رتبه آخر ایران در ریسک اعتباری بین‌المللی

رامتین موثق

یکی از روش‌های دولت سیزدهم در اقتصاد، آمارسازی و دستاوردسازی بود. در 3 سال این دولت برای نرخ بیکاری، نرخ رشد اقتصادی، نرخ تورم، نقیدنگی، جذب سرمایه خارجی و ... آمارهایی ساخته شد که بسیاری را به شک انداخت زیرا تاثیری از این آمارها در اقتصاد و جامعه حس نمی‌شد.

یک اقتصاددان: مهمترین عامل عدم جذب سرمایه خارجی در ایران؛ رتبه کشورمان در رتبه‌بندی ریسک اعتباری بین‌المللی است. رتبه اعتباری ایران تریپل C و 7 از 7 است و این بزرگترین مانع جذب سرمایه‌گذاری خارجی است. در کشورهای منطقه فقط پاکستان و عراق شبیه ما و تازه یک پله بالاتر از ما هستند و عربستان سعودی A، امارات متحده عربی دو تا A و ترکیه هم دو تا B است

دولت سیزدهم مدعی جذب 9.7 میلیارد دلار سرمایه خارجی بود که وزیر اقتصاد دولت چهاردهم در گفت‌وگوی خبری خود در شامگاه یکشنبه 11 آذر این ادعا را رد کرد. عبدالناصر همتی گفت: در دو سال و هشت ماه گذشته کل جذب سرمایه در کشورمان، جذب سرمایه خارجی، یک و دو دهم میلیارد دلار بوده است. او افزود: یک موقع است یک اشتباهی همه می‌کنند جلب سرمایه با جذب سرمایه فرق می‌کند؛ مثلاً در جلب سرمایه تفاهمی انجام می‌دهیم ولی آن باید روی زمین بنشیند یعنی پول بشود و یا تجهیزات بشود و بیاید بنشیند؛ بنابراین خیر در جذب سرمایه موفق نبودیم البته این مفهومش این نیست که مثلاً ما هم خیلی موفق می‌شویم، من گفتم محدودیت تحریم و FATF را داریم ولی تمام تلاشمان را می‌کنیم زیرا برنامه‌هایی داریم که ان‌شاءالله بتوانیم به یک رقم بهتری برسیم.

مانع اصلی کدام است؛ تحریم یا FATF؟

وزیر اقتصاد در خصوص آمارهای جذب سرمایه گفت: وضعیت جذب سرمایه‌گذاری خارجی خوب نیست، ببینید واقعیتش این است که به خاطر شرایط تحریم و قرار داشتن در لیست سیاه FATF یک مقدار ورود سرمایه خارجی را در کشورمان محدود کرده است. ولی برای آن برنامه‌ریزی می‌کنیم مثلاً در همان اجلاس من ملاقاتی با رئیس اجرایی مجمع تشویق سرمایه‌گذاری مذاکرات مفصلی داشتیم.

همتی در پاسخ به سوالی در این رابطه که کدام یک از تحریم و FATF نقش مؤثرتری برای عدم سرمایه‌گذاری داشته است، عنوان کرد: خوب معلوم است که تحریم خیلی تاثیر دارد ولی FATF هم خیلی بی‌تاثیر نیست اما بعضی‌ها می‌گویند که خوب وقتی تحریم هست FATF دیگر تاثیری ندارد و به قول معروف چون که صد که هست، نود هم پیش ماست اما اینطوری نیست.

او با عنوان اینکه تحریم بر فعالیت‌ها تمرکز می‌کند، اظهار کرد: الان فرض کنید تحریم‌های آمریکا روی بخشی از شرکت‌ها و برخی صادرات ما و برخی اشخاص تمرکز کرده است ولی FATF تحریمش شامل همه مردم ایران می‌شود یعنی این دانشجویانی که در خارج هم حساب باز می‌کنند شامل آنها هم می‌شود، یعنی من می‌توانم بگویم‌ با FATF همه ملت را دارید تحریم می‌کنید.

وقتی رتبه بین‌المللی نشان می‌دهد که ورود سرمایه به کشور امن نیست، ناخودآگاه باعث می‌شود که سرمایه داخلی هم در همان کشور باقی نماند و با فرار سرمایه روبه‌رو می‌شویم. با رتبه پایین فرقی هم در کشورها نیست؛ چه در پاکستان و عراق، و یا حتی ترکیه‌ای که BB است، در آنها فرار سرمایه به کشورهایی که رتبه اعتباری بالاتری دارند، دیده می‌شود

او ادامه داد: ما نباید اجازه بدهیم که آنها بگویند ایران مثلاً پول‌شویی می‌کند. ما که پول‌شویی نمی‌کنیم پس برای چه این اتهام به ما بسته شود؟ پس بنابراین یکی این است که در دنیا هیچکس دوست ندارد که برود در لیست سیاه، چون همه به آن نگاه می‌کنند. دوم که توجیهی به دست آمریکایی‌ها می‌دهیم که تحریم‌هایشان را توجیه می‌کنند. سوم اینکه بالاخره دانشجویان، مردم، فعالین ایرانی کسانی که بالاخره هویت ایرانی دارند در دنیا دچار مشکل و گرفتاری می‌شوند؛ بنابراین به همه این دلایلی که عرض می‌کنم تحریم یک بحث است، FATF هم یک بحث است. بالاخره ما با بعضی از بانک‌ها کوچکی فقط می‌توانیم کار کنیم که مشکل FATF نداشته باشند.

اما در حالی که وزیر اقتصاد تحریم را عامل مهمتری می‌داند، رضا سپه‌وند، عضو کمیسیون انرژی مجلس، درباره این که چه موانعی در بحث سرمایه‌گذاری چه داخلی و چه خارجی در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر مطرح است و چگونه می‌شود این موانع را برطرف کرد، گفت: مانع اصلی عدم سرمایه‌گذاری در کشور، عدم عضویت در FATF است و تا مبادلات بانکی با دنیا نداشته باشیم، سرمایه‌گذاران نمی‌توانند به کشورمان بیایند، هرکسی هم سرمایه‌گذاری کند، در لیست سیاه تحریم‌ها می‌رود بنابراین شرکت‌های بزرگ این ریسک را نمی‌کنند؛ این مانع 

اصلی است.

بنابراین مقایسه تاثیر این دو عامل اهمیت پیدا می‌کند.

رشد 8 درصدی به 7 تا 8 هزار هزار میلیارد سرمایه‌گذاری نیاز دارد

وزیر اقتصاد در بخش دیگری از سخنانش گفت: راجع به رشد اقتصادی 8 درصدی من نکاتی را عرض کنم. اولاً این هدف قانون برنامه است و ما موظفیم تمام تلاشمان را بکنیم که این رشد هشت درصدی تحقق پیدا بکند و این رشد هشت درصد طبق همین قانون برنامه دو هشت دهم درصدش باید از بهره‌وری به دست بیاید و حدود پنج درصدش هم از سرمایه‌گذاری به بدست بیاید.

همتی توضیح داد: بینید ساختار اقتصادی ما طوری بوده که میانگین رشد اقتصادی کشور ما بین 3.2 تا 4.2 درصد بوده و دیگر خیلی به ندرت 5 درصد شده است. بعضی وقت‌ها یازده تا دوازده درصد هم شده ولی به نظر من مهم نیست چون به خاطر شوک‌های مربوط به نفت است؛ یعنی درآمد‌های نفت یک دفعه افزایش پیدا می‌کند یا پایین می‌آید.

او تاکید کرد که اگر از این موارد استثنا بگذریم رشد اقتصادی ما در حول و حوش سه چهار درصد بوده و با اینکه در همه برنامه‌های توسعه ما هشت درصد پیش‌بینی می‌کردیم تحقق پیدا نکرده بنابراین ما باید برای بهره‌وری فکری بکنیم. 

پیمان مولوی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: FATF ابزاری است که سیستمی را برای مبادلات سیستم بانکی فراهم می‌کند اما وقتی از FDI و جذب سرمایه صحبت می‌کنیم، رتبه اعتباری بین‌المللی اهمیت پیدا می‌کند. FATF بحث نقل و انتقالات پولی است و به هرحال این پول باید از طریقی به کشور وارد شود اما وقتی کشوری در لیست سیاه باشد ناخودآگاه این روند مخدوش می‌شود

رتبه اعتباری ایران تریپل C و 7 از 7 است 

یک اقتصاددان در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»، مهمترین عامل عدم جذب سرمایه خارجی در ایران را رتبه ایران در رتبه‌بندی ریسک اعتباری بین‌المللی دانست.

پیمان مولوی تصریح کرد که رتبه اعتباری ایران تریپل C و 7 از 7 است و این بزرگترین مانع جذب سرمایه‌گذاری خارجی است.

او با اشاره به اینکه بهترین رتبه AAA است و بعد به ترتیب CCC, B, BB, BBB, AA است، اظهار کرد: در کشورهای منطقه فقط پاکستان و عراق شبیه ما و تازه یک پله بالاتر از ما هستند و عربستان سعودی A، امارات متحده عربی دو تا A و ترکیه هم 

دو تا B است.

تحریم و FATF هر دو مهم هستند

این کارشناس مسائل اقتصادی درباره تاثیر تحریم‌ها و قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF بر عدم جذب سرمایه‌های خارجی، بیان کرد: تمام این موارد تاثیر خود را در رتبه ریسک اعتباری بین‌المللی نشان می‌دهد به صورتی که ما قبل از تحریم‌ها رتبه اعتباریمان دو تا B بود ولی اکنون ترپیل c است و ۶ پله سقوط کرده است.

مولوی در پاسخ به اینکه «کدام یک از عوامل تحریم یا قرار داشتن ایران در لیست سیاه FATF در عدم جذب سرمایه خارجی موثرتر بوده است؟»، عنوان کرد که هردو موثر بوده‌اند و هیچکدام مهمتر از دیگری نبوده است.

او درباره نقش قرار داشتن ایران در لیست سیاه FATF بر روی جذب سرمایه‌های خارجی توضیح داد: FATF ابزاری است که سیستمی را برای مبادلات سیستم بانکی فراهم می‌کند اما وقتی از FDI و جذب سرمایه صحبت می‌کنیم، رتبه اعتباری بین‌المللی اهمیت پیدا می‌کند. FATF بحث نقل و انتقالات پولی است و به هرحال این پول باید از طریقی به کشور وارد شود اما وقتی کشوری در لیست سیاه باشد ناخودآگاه این روند مخدوش می‌شود.

این کارشناس درباره تاثیر سیاست‌های داخلی ایران بر این جذب پایین سرمایه گفت: رتبه ریسک اعتباری بین‌المللی بر اساس ریسک‌های سیاسی، ریسک‌های اقتصادی و بین‌المللی تعیین می‌شود و قوانین ما بر ریسک‌های اقتصادی تاثیر می‌گذارد. برای مثال رتبه آزادی اقتصاد ما ۱۶۰ از ۱۶۵ است و این بر رتبه ریسک اعتباری تاثیرگذار است.

با فرار سرمایه داخلی هم مواجه می‌شویم

مولوی عدم سرمایه‌گذاری و فرار سرمایه را از نتایج عدم جذب سرمایه خارجی بر اقتصاد ایران دانست.

او ادامه داد: وقتی رتبه بین‌المللی نشان می‌دهد که ورود سرمایه به کشور امن نیست، ناخودآگاه باعث می‌شود که سرمایه داخلی هم در همان کشور باقی نماند و با فرار سرمایه روبه‌رو می‌شویم.

این تحلیلگر مسائل اقتصادی در نهایت تاکید کرد: با رتبه پایین فرقی هم در کشورها نیست؛ چه در پاکستان و عراق، و یا حتی ترکیه‌ای که BB است، در آنها فرار سرمایه به کشورهایی که رتبه اعتباری بالاتری دارند، دیده می‌شود.