«محمود خاقانی» با اشاره به مشخص نبودن استراتژی وزارت نفت در بازارهای جهانی:
دیپلماسی هسته‌ای اجازه اتخاذ دیپلماسی انرژی به ما نمی‌دهد
رامتین موثق
محسن پاک‌نژاد در حالی وزارت نفت را در اختیار گرفته که وزیر پیشین نفت همواره و در روزهای پایانی وزارت خود ادعا می‌کرد تولید و فروش نفت خام افزایش داشته است.
اما وزارت نفت در دولت چهاردهم هم افزایش تولید نفت خام را در برنامه دارد. مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران روز شنبه، 3 شهریورماه، در نشست تکریم و معارفه مدیر نظارت بر تولید شرکت ملی نفت ایران، افزایش 400 هزار بشکه‌ای تولید نفت را ماموریت مهم وزارت نفت دانست. همچنین در برنامه پاک‌نژاد، افزایش صادرات گاز، فرآوردههای نفتی و محصولات پتروشیمی و توسعه میادین نفتی و گازی دیده می‌شود.
حال سوال این است که با وجود تحریم‌ها و ناترازی امروز انرژی، وزارت نفت دولت چهاردهم چگونه می‌تواند به اهداف مدنظر برسد؟
دولت چهاردهم قول شفافیت
در فروش نفت داده است
مدیرکل پیشین وزارت نفت در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» درباره افزایش 400 هزار بشکه‌ای نفت، یادآور شد: وزارت نفت دولت سیزدهم هم مدعی بود تولید و صادرات را افزایش داده ولی هرگز نگفت که رقم‌های دریافتی از این افزایش تولید و صادرات چیست؟
محمود خاقانی افزود: وزیر نفت پیشین مدعی بود یک و نیم میلیون بشکه صادر می‌کند اما اینکه پولش چطور به کشور برمی‌گردد را جزو اسرار می‌دانست و آقای قالیباف هم در مناظرات انتخاباتی فاش کرد که آن پول با ریزش ارزشی ۳۰ درصدی به کشور بازمی‌گشت. او با عنوان اینکه به نظر می‌رسد وزیر نفت دولت چهاردهم همان برنامه‌های دولت سیزدهم را با تفاوت‌هایی دنبال می‌کند، درباره این تفاوت اظهار کرد: مهمترین تفاوت اینست که در دولت سیزدهم که با آغاز کار دولت بایدن همراه شد، بایدن به دلیل جلوگیری از افزایش تورم و پایین نگه داشتن قیمت نفت، و به ویژه بحران‌های سیاسی روزافزون در خاورمیانه، با دولت چین به تفاهمی رسید و در این تفاهم، پیچ صادرات نفت خام ایران به طرف چین را شل کردند و دولت بایدن روی خود را به این اتفاق برگرداند. اما معلوم نیست این وضعیت پایدار بماند.
این کارشناس با تاکید بر اینکه معلوم نیست چه کسانی این روش را دور زدند و چگونه پولش را به خزانه برگرداندند، تصریح کرد: دولت چهاردهم قول داده است که شفاف باشد و باید منتظر بود و دید تا چه حد می‌تواند به قول خود عمل کند.
استراتژی دولت چهاردهم برای بازارهای بین‌المللی مشخص نیست
خاقانی درباره شرایط جهانی فروش نفت بیان کرد: برعکس شروع به کار دولت بایدن، اکنون شرایط بازار به صورتی است که تقاضا، به دلیل رکود اقتصادی در کشورهای اروپایی و به ویژه آمریکا، برای مصرف پایین آمده.
او با اشاره به اینکه این رکود اقتصادی در آسیا هم خود را نشان می‌دهد و تقاضا به ویژه برای نفت خام ایران در چین در حال کاهش است، تصریح کرد: دولت چهاردهم باید خود را آماده کند که حتی اگر افزایش تولید نفت خام هم صورت گرفت، برای این نفت خام در بازار مشتری خود را که چین است از دست بدهد.
این تحلیلگر حوزه انرژی با عنوان اینکه اگر قرار باشد سیاست خارجی هم به این شکل ادامه پیدا کند قاعدتاً تحریم‌ها هم تداوم دارند و مشتری‌های جدیدی پیدا نمی‌شود، ادامه داد: آخرین خبرها حاکی از اینست که انبار کردن نفت به ویژه در آمریکا محدود شده یعنی آمریکا درحالی‌که ذخایر استراتژیک خود را برای پایین آوردن قیمت، وارد بازار کرد و انتظار می‌رفت برای ذخیره در انبارهای استراتژیک شروع به خرید نفت کند؛ در بازار به صورت جدی برای خرید نفت حضور پیدا نکرد که این خود یکی از عواملی است که قیمت‌ها بالا نرود.
خاقانی اضافه کرد: عامل دیگری که باید مدنظر قرار دهیم، تصمیمی است که به زودی ازسوی اوپک و کشورهای عضو و غیرعضو اوپک گرفته می‌شود. این تصمیم مبنی بر اینست که میزان حجم تولید را در همین سطح نگه دارند که قیمت‌ها سقوط نکند یا بالاتر ببرند؟ این موضوع هم اکنون در بازار مطرح است.
او با عنوان اینکه باید دید وزارت نفت دولت چهاردهم چه تحلیلی از بازار دارد و بر آن اساس حجم تولید را افزایش می‌دهد یا خیر، تاکید کرد: اگر در مذاکرات مربوط به کشورهای عضو و غیرعضو اوپک، کشورهایی چون عربستان و روسیه خواستار کاهش تولید باشند، ایران چگونه می‌خواهد تولید خود را افزایش دهد؟
به گفته این کارشناس اقتصاد انرژی، شاید به دلیل افزایش مصرف فرآوردههای نفتی، ایران خواهان افزایش تولید نفت خام است که با فرآوردههای نفتی معاوضه کند، اما هنوز اهداف وزارت نفت در بازار بین‌المللی نفت به خوبی تعریف و یا توضیح داده نشده است.
پس از 45 سال
هنوز برنامه کلان انرژی نداریم
خاقانی درباره هدف افزایش تولید و صادرات گاز و فرآوردههای نفتی و پتروشیمی اظهار کرد: یکی از مشکلات اساسی در کشور ما، نبود برنامه کلان انرژی در طول ۴۵ سال پس از انقلاب است.
او به مشکلات موجود در تولید فرآوردههای نفتی اشاره کرد و گفت: اکنون حدود ۲ میلیون بشکه ظرفیت فرآورش نفت خام داریم، برخی از این فرآورده‌ها خوراک پتروشیمی‌ها هستند و برخی مانند ال‌پی‌جی است که در دولت سیزدهم یک نماینده مجلس اعلام کرد روزی ۴ میلیون تن ال‌پی‌جی گم می‌شود.
مدیرکل پیشین وزارت نفت: در شرایطی هستیم که نمی‌دانیم چه میزان از سبد انرژی کشور باید صرف تولید هسته‌ای شود. درواقع دیپلماسی هسته‌ای به ما اجازه نداده یک دیپلماسی انرژی و نفت و گاز و برق داشته باشیم در صورتی که توان اصلیمان در همین بخش است
نمی‌دانیم چه میزان از سبد انرژی کشور باید صرف تولید هسته‌ای شود
این کارشناس با عنوان اینکه ما در شرایطی هستیم که نمی‌دانیم چه میزان از سبد انرژی کشور باید صرف تولید هسته‌ای شود، تاکید کرد: می‌توانیم به جرات بگوییم در وزارت نفت و وزارت نیروی دولت سیزدهم، برنامه مدون تامین انرژی داخلی و میزان صادرات انرژی وجود نداشت و هرکس در کشور ساز خودش را می‌زد.
خاقانی افزود: سازمان انرژی اتمی می‌گوید قصد دارد ۱۰ نیروگاه هسته‌ای بسازد اما می‌بینیم به‌رغم اینکه سر و صدای زیادی داریم و تقریبا تمام دیپلماسی کشور را مسئله نیروگاه‌های هسته‌ای تحت‌الشعاع قرار داده هنوز اندر خم یک کوچه‌ایم.اما روسیه بدون سروصدا در ترکیه، امارات و عربستان در ظرف دو سال نیروگاه هسته‌ای ساخت و عملیاتی کرد. او تصریح کرد: دیپلماسی هسته‌ای به ما اجازه نداده یک دیپلماسی انرژی و نفت و گاز و برق داشته باشیم در صورتی که توان اصلیمان در همین بخش است.
نبود نیروی متخصص و فناوری
برای توسعه میادین
این تحلیلگر اقتصاد انرژی درباره مشکلات پیش‌پای توسعه میادین نفتی و گازی بیان کرد: یک واقعیت تلخ را باید بپذیریم. وقتی که دولت هشتم وزارت نفت را به دولت بعد تحویل داد، صنعت نفت ۸۰ هزار نفر پرسنل داشت و ۴.۵ میلیون بشکه در روز نفت تولید می‌کرد و پارس جنوبی را با کمک شرکای تجاری خارجی راه انداخته بود.
خاقانی با اشاره به اینکه دولت هشتم یک نیروی کارآمد جنگ دیده و متخصص را تحویل دولت نهم داد، اضافه کرد: این نیروی کارآمد و متخصص در دولت نهم در مقابل افرادی که از بیرون صنعت نفت بودند و خواسته‌هایی داشتند، مقاومت می‌کرد و بنابراین دولت نهم و دهم چاره را در این دید که وزارت نفت را شخم بزند.
او ادامه داد: وقتی که دولت یازدهم وزارت نفت را از دولت دهم تحویل گرفت، تنها حدود ۲۳۰ هزار نفر پرسنل داشت که بخش اعظم این پرسنل در ساختمان‌های ستادی مستقر بودند و در بخش‌های عملیاتی نبودند. به عبارتی صنعت نفت هم از نظر حرفه‌ای و تخصصی تنزل داشته است و هم اینکه به دلیل تحریم‌ها نتوانسته فناوری‌های نو وارد بخش‌های بالادستی و پایین دستی صنعت کند.
این کارشناس مسائل انرژی افزود: بخش پایین‌دستی صنعت نفت در دولت نهم و دهم خصولتی‌سازی شد و شرکت ملی نفت در آن بخش تسلط ندارد اما در بخش بالادستی تسلط دارد؛ با این حال برنامه هفتم طوری طراحی شده است که نقش شرکت ملی نفت ایران و وزارت نفت در بخش بالادستی کمرنگ شود و این بخش هم به سمت شرکت‌های خصولتی تحت عنوان خصوصی‌سازی حرکت کند. او تصریح کرد:مشخص نیست که این خصولتی‌ها بتوانند با شرکای خارجی مانند توتال و شل و ... قرارداد ببندند و از این رهگذر، فناوری‌های نوین را به صنعت نفت بیاورند و با راندمان بهتر و هزینه کمتر تولید کنند و میادین را گسترش دهند.
محمود خاقانی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: باید دید وزارت نفت دولت چهاردهم چه تحلیلی از بازار دارد و بر آن اساس حجم تولید را افزایش می‌دهد یا خیر؟ برای مثال اگر در مذاکرات مربوط به کشورهای عضو و غیرعضو اوپک، کشورهایی چون عربستان و روسیه خواستار کاهش تولید باشند، ایران چگونه می‌خواهد تولید خود را افزایش دهد؟
وزارت نفت مقابل خواسته‌های
بیرون از منافع ملی ایستادگی کند
این تحلیلگر درباره اولویت‌های وزارت نفت دولت چهاردهم یادآور شد: از مجلس هفتم به بعد با نمایندگان مجلسی درگیر هستیم که به جای نظارت بر عملکرد دولت و قانونگذاری درست، منافع گروهی و فردی خود را دنبال می‌کنند.
خاقانی با اشاره به اینکه مجلس هفتم جلوی افزایش تدریجی قیمت فرآوردههای نفتی را که در برنامه سوم و چهارم توسعه پیش‌بینی شده بود که به این روزها گرفتار نشویم گرفت و در مجلس هشتم به بعد تصمیمات غلطی درباره هدفمندی یارانه‌ها گرفته شد که به هدرمندی یارانه‌ها شهرت پیدا کرد، در پایان خاطرنشان کرد: اگر وزاری دولت چهاردهم این قدرت را داشته باشند که جلوی خواسته‌های بیرون از منافع ملی نمایندگان مجلس مقاومت کنند شاید قوه مجریه بتواند در جهت شفاف‌سازی اقتصاد انرژی کشور که سوخت اقتصاد خرد و کلان کشور است، قدم‌هایی بردارد، در غیر اینصورت آش همان آش است و کاسه همان کاسه.
دیدگاه تان را بنویسید