۶۰ درصد معادن سنگ ایران تعطیل شده‌اند

دبیر انجمن سنگ ایران اظهار کرد: بازارهای جهانی صنعت سنگ حدود ۴۰ میلیارد دلار گردش مالی دارند، ولی سهم ایران زیر نیم درصد است. این مسئله همیشه برای من سوال بزرگی بوده و به همین دلیل به این سمت رفتم و پژوهش‌های خود را در این زمینه انجام دادم.

زیبا یزدانی در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز، افزود: در رساله‌ام به این نتیجه رسیدم که یکی از دلایل اصلی عدم توانایی ایران در یافتن جایگاه مناسب در بازارهای جهانی، نبود یک نگاه سیستمی به کل صنعت است. این نگاه سیستمی باید در کل صنعت حاکم شود و همچنین در سطح دولت و سیاست‌گذاران نیز وجود داشته باشد تا بتوانند با هم همکاری کرده و حرکتی رو به رشد ایجاد کنند.

او تاکید کرد: متاسفانه صنعت ما خیلی عقب‌مانده است؛ نه از نظر صنعت عقب‌مانده‌ای، بلکه از تکنولوژی جهان عقب مانده است. به دلایل مختلف، صنعت سنگ در تمام حوزه‌هایش، یعنی حوزه معدن، بهره‌بردارهای محترم و حوزه فراوری، افراد بسیار نجیبانه این صنعت را سرپا نگه داشته‌اند. با وجود تمام موانع، مشکلات و دردسرهایی که وجود دارد، واقعاً تمام توانشان را به کار می‌برند که این صنعت سرپا بماند. وقتی می‌گوییم عقب‌افتادگی وجود دارد، باید این عقب‌افتادگی‌ها از یک سند بالادستی و از یک نگاه بالاتر شناسایی و برطرف شوند. باید آموزش داده شود، زمینه‌ها و ابزارهای لازم فراهم شود، یعنی کارشان تسهیل شود. متاسفانه در این بخش عملکرد بسیار ضعیفی داشته‌ایم و این باعث شده که پتانسیل‌ها همگی بلااستفاده باقی بمانند. در واقع می‌توان گفت که در سیاست‌گذاری، سیاست‌گذار اصلی بخش معادن ایران دولت است و مشخصاً وزارت صنعت، معدن و تجارت بیشترین نقش را در این مورد دارد.

این مقام تولیدی همچنین بیان کرد: نمی‌توانیم تحریم را نادیده بگیریم؛ تحریم وجود دارد و محدودکننده است، اما بازدارنده نیست. اگر سیاست‌ها حداقل همسو و تاثیرگذار باشند، می‌توان اثرات منفی تحریم را کاهش داد. متاسفانه، تصمیم‌گیری‌های خلق‌الساعه و بدون آشنایی کافی با بدنه این صنعت، چه در حوزه معدن، چه در حوزه فراوری و حتی تجارت سنگ، باعث شده است که اثرات منفی آن اکنون دیده شود. این اثرات ناشی از تصمیم‌گیری‌های نادرست و ناشناسا به‌طور فوری و در همان لحظه یا ماه دیده نمی‌شوند، اما تصمیم‌گیری‌های مداوم و پی‌درپی باعث شده که وضعیت بازار و صنعت سنگ ایران نگران‌کننده شود.

یزدانی ادامه داد: از ۲۰۰۰ معدن دارای پروانه بهره‌برداری که وزارت صنعت، معدن و تجارت آمار آن را دارد، در حال حاضر حدود ۸۰۰ معدن و حدود 40 درصد فعال هستند. این تعداد همچنان در حال کاهش است. صنعت سنگ جزو معادن کوچک‌مقیاس محسوب می‌شود. یکی از مشکلات این است که سنگ با ویژگی‌های خاص خودش دیده نمی‌شود و در کنار معادن فلزی با همان قوانین و مقررات قرار می‌گیرد. مثلاً بحث عوارض صادرات.

او تصریح کرد: کارخانه‌های فرآوری سنگ با تمام ظرفیت خود کار نمی‌کنند. مشکلاتی که وجود دارد شامل این است که اکثر خطوط تولید مستهلک شده‌اند و ماشین‌آلات دیگر توان کار با ظرفیت کامل را ندارند. مسئله دیگر این است که بازار تعیین می‌کند که شما چگونه و کجا می‌توانید سنگ را به سودآوری برسانید و ارزش افزوده ایجاد کنید. توان مالی در این صنعت به اندازه‌ای نیست که بتوان به صورت گسترده از ماشین‌آلات مدرن استفاده کرد. بنابراین، ظرفیت‌ها مغفول مانده و ما مجبور هستیم بخشی از تولیدات معادن را به صورت بلاک صادر کنیم.

دبیر انجمن سنگ ایران عنوان کرد: ما اعتقاد داریم که در صنعت سنگ، ماده خام نداریم و حداقل آن چیزی که از معدن استخراج می‌شود و قابل ارائه به بازار است، حداقل نیمه‌فرآوری‌شده است. اگر زنجیره تولید را از خام تا محصول نهایی با مراحل صفر، یک، دو، سه و چهار تعیین کنیم، آن بلاک سنگی که به کارخانه می‌رسد در مرحله سه قرار دارد. مجبور هستیم این سنگ را به صورت نیمه‌فرآوری صادر کنیم، زیرا نمی‌توانیم آن را نگه داریم؛ ممکن است بازارش تمام شود و دیگر دنیا آن را نخواهد.