیر کردن آن برای بسترسازی رشد اقتصادی پایدار باشد. هر مانع و تأخیری در این مسیر به معنی مهر تأیید زدن به کاهش رفاه شهروندان ایران زمین است. به گفته رابرت لوکاس برنده نوبل اقتصاد 1995 وقتی کسی شروع به فکر کردن در خصوص رشد اقتصادی می‌کند، فکر کردن به چیز دیگری دشوار است.»
در گزارش پیش‌رو، تلاش شده است که ابعاد مختلف علل خروج سرمایه‌های خارجی از این بررسی شود.
شرکت عربستانی از یکسال قبل فکر خروج بود
مشاور عالی اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»، درباره علت خروج صافولا از ایران اظهار کرد: تا جایی که من می‌دانم این شرکت عربستانی در بورس عربستان حضور دارد.
ابراهیم بهادرانی افزود: این یک مجموعه شرکت و هلدینگ است و چون درخواست دریافت وام داشتند، به آنها اعلام شد که چون سهامدار شرکتی هستند که در تهران است و ایران هم مشمول تحریم است، بنابراین درخواست وام آنها رد می‌شود.
مشاور عالی اتاق بازرگانی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: سرمایه‌گذار فقط دنبال ثبات اقتصادی است و اینکه بتواند آینده را پیش‌بینی کند. وقتی اقتصاد بی‌ثبات و تورم بالاست طبیعی است که خارجی‌ها اصلا رغبتی به سرمایه‌گذاری در ایران نشان ندهند
او تصریح کرد: وقتی این هلدینگ وام نگیرد مشکل پیدا می‌کند و همین باعث شد که از یکسال قبل به این فکر بیافتد که سهامش را در این شرکت بفروشد و نهایتا هم اخیرا این کار را انجام داد.
حتی سرمایه‌گذاری دخلی هم بازدهی ندارد
این کارشناس اقتصادی در تحلیل علل خروج سرمایه‌های خارجی از ایران بیان کرد: علت آن مشخص است. اکنون اقتصاد از طرفی با تحریم‌ها و از طرف دیگر با عدم عضویت در FATF مواجه است و هزینه‌ای که مبادلات ما با خارج از کشور دارد بسیار بالاست و همه این عوامل باعث می‌شود که سرمایه به جایی برود که بتواند بازدهی بیشتری داشته باشد.
بهادرانی ادامه داد: در این شرایط سرمایه‌گذاران داخلی هم از بازدهی راضی نیستند، بنابراین سرمایه‌گذاران خارجی هم به داخلی‌ها نگاه می‌کنند که بررسی کنند وضعیت دیگر سرمایه‌گذاری‌ها به چه صورت است و اگر داخلی‌ها راضی باشند و سود بالایی کسب کنند، سرمایه‌گذار خارجی هم تمایل به سرمایه‌گذاری پیدا می‌کند.
او تاکید کرد: اما وقتی شرایط سخت تحریم است و مبادلات با خارج از کشور به راحتی انجام نمی‌شود و هزینه آن خیلی بالاتر از میانگین است؛ طبیعی است که در این حالت خارجی‌ها سرمایه‌گذاری نکنند زیرا سرمایه جایی می‌رود که بیشترین سود را داشته باشد.
درحال‌حاضر وضعیت سرمایه‌گذاری ما در حد صفر است و اقتصادی که سرمایه‌گذاری در آن انجام نشود، بزرگ نمی‌شود و اقتصاد هم بزرگ نشود، رشد ناخالص داخلی آن افزایش نمی‌یابد و مردم فقیر می‌شوند
این تحلیلگر مسائل اقتصادی با بیان اینکه در دنیا فضاهای مختلفی برای سرمایه‌گذاران است و بهترین جا را پیدا می‌کنند، یادآور شد: در خاطرم هست که وقتی قبل از انقلاب دانشجوی رشته اقتصاد بودم، دکتر فرهنگ که استاد ما و زمانی هم رئیس انجمن اقتصاددانان بود، می‌گفت که سرمایه‌گذار مانند کبوتر است؛ هر جا دانه ببیند می‌نشیند اما با یک کیش کردن فرار می‌کند! و اکنون هم وضعیت همینطورست.
فضای کسب‌وکار ایران قابل مقایسه با دنیا نیست
بهادرانی درباره تاثیر سیاست‌های داخلی بر سرمایه‌گذاری‌های خارجی گفت: البته بستگی دارد که نهایتا بازدهی سرمایه چگونه باشد. اگر بازدهی سرمایه بالاتر از جاهای دیگر باشد سرمایه‌گذاران ممکن است برخی سیاست‌ها را تحمل کنند ولی اگر بازدهی کمتر باشد و اذیت و آزار و دخالت دولت بیشتر از حد معمول باشد، این سیاست‌ها برای خروج سرمایه مزید بر علت می‌شوند.
او درباره تاثیر بی‌ثباتی اقتصادی بر سرمایه‌گذاری خارجی عنوان کرد: بی‌ثباتی قطعا نقش دارد؛ سرمایه‌گذار فقط دنبال ثبات اقتصادی و اینکه بتواند آینده را پیش‌بینی کند، است. وقتی اقتصاد بی‌ثبات و تورم بالاست طبیعی است که خارجی‌ها اصلا رغبتی به سرمایه‌گذاری نشان ندهند.
مشاور عالی اتاق بازرگانی ایران درباره روش‌های اصلاحی برای مهیا کردن شرایط اقتصادی ایران برای جذب سرمایه‌گذار خارجی اظهار کرد: در ابتدا باید فضای کسب‌وکار خود را اصلاح کنیم.
بهادرانی گفت: وقتی فضای کسب‌وکار ایران را با بقیه نقاط دنیا مقایسه می‌کنیم، می‌بینیم که اجزای مختلف آن قابل مقایسه با کشورهای سرمایه‌پذیر نیست. این عقب‌افتادگی ما را دچار مشکل می‌کند. بعضا رتبه ما در بعضی از شاخص‌های فضای کسب‌وکار ۹۰ است و حتی رتبه‌ای پایینتر از ۶۰ نداریم.
به گفته او، طبیعی است وقتی فضای کسب‌وکار به این شکل است، سرمایه‌گذاران تمایلی به کار در این فضا نداشته باشند زیرا سرمایه‌گذار دستش باز است که به کشورهای دیگر که رتبه بهتری دارند برود تا راحتتر بتواند فعالیت کند، دولت دخالت کمتری در کارش داشته باشد و غیره.
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: اگر ۱۰ شاخص موجود برای فضای کسب‌وکار ما قابل رقابت با بقیه کشورها نباشد، نمی‌توانیم توقع داشته باشیم که سرمایه زیادی جذب کنیم. ضمن اینکه ممکن است سرمایه‌های ما هم از کشور خارج شود و به کشورهای دیگری برود که شرایط بهتری داشته باشند.
عدم تحقق اهداف اقتصادی نتیجه نوع مدیریت است
بهادرانی درباره ضرری که اقتصاد ایران از عدم جذب سرمایه خارجی متحمل می‌شود، گفت: درحال‌حاضر وضعیت سرمایه‌گذاری ما در حد صفر است یعنی استهلاک را که حساب کنیم به وضعیتی می‌رسیم که چندسال است بدین منوال می‌گذرد.
او افزود: اقتصادی که سرمایه‌گذاری در آن انجام نشود، بزرگ نمی‌شود و اقتصاد هم بزرگ نشود، رشد ناخالص داخلی آن زیاد نمی‌شود و مردم فقیر می‌شوند و همه اینها باید در سایه سرمایه‌گذاری به وجود بیاید.
این تحلیلگر مسائل اقتصادی توضیح داد: البته سرمایه‌گذاری باید به اضافه بهرهوری بالاتر باشد، سرمایه‌گذاری و بهرهوری به هم و شرایط محیط کسب‌وکار برمی‌گردد به صورتی که بهرهوری بالاتر نیاز به فضای کسب‌وکار آماده برای کار و سرمایه‌گذاری خارجی هم نیاز به فضای کسب‌وکار بهینه دارد.
به اعتقاد بهادرانی، اگر این مسائل و چالش‌های محیط کسب‌وکار حل نشود طبیعی است که سرمایه‌گذار ورود نکند و وقتی سرمایه‌گذاری خارجی نیاید، سرمایه‌گذار داخلی هم رغبتی به سرمایه‌گذاری نشان نمی‌دهد و سرمایه‌گذاری به جای اینکه رشد پیدا کند کاهش می‌یابد.
سهم صفر رشد اقتصادی دهه 90 از هدف 8 درصدی!
او با اشاره به اهداف توسعه‌ای، گفت: در برنامه‌های توسعه‌ای اهدافی برای خود تعیین کردیم و هیچکدام از این اهداف هم محقق نشده است؛ برای رشد اقتصادی خود هدف ۸ درصدی تعیین کردیم اما در دهه ۹۰ رشد اقتصادی کشور در حد صفر بوده و رشد سرمایه‌گذاری هم با همین آهنگ رشد داشته است!
مشاور عالی اتاق بازرگانی ایران در نهایت خاطرنشان کرد: همه این مشکلات سدراه محیط کسب‌وکار، سرمایه‌گذاری و بهرهوری نتیجه نوع مدیریت ماست.
دیدگاه تان را بنویسید