تحلیلگر صنعت خودرو با اشاره به اختلاف دیدگاه دولت و خودروسازان در کسب حاشیه سود:
عرضه در بورس، راهکاری منطقی در آشفته‌بازار خودرو است
رامتین موثق
از اواخر ماه گذشته رئیس سازمان بورس از احتمال بازگشت عرضه خودرو به بورس کالا خبر داد و آن را راهکاری مناسب برای شفاف‌سازی عرضه خودرو دانست. در این حین اما شورای رقابت مخالفت خود را با این روش اعلام کرد اما مقامات بلندپایه به‌طوررسمی اظهارنظری در این‌باره نکردند.
دو روز گذشته صیدی گفت که اجازه ادامه قیمت‌گذاری دستوری برای صنعت خودرو را نمی‌دهد اما 24 ساعت از سخنان او نگذشت که وزیر صمت مخالفت خود را با عرضه خودرو در بورس کالا اعلام کرد و آخرین میخ را بر تابوت عرضه خودرو در بورس کالا کوبید. محمد اتابک درباره اظهارات اخیر مسئولان شورای رقابت درباره موضوع ورود خرید و فروش اتوبوس و خودرو به بورس گفت: نظر شورای رقابت درباره عدم عرضه خودرو در بورس درست است و نباید عرضه کنیم. در کجای دنیا بورسی دارید که خودرو در آن عرضه می‌شود. اظهارات او هنگامی عجیب شد که این روش را رقابتی ندانست؛ زیرا در ادبیات اقتصادی، بورس یکی از رقابتی‌ترین بازارهای ممکن است.
بابک وفایی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: سازوکار بورس برای شرکت‌ها خوب است زیرا می‌توانند از نظام قیمت‌گذاری دولتی فرار و سود را متعلق به خود کنند و از این رهگذر به جبران بخشی از زیان انباشته عظیم خود بپردازند
اما در این یک ماه، مخالفت‌ها و موافقت‌هایی از مناظر مختلف با این روش شد. پرسش این است که این روش چه نفع و ضرری برای بازیگران بازار دارد؟
تمام روش‌های عجیب دولت نتیجه برهم خوردن عرضه و تقاضاست
یک کارشناس ارشد صنعت خودرو در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»، با اشاره به اینکه فروش در سامانه یکپارچه تمام شده، اظهار کرد: در این میان چند نکته را نباید فراموش کنیم. هنوز شرکت‌ها، به طور مشخص ایران‌خودرو و سایپا، به سامانه بدهی دارند. همچنین برخی از شرکت‌ها تا انتهای امسال محصولات خود را در سامانه فروخته بودند.
بابک وفایی افزود: اینکه می‌گوییم سامانه جمع شده به این معنی نیست که شرکت‌ها دستشان باز شده باشد. بعد از جمع شدن سامانه یکپارچه، ایران‌خودرو یک مدل مشابه سامانه یکپارچه راه انداخت و تا آخر امسال محصولات خود را فروخت.
او با تاکید بر اینکه دقیقا نمی‌توانیم بگوییم بساط فروش سامانه‌ای جمع شده زیرا ایران‌خودرو محصولات خود را تا انتهای سال قفل کرد و سایپا هم هنوز به سامانه بدهی دارد، درباره دیگر نحوه‌های فروش گفت: بخش خصوصی اکنون محصولات خود را آزاد می‌فروشد و شرایط بازار به صورتی است که مشتری زیادی برای خودروهای خود ندارد و تقاضا کم است.
این تحلیلگر صنعت خودرو، عرضه خودرو در بورس کالا را عمدتا مربوط به محصولات ایران‌خودرو و سایپا دانست و تصریح کرد: شرکت‌های مونتاژی و بخش خصوصی دنبال مشتری هستند و موضوعشان این نیست که در جایی بفروشیم که بازار سیاهی نباشد زیرا بازاری ندارند و کسی از شرکت به صورت اقساطی هم خودرو نمی‌خرد چه برسد به اینکه در بورس نقدی بفروشند.
کارشناس ارشد صنعت خودرو: در آشفته‌بازاری که سه دولت اخیر برای بازار خودرو ایجاد کرده‌اند، عرضه خودرو در بورس، می‌تواند جزو راهکارهای نسبتا خوب و منطقی باشد؛ هرچند که نمی‌گویم راهکار خوبی است زیرا در هیچ کجای جهان این روش سابقه ندارد
وفایی تاکید کرد که سامانه، قرعه‌کشی، بورس و تمام روش‌های عجیب و غریب فروش خودرو، نتیجه به‌هم خوردن تعادل عرضه و تقاضاست تا این وضعیت را درست کند. عرضه خودرو در بورس هم یکی از این راهکارها برای حل مشکل برهم خوردن عرضه و تقاضاست که مقصر آن هم خود دولت‌ها بوده‌اند.
تمام دعوا برسر حاشیه سود است
این کارشناس درباره تاثیر عرضه خودرو در بورس بر بازار، تصریح کرد: در آشفته‌بازاری که سه دولت اخیر برای بازار خودرو ایجاد کرده‌اند، عرضه خودرو در بورس، می‌تواند جزو راهکارهای نسبتا خوب و منطقی باشد؛ هرچند که نمی‌گویم راهکار خوبی است زیرا در هیچ کجای جهان این روش سابقه ندارد.
او دعوای مخالفین و موافقین عرضه خودرو در بورس کالا را مربوط به حاشیه سود خودرو دانست و ادامه داد: حتی انجمن قطعه‌سازان و انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی موافق عرضه خودرو در بورس هستند. زیرا ایران‌خودرو و ساپیا پولی ندارند که به آنها پرداخت کنند؛ اما اگر در بورس کالا محصول خود را بفروشند صاحب حاشیه سود خودرو می‌شوند و می‌توانند بدهی خود را به قطعه‌سازان پرداخت کنند.
این تحلیلگر بازار خودرو با تاکید مجدد بر اینکه تمام دعوا بر سر حاشیه سود است، خاطرنشان کرد: حاشیه سود در بورس به جیب فروشنده می‌رود اما در بازار دست فروشنده از این سود کوتاه است و نهادهای نظارتی اجازه نمی‌دهند خودروسازان خودرو را آزاد بفروشد.
حاشیه سود در بورس
به دست خودروساز می‌رسد
وفایی در پاسخ به این پرسش که «چرا بورس برای شرکت‌های خودرویی جذاب است»، گفت: جذابیت بورس برای شرکت‌های خودرویی، کشف قیمت نیست زیرا قیمت خودرو هم‌اکنون در بازار کشف می‌شود. دلیل جذابیت اینست که شرکت با قیمت مصوب محصول خود را می‌فروشد. در بازار برای ایران‌خودرو و سایپا حاشیه سودی وجود دارد اما این حاشیه سود به دست خودروساز نمی‌آید.
او درمورد اینکه سازوکار بورس چگونه است، تصریح کرد: در بورس اختلاف قیمت خودرو در بورس با قیمت‌های مصوب به فروشنده می‌رسد که در اینجا خودروساز است. دو سال پیش هم بحث این بود که این اختلاف قیمتی که در بورس کشف می‌شود با قیمت مصوب دولت، مستقیم به جیب خودروساز نرود و برای تحقیق و توسعه صنعت خودرو هزینه شود که از همان اول مشخص بود که شوخی است. به گفته این کارشناس، سازوکار بورس برای شرکت‌ها خوب است زیرا می‌توانند از نظام قیمت‌گذاری دولتی فرار و سود را متعلق به خود کنند و از این رهگذر به جبران بخشی از زیان انباشته عظیم خود بپردازند.
اتابک دنبال یک راهکار کلان‌تر اما خودروساز دنبال یک راهکار کوتاه‌مدت حتی شده برای سال بعد است که مصوبه‌ای داشته باشد و دولت هم دنبال یک راهکار بنیادی است. اینجا یک تفاوت دیدگاه وجود دارد زیرا بنگاه اقتصادی می‌خواهد مشکل خود را حل کند و دولت قصد دارد به حل مشکل به صورت بنیادی بپردازد
منافع عده‌ای به خطر می‌افتد
وفایی در ادامه در ارزیابی خود از اظهاراتی که مخالفین عرضه خودرو در بورس را به مافیای صنعت خودرو منتسب می‌کند، بیان کرد: اینطور نیست که بگوییم مافیایی وجود دارد زیرا سازوکار فروش خودروی ما اجازه چنین چیزی را نمی‌دهد. وقتی به هر کد ملی یک ماشین اختصاص می‌دهیم، چه مافیایی است که چند میلیون نفر را بسیج می‌کند که برایش خودرو بخرند؟
او با عنوان اینکه اصلا مافیایی وجود ندارد و تنها مردم عادی هستند که این خودروها را می‌خرند تا به نیت سود بفروشند، افزود: کنترل ماشین دست خریدار است، مافیایی وجود ندارد. اگر مافیایی هم وجود داشته باشد، سمت تولیدکننده است و نه بازار.
این کارشناس ارشد صنعت خودرو درباره دلایل مخالفت برخی با این روش عرضه اظهار کرد: دلایل مخالفت عده‌ای به خطر افتادن منافعشان است. برای مثال برخی نمایندگی‌های خودروسازان این سازوکار را دوست ندارند زیرا دستشان از سود کوتاه می‌شود، اما هنوز یک تشکل منسجم بخش خصوصی با این روش مخالفت نکرده است.
به گفته او، اینکه با این روش عرضه، عده‌ای منافعشان به خطر می‌افتد درست است و تعداد زیادی از معامله‌گران بازار جزو این دسته هستند.
دولت به دنبال راهکار بلندمدت است
وفایی درباره مخالفت وزیر صمت با عرضه خودرو در بورس کالا گفت: اظهارات آقای اتابک درباره مخالفت با این راهکار و تاکید بر افزایش عرضه تاحدودی عجیب بود، اما کلیت حرف درست، اما مانند این است که به یک بیمار که درد می‌کشد مسکن ندهیم تا درمان قطعی صورت گیرد؛ حال آنکه درمان قطعی ممکن است یکسال طول بکشد.
این تحلیلگر بازار خودرو با عنوان اینکه وزیر صمت باید شرایط فعلی را نیز درنظر بگیرد، توضیح داد: در شرایط فعلی یک اختلاف قیمتی وجود دارد که خودروساز به دلیل ضررش می‌خواهد آن را متعلق به خود کند و از طرفی هم مردم خودرو را به قیمت بالاتر می‌خرند. موضوع اینست که آیا اجازه می‌دهیم این اختلاف به جیب خودروساز برود یا باز می‌گوییم مردم مثل همیشه در صف بایستند؟
وفایی تاکید کرد: آقای اتابک دنبال یک راهکار کلان‌تر اما خودروساز دنبال یک راهکار کوتاه‌مدت حتی شده برای سال بعد است که مصوبه‌ای داشته باشد و دولت هم دنبال یک راهکار بنیادی است. اینجا یک تفاوت دیدگاه وجود دارد زیرا بنگاه اقتصادی می‌خواهد مشکل خود را حل کند و دولت قصد دارد به حل مشکل به صورت بنیادی بپردازد.
او در پایان خاطرنشان کرد: راهکار دولت به زودی به نتیجه نمی‌رسد و خودروساز در زیان است پس یک طرف قضیه باید کوتاه بیاید.
دیدگاه تان را بنویسید