افزایش نرخ ارز، حاصل انباشت تورمی چندسال اخیر است

یک اقتصاددان معتقد است اصلاحات ارزی دولت پس از ۷ ماه آثار مثبت خود را نشان می‌دهد و ضمن اینکه نرخ ارز روز‌های اخیر حاصل انباشت تورمی دو سه سال اخیر و اشتباهاتی است که در سیاست‌های ارزی در دوره قبل اتخاذ شده بود.

علی مروی در گفت‌وگو با اقتصادآنلاین، اظهار کرد: نرخ واقعی ارز، نرخی است که در یک بازار بدون مداخلات قیمتی تعیین می‌شود. یعنی اگر هر بازاری که قرار باشد راه بیافتد و بانک مرکزی بخواهد برایش سقف نرخ تعیین کند، عملاً دیگر بازار نیست و تبدیل به یک سامانه می‌شود و مرجعیت خود را در ذهن فعالان اقتصادی و مردم از دست می‌دهد. اتفاقی که متاسفانه در سالیان اخیر خصوصاً بعد از سال ۹۷ رخ داد این بود که کلاً سیاست‌گذار وجود بازار آزاد را کلاً نفی کرد. به این ترتیب که بانک مرکزی هر نوع مبادله در بازار آزاد اعم از مبادله و خرید و فروش را قاچاق اعلام کرد. این باعث شد که بازار رسمی به بیرون مرز‌ها منتقل شود. سامانه‌ای هم که زمانی اسمش نیما بود و بعد به مرکز مبادله ارز و طلا تغییر نام داد، چون بانک مرکزی در آن سامانه تاکید داشت نرخ را پایین‌تر از نرخ بازار قرار بدهد، عملاً در نرخ‌های پایین همیشه تقاضا خیلی بیشتر از عرضه بود.

او افزود: در این شرایط خیلی از صادرکنندگان به انواع روش‌ها متوسل می‌شوند که ارز خود را به آن بازار نیاورند و حتی میزان صادراتشان را کمتر از میزان واقعی گزارش کنند. مثلاً یا قیمت هر واحد کالا را که می‌فروشند، در سامانه کمتر گزارش کنند یا میزان صادرات را کمتر اعلام کنند. حتی برخی ممکن است ترجیح بدهند صادراتشان را از کانال‌های غیررسمی یا قاچاق انجام دهند. اما برخی نیز ممکن است کار صادرات را کلاً رها کرده و این موجب کاهش صادرات شود. از طرف دیگر تقاضا برای واردات با مزیتی که در سامانه نیما بود خیلی زیاد می‌شد چرا که همه تمایل دارند با نرخ پایین ارز واردات انجام دهند. اما چون عملاً ارز در بازار داخل کشور به همان نرخ بازار آزاد فروخته می‌شود، حتی اگر فرض کنیم برخی کالاها با نرخ ارز پایین‌تر وارد شوند، چون این مابه التفاوت قابل توجهی بین قیمت آن کالا در داخل و بیرون کشور ایجاد می‌کند ممکن است منجر به افزایش قاچاق شود. قاچاق عملاً قیمت بازار داخل را هم به قیمت بین المللی نزدیک می‌کند. یعنی الان ما به همین خاطر، افزایش قاچاق دارو، قاچاق آرد و... داریم. ضمن اینکه بنا به اذعان دولت سامانه هوشمند هم مانع از گسترش قاچاق نشد.

این کارشناس مسائل اقتصادی تصریح کرد: بالا رفتن نرخ ارز در این روز‌ها، به دلیل تبعات انباشت تورمی در دو سه سال اخیر است که بانک مرکزی با زور رانت ارز‌های دولتی سعی می‌کرد بازار ارز را تثبیت کند. در صورتی که ما تورم ۴۰ -۵۰ درصدی داشتیم و آن تورم انباشت شده باید تخلیه شود. پیش‌بینی همه ما این بود که نرخ ارز حتماً بالا می‌رود. مادامی که دولت اصلاحات ارزی را به تاخیر بیندازد و اصلاحات انرژی را انجام ندهد، حتی ممکن است این نرخ بالاتر برود و به بالای ۹۰ هزار تومان یا حتی به ۱۰۰ هزار تومان برسد. پس ما یک افزایش نرخ داریم که در اثر حماقت‌ها و اشتباهاتی بوده که در این دو سه سال مجدداً مرتکب شدیم و آن را نباید به پای این بگذاریم که اگر بانک مرکزی الان اصلاحات ارزی انجام می‌دهد بگوییم این تبعات اصلاحات ارزی است. اصلاحات ارزی الان ثمراتش برای بعد از شش هفت ماه آینده است، بعد از آن زمان تازه دولت و بانک مرکزی قدرت پیدا می‌کنند که در واقع بازار آزاد رسمی را به خوبی راهبری و سیاستگذاری کنند و بتوانند رژیم ارزی شناور مدیریت شده را محقق کنند. پس در کنار اینکه این بازار آزاد رسمی راه می‌افتد دولت باید به سمت اینکه ارز ترجیحی را هم به مرور حذف کند، برود، اقلام مشمول آن را کاهش بدهد و فاصله آن نرخ با نرخ این بازار آزاد رسمی را کم و کمتر کند. ضمن اینکه باید آن شبکه صرافی‌ها را که از سال ۹۷ منهدم کرده بود را احیا کند و بازار ارزی بین صرافی‌ها را شکل دهد. همینطور مکانیزم مداخله‌اش هم در بازار آزاد رسمی باید مکانیزم حراجی هلندی باشد و به هیچ وجه نباید فروش در زیر نرخ را انجام دهد.