به ناترازی در تمام حامل‌های انرژی پا گذاشته‌ایم

رامتین موثق

همه‌چیز از انتشار خبر مازوت‌سوزی زودهنگام در نیروگاه شازند، به دلیل کاهش ذخایر گاز مایع نیروگاه‌ها، شروع شد. از آنجایی که چندسالی است به دلیل مازوت‌سوزی درگیر آلودگی هوا در فصول سرد سال هستیم این خبر جنجالی شد به صورتی که سخنگوی دولت در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «شرط عدالت نیست برای تولید برق، بخشی از جامعه با جان خود هزینه آن را پرداخت کند. از همین رو به دستور رئیس جمهور مازوت سوزی در سه نیروگاه اراک، کرج و اصفهان که شرایط ویژه‌ای دارند، متوقف می‌شود. می‌توان برای مدت محدودی، «خاموشی منظم» را  جایگزین «تولید سم» برای عموم شهروندان کرد.»

با این دستور پزشکیان خاموشی برق، که چندسالی است تولید و شهروندان را در تابستان درگیر خود کرده، به فصل سرما هم کشید و از امروز خاموشی‌های منظم آغاز می‌شوند. اما این تنها دستور رئیس‌جمهور نبود و او همچنین برای رفع موانع سرمایه‌گذاری در تولید برق تجدیدپذیر نیز دستوراتی به وزارت نیرو داد.

هرچند که چهره‌های نزدیک به اصولگرایان این روند را به پزشکیان نسبت می‌دهند اما این روند یادآور سیاست‌های دولت سیزدهم است که امسال ضربات زیادی به تولید و بخش خانگی وارد کرد. بنابراین بررسی ابعاد سرایت خاموشی به فصل سرما واجد اهمیت دوچندانی می‌شود.

وزارت نیرو به دو دلیل قادر به رفع ناترازی برق نیست. اولا اینکه وزارت نیرو و دولت، تا به امروز، شجاعت سیاسی از خود نشان نداده است که واقعیت را بگوید و قیمت‌ها را اصلاح کند‌. ثانیا وزارت نیرو از وزیر و نیروهای متخصص خالی شده است

مازوت هم مانند گاز تمام شده است

رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»، در ارزیابی خود از توقف مازوت‌سوزی اظهار کرد: ظاهر قضیه اینست که می‌گویند چون سه نیروگاه اصفهان، کرج و شازند آلایندگی ایجاد می‌کند پس مازوت‌سوزی متوقف می‌شود اما سوال اینست که مگر مازوت‌سوزی چیز جدیدی است و تاکنون مازوت آلایندگی ایجاد نمی‌کرد؟ 

هاشم اورعی با اشاره به اینکه صحبت‌های بسیار جدی درباره کاهش شدید ذخایر سوخت نیروگاه‌ها وجود دارد، بیان کرد: همچنین می‌بینیم که یک کارخانه سیمان نامه داده است که سابقا از یک انبار در ۱۰۰ کیلومتری کارخانه مازوت تحویل می‌گرفتند اما اکنون باید از بندرعباس، که ۱۵۰۰ کیلومتر با آن کارخانه فاصله دارد، باید مازوت تحویل بگیرد که مسخره است.

او تصریح کرد: تمام شواهد نشان می‌دهد که ماجرا اینست که انگار دیگر سوخت مایع نداریم. وضعیت ناترازی گازوئیل معلوم است و وقتی می‌گفتیم ناترازی همزمان در همه حامل‌های انرژی یعنی رسیدن به نقطه فعلی. یعنی از طرفی به نیروگاه‌ها گاز نمی‌دادیم اما گازوئیل به آنها تعلق می‌گرفت. بعد از مدتی گازوئیل هم دیگر تحویل داده نشد و نیروگاه‌ها مازوت دریافت کردند. اکنون به نظر می‌رسد دولت مازوت هم ندارد که به نیروگاه‌ها بدهد.

این استاد برق دانشگاه شریف با عنوان اینکه هیچوقت مسئله اصلی کشور آلایندگی نبوده است، تاکید کرد که وقتی اتفاقات اخیر را کنار هم می‌گذاریم نشان می‌دهد که به ناترازی در همه‌ی حامل‌های انرژی قدم گذاشته‌ایم.

هاشم اورعی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: وقتی می‌گفتیم ناترازی در همه حامل‌های انرژی به صورت همزمان یعنی رسیدن به نقطه فعلی. یعنی از طرفی به نیروگاه‌ها گاز نمی‌دادیم اما گازوئیل به آنها تعلق می‌گرفت. بعد از مدتی گازوئیل هم دیگر تحویل داده نشد و نیروگاه‌ها مازوت دریافت کردند و اکنون به نظر می‌رسد دولت مازوت هم ندارد که به نیروگاه‌ها بدهد

قطعی برق دیگر تابستان و زمستان ندارد!

اورعی با اشاره مجدد به اینکه برخی این شک و تردید را دارند که دیگر حتی مازوتی هم وجود ندارد، عنوان کرد که اگر چنین حالتی باشد یک راه می‌ماند و آن خاموش کردن نیروگاه‌هاست.

او افزود: چندسال است که می‌گوییم که به جایی می‌رسیم که برای قطعی برق دیگر زمستان و تابستان معنایی پیدا نمی‌کند. در تابستان کمبود برق داریم و دلیل آن بالا رفتن تقاضا است اما در پاییز و زمستان کمبود برق به دلیل افزایش تقاضا نیست بلکه کاهش تولید است و این کاهش تولید به دلیل نبود گاز برای نیروگاه‌هاست؛ فرقی نمی‌کند چه تقاضا بالا برود و چه ثابت بماند اما تولید پایین بیاید، نتیجه یکسان و 

خاموشی است.

مشکلات با دستور حل نمی‌شوند

این تحلیلگر حوزه انرژی در ارزیابی خود از دستور رئیس‌جمهور برای حل مشکلات ناترازی برق، اظهار کرد: وقتی دستورات آقای پزشکیان را دیدم دقیقا یاد رئیس‌جمهور فقید، رئیسی، افتادم که چند هفته مانده بود به عید دستور می‌داد که فقر جمع شود!

اورعی با تاکید بر اینکه این دستور پزشکیان مانند دستورات رئیسی است، بیان کرد: موانع اصلی سرمایه‌گذاری عدم ثبات اقتصادی، مالکیت و سیاست است. این مشکلات با دستور رئیس‌جمهور حل نمی‌شود چرا که ناشی از چالش‌های زیربنایی است. آیا چنین مشکلاتی لنگ دستور رئیس‌جمهور است؟ آقای پزشکیان انسان خوب، سالم و صادق است اما در این موارد به او موارد نادرستی می‌گویند و او هم روخوانی می‌کند.

او درباره موانع سرمایه‌گذاری در تجدیدپذیرها گفت: تجدیدپذیرهای دولتی که دست خود دولت است اما اگر منظور رفع موانع سرمایه‌گذاری بخش خصوصی است، بخش خصوصی با دستور کسی که کار انجام نمی‌دهد و به متغیرها و شرایط سیاسی و بین‌المللی نگاه می‌کند. وقتی موشک شلیک می‌کنیم و رئیس‌جمهور آمریکا را، که ۲۵ درصد اقتصاد جهان است، قاتل و دیوانه می‌نامیم و دستور قتل او را صادر می‌کنیم، در این شرایط سرمایه‌گذاری بخش خصوصی یا خارجی در ایران دقیقا و به معنای واقعی کلمه، کمتر از نشستن دور میز پوکر و قمار نیست.

رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی: هیچوقت مسئله اصلی کشور آلایندگی نبوده است. وقتی اتفاقات اخیر را کنار هم می‌گذاریم نشان می‌دهد که به ناترازی در همه‌ی حامل‌های انرژی قدم گذاشته‌ایم

دولت باید از برق کنار بکشد

این استاد دانشگاه درباره روش‌های واقعی حل ناترازی برق عنوان کرد: اول باید قبول کنیم که مشکلات زودگذر نیستند و در کوتاه‌مدت حل نمی‌شوند، بلکه نیازمند نسخه است و حتما باید یکی از اقلام این نسخه، قیمت‌گذاری درست باشد.

اورعی با تاکید بر اینکه همچنین برق را با ارزان کردن ضایع کردیم، ادامه داد: باید قیمت‌ها را برای همه واقعی کنیم ولی طبقات محروم را حمایت کنیم یعنی برق ارزان و مجانی ندهیم و برق را به معنای واقعی کلمه به همه بدهیم اما به کسانی که آسیب‌پذیر هستند، یارانه مستقیم بدهیم. 

او تصریح کرد: معتقدم بیشتر کارهای ما باید در حوزه بهینه‌سازی مصرف باشد تا تولید اما وقتی قیمت را کم می‌کنیم و درست قیمت‌گذاری نمی‌کنیم، فاتحه بهینه‌سازی مصرف را خواندیم. در نتیجه اولا قیمت‌گذاری دستوری به درد نمی‌خورد و برای رفع این مشکلات، نیازمند جدی خصوصی‌سازی هستیم. دولت همانطور که خود را از مخابرات و غیره بیرون کشیده و تنها بر آنها نظارت می‌کند، باید برای برق هم چنین کاری کند.

این کارشناس مسائل اقتصادی تاکید کرد که راهکار رفع ناترازی برق یک‌شبه نیست و نیازمند یک برنامه حداقل 5 ساله است. بخش خصوصی باید انگیزه برای سرمایه‌گذاری داشته باشد و مردم به جای اینکه پول خود را کارهای دیگر خرج کنند، در تولید سرمایه‌گذاری کنند. اصرار بر دولتی نگاه داشتن، برق را آسیب‌پذیر کرده و عادت کردیم که برق یک کالای دولتی است اما در صورتی که باید مانند دیگر کالاها باشد.

وزارت نیرو از نبود نیرو   و

 وزیر قادر رنج می‌برد

اورعی اظهار کرد: وزارت نیروی دولت چهاردهم به دو دلیل قادر به رفع مشکلات ناترازی در حوزه برق نیست. اولا اینکه وزارت نیرو و دولت، تا به امروز، شجاعت سیاسی از خود نشان نداده‌اند که واقعیت را بگویند و قیمت‌ها را 

درست کنند‌.

او اضافه کرد: ثانیا، زمانی در حدود 20 سال گذشته، بخش برق وزارت نیروی ما، نیروهای بسیار قابلی داشت. مدیران ارشدی که در ۱۰ سال گذشته بازنشسته شدند، تقریبا همگی فارغ‌التحصیلان برق شریف بوده‌اند. اما هرچه جلوتر آمدیم، برق ضعیف و ضعیفتر شد و به جایی رسید که کسانی که دانشگاه خوب تحصیل کرده بودند به سمت وزارت نیرو نرفتند و سطح مدیریتی و کارشناسی وزارت نیرو در بخش برق بسیار افت کرده است.

رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی درباره وزرای وزارت نیرو عنوان کرد: همچنین وزرایی که در وزارت نیرو داشتیم قابل نبوده‌اند. بعد از آقای زنگنه وزیر گردن‌کلفت در وزارت نیرو ندیدم. وزارت نیرو، هم برای مذاکره با دولت و هم در مواجه با مردم وزیری گردن‌کلفت میخواهد و آقای دکتر علی‌آبادی آخرین کسی است که بخواهد چنین کاری بکند. او کلا آدم اهل سازشی است.

اورعی همچنین درباره دیگر نیروهای وزارت نیرو گفت: معاون وزیر آقای مهندس حائری است و او تقریبا همسن احمد جنتی است و همیشه گفته می‌شود که اگر کاری نمی‌خواهیم انجام شود به دست او بسپاریم. معاون اقتصادی وزارت نیرو نیز سابقا آقای بختیار بود که وقتی از این شغل کناره گرفت، سفیر ایران در چین شد. آدم نمی‌تواند هم معاون اقتصادی و برنامه‌ریزی خوبی برای وزارت نیرو باشد و هم سفیر خوبی برای ایران در چین. یکی از این انتخاب‌ها غلط است که به احتمال زیاد هر دو غلط 

بوده است.

او با اشاره مجدد به اینکه نیروها به لحاظ کیفی پایین آمده‌اند، در پایان خاطرنشان کرد که در این وزارت نیرو نمی‌بینم که بتواند مشکلات را حل کند و مانند اینست که یک کودک بگوییم یک سنگ ۲۰۰ کیلویی را بلند کند!