چگونه زیان انباشته بانک دی ۲۸.۸ هزار میلیارد تومانی شد؟

زیان‌سازی‌های متوالی بانک دی در سال‌های اخیر و اضافه برداشت‌های چشمگیر از منابع بانک مرکزی، سبب شده این بانک اکنون با زیان انباشته شدید، نرخ کفایت سرمایه منفی و بدهی قابل توجه به شبکه بانکی دست‌وپنجه نرم کند. اما چه عواملی باعث شد بانک دی به چنین وضعیتی دچار شود؟

به گزارش تجارت‌نیوز، انک دی در سال 1389 و همزمان با رشد قارچ‌گونه بانک‌های خصوصی در دولت محمود احمدی‌نژاد، به عنوان زیرمجموعه بنیاد شهید و امور ایثارگران تاسیس شد. اما بانکی که خدمت‌رسانی به خانواده شهدا و ایثارگران یکی از اهداف اصلی آن بود، در طول این سال‌ها به یکی از مهم‌ترین مسائل نظام بانکی و اقتصاد کشور تبدیل شده است. به طوری که در اسفندماه سال گذشته، امیر حسین قاضی زاده هاشمی، رئیس پیشین بنیاد شهید، اعلام کرد بیش از سه هزار پرونده فساد در بانک دی وجود دارد. در این شرایط، بررسی صورت‌های مالی بانک دی نیز حاکی از آن است که وضعیت شاخص‌های عملکردی بانک نیز ناامیدکننده است و بانک دی در زمره بانک‌هایی با ناترازی شدید قرار می‌گیرد.

بررسی صورت‌های مالی بانک دی نشان می‌دهد این بانک طی 10 سال اخیر، تنها در سه سال سود ساخته و در باقی سال‌ها با زیان‌های قابل توجهی مواجه بوده است. به این ترتیب زیان‌های متعدد بانک دی در سال‌های اخیر باعث شده این بانک در پایان 6 ماهه سال جاری بیش از 28 هزار و 836 میلیارد تومان زیان انباشته در ترازنامه خود ثبت کند.

بانک دی در سال‌های 1393 و 1394 به‌ترتیب 231 میلیارد تومان و 165 میلیارد تومان سود خالص شناسایی کرد که البته این مبالغ در مقایسه با زیان‌های هزاران میلیارد تومانی در سال‌های بعد، چندان چشمگیر نبود. همچنین در سال 1399 نیز سود خالص سه هزار و 464 میلیارد تومانی در صورت سود و زیان بانک دی ثبت شد که شاید در نگاه اول، نشانگر بهبود وضعیت بانک باشد اما همان‌طور که بانک دی با انتشار گزارش در سامانه کدال اعلام کرد، عمده تغییرات سودآوری بانک در سال 1399 نسبت به دوره مالی قبل، ناشی از رشد هزار و 122 درصدی درآمد سرمایه‌گذاری‌های این بانک بود؛ به عبارت دیگر، بانک دی با فروش سهام در اختیار خود از زیان خارج شده بود و سوددهی این بانک به دلیل بهبود عملکرد آن نبود. این موضوع در سال‌های پس از آن مشهود بود؛ چنان‌که در سال‌های 1400 تا 1402 زیان خالص بانک دی در هر سال بیش از پنج هزار میلیارد تومان بود و در سال 1402 نیز با ثبت رقم پنج هزار و 741 میلیارد تومان به اوج خود رسید.

گفتنی است بانک دی از همان سال‌های ابتدایی تاسیس با مشکلاتی متعدد دست‌وپنجه نرم می‌کرد؛ طوری که در سال 1391 و تنها دو سال پس از آغاز فعالیت این بانک، مجلس نهم با ظن اختلاس 17 میلیارد تومانی، فرایند تحقیق و تفحص از این بانک را کلید زد اما در فرایند تحقیق و تفحص مشخص شد ابعاد فساد در بانک دی بسیار گسترده‌تر از حدس و گمان‌ها بوده است. امیر خجسته، نماینده مردم همدان و رئیس هیات تحقیق و تفحص از بنیاد شهید، در سال 1395 از 15 مورد اختلاس، کلاهبرداری و تخلف در زیرمجموعه‌های اقتصادی بنیاد شهید رونمایی کرد؛ کلاهبرداری از صرافی بانک دی به مبلغ 433 میلیون درهم و پرداخت صدها میلیارد تومان وام‌های مشکوک‌الوصول، بدون دریافت تضامین و اعتبارسنجی مناسب، تنها تعدادی از تخلفاتی بودند که در جریان تحقیق و تفحص از بنیاد شهید و بانک دی آشکار شدند.

در این شرایط، سوال اینجاست که آیا مسائل متعددی از جمله زیان‌های نجومی، کفایت سرمایه فاجعه‌بار، اضافه برداشت‌ها، بدهی‌های چشمگیر به شبکه بانکی و تخلافات بانک دی در پرداخت تسهیلات به اشخاص مرتبط کافی نیست که بانک مرکزی، در مقام نهاد ناظر بر شبکه بانکی، برای بهبود وضعیت این بانک اقدامات عملی را در پیش گیرد؟

باید از بانک مرکزی پرسید که دیگر باید چه اتفاقی در شبکه بانکی ایران و بانک‌هایی مثل دی، ایران زمین، آینده و... بیافتد تا این نهاد، قاطعانه به ماجرای ناترازی بانک‌ها ورود کند؟ آیا زمان آن نرسیده که بانک مرکزی، اقدامی بیشتر از تهدید مدیران بانک‌های ناتراز و اعطای فرصت‌های چندماهه به آنها برای بهبود وضعیت بانک‌ها را در دستور کار خود قرار دهد؟