شورای عالی بورس از زیر تیغ وزارت اقتصاد آزاد شود

رامتین موثق

بعد از انتخاب مسعود پزشکیان به عنوان رئیس دولت چهاردهم، بازار سرمایه بعد از مدت‌ها رنگ سبز را بر تن خود دید؛ اما این سبزپوشی برای تنها چند روز دوام داشت و بازار سرمایه روال منفی ماه‌های گذشته خود را در پی گرفت. این وضعیت ادامه داشت تا اینکه بعد از ترور اسماعیل هنیه در تهران وضعیت بورس بدتر شد و در روز این اتفاق، شاخص کل بازار 52 هزار واحد سقوط کرد.

شاهین شایان‌آرانی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: سیاست‌گذاری کلان بازار سرمایه و نظارت بر آن زیر تیغ وزیر اقتصاد است اما بورس متعلق به مردم است و خود بازیگران باید گروهی تصمیم بگیرند و رئیس شورای عالی بورس را انتخاب کنند. ساختار بورس نباید به دولت و سیاست وقت وابسته باشد و باید دخالت سیاست را در بورس به حداقل رساند

سازمان بورس از روز یکشنبه هفته پیش و در پی بروز هیجانات ناشی از برخی تحولات سیاسی و منطقه‌ای، برای کنترل این هیجانات، دامنه نوسان قیمت سهام را به مثبت و منفی یک درصد کاهش داده بود. این محدودیت برای هفته پیش‌رو نیز ادامه‌دار خواهد شد؛ رضا عیوضلو، معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس، اعلام کرد: با توجه به تداوم شرایط حاکم بر بازار سرمایه، در هفته گذشته و ریسک‌های سیستماتیک موثر بر آن، ضمن انجام بررسی‌های تکمیلی و پس از دریافت نظر بورس‌ها، مقرر شد محدودیت دامنه نوسان معاملات سهام و حق تقدم در هفته پیش‌رو نیز مشابه هفته گذشته، در دامنه مثبت و منفی یک درصد و معاملات صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی نیز در دامنه مثبت و منفی 2 درصد برقرار باشد.

روند بورس بعد از پیروزی پزشکیان نشان داد که مشکلات بازار سرمایه همچنان باقی است و مانع رشد بازار می‌شود. حسین عبده‌تبریزی، از افراد نزدیک پزشکیان نیز اظهار کرده است که اصلاح زیرساخت‌های بازار سرمایه باید در دستور کار دولت چهاردهم قرار بگیرد زیرا در چند سال اخیر علاوه بر شرایط تحریمی با موانعی در داخل مواجه شدیم که شاهد رکود در بسیاری از بازارها اعم از مالی و پولی هستیم. 

اما دولت چهاردهم از چه طریقی باید برای اصلاح این بازار اقدام کند؟

 برای اصلاح بازار بورس ابتدا باید قانون بازار سرمایه اصلاح شود زیرا در قانون این بازار انحرافی وجود دارد که نقش دولت را در نظارت و تعیین افراد شورای عالی بورس پررنگ می‌کند که کار غلطی است

فضای بازار سرمایه غبارآلود است

یک کارشناس ارشد بازار سرمایه در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» در ارزیابی خود از محدود شدن دامنه نوسان و تزریق پول به بورس عنوان کرد که این سیاست‌ها در قالب یک سیاست کلان‌تر اعمال می‌شود.

شاهین شایان آرانی اظهار کرد: هروقت در بازار سرمایه رسمی یا بورس اوراق بهادار، دید کنش‌گران بازار از دورنمای آینده، با ابهام مواجه و دورنما غبارآلود شود، به‌طوری‌که افراد نتوانند تا مدتی را درست پیش‌بینی کنند؛ در بازار یک التهاب و تلاطم حاکم می‌شود.

او افزود: اگر دورنما به سمت دورنمای مثبتی باشد، تلاطم‌ها گرایش به سمت بالا رفتن قیمت‌ها دارد و شیب به سمت بالاست. اما هرچقدر دورنمای آینده بار منفی داشته باشد تلاطم باز وجود دارد اما شیب به سمت پایین می‌رود.

این تحلیلگر مسائل مالی با اشاره به اینکه تلاطم بازار و شیب بازار در کنار هم مهم هستند، بیان کرد: تلاطم جزو ذات بازار حساب می‌شود اما در اینکه دامنه تلاطم چقدر باشد عرف و استانداردهای مختلفی در دنیا وجود دارد. همچنین شیب بازار مهم است و تغییرات آن گاه روانی است که باعث بالا پایین شدن آن در کوتاه‌مدت می‌شود اما ممکن است ساختار اقتصادی به گونه‌ای تغییر ‌کند که شیب بازار ضرورتا بالا یا پایین شود.

شایان‌آرانی درباره وضعیت بازار بورس در ایران گفت: در کشور با یک فضای غبارآلود نسبت به آینده مواجه هستیم زیرا دولت جدید بر سرکار آمده و سیاست‌های اقتصادی و مدیران اقتصادی آن هنوز مشخص نشده است و همین موضوع تاحدودی برای بازیگران بازار ابهام ایجاد می‌کند. ثانیا فضای سیاسی و نظامی منطقه نه تنها به بازار کمک نکرده، بلکه فضای بازار را ملتهب‌تر کرده است.

او با عنوان اینکه در چنین فضایی بورس متلاطم می‌شود و شیب منفی پیدا می‌کند، تاکید کرد: سازمان‌های بورس از طریق کنترل بازه نوسانات برای مهار تلاطم‌ها استفاده می‌کنند. در تمام دنیا این اختیار وجود دارد که اگر تلاطم بازار از حد نرمالی خارج شد، آن را کنترل می‌کنند و در فضای موجود این تصمیم درست است و باید برخی ابزارهای کنترلی برای مهار نوسانات اعمال و از این رهگذر تب بازار مهار شود.

این کارشناس بورس همچنین درباره تزریق منابع از صندوق توسعه ملی به بورس اظهار کرد: شیب به سمت منفی می‌رود؛ اما اینکه چقدر می‌خواهد منفی شود معلوم نیست به همین دلیل دولت منابع صندوق توسعه را به بورس تزریق کرده که این منابع منفی شدن و سقوط شیب را مهار کنند.

تداوم ابزارهای حمایتی 

خطرناک است

شایان‌آرانی با طرح اینکه پدیده‌های فعلی بازار مقطعی است، ادامه داد: هر اتفاقی که در اقتصاد ما افتاده، قیمت‌های بازار آنها را هضم کرده است و پذیرفته یعنی بازار تورم بالا را در قیمت‌هایش پذیرفته که البته پذیرفتن به معنای رضایت نیست؛ اما این اتفاقات در نحوه قیمت‌گذاری‌ها خود را نشان داده است.

او با اشاره به اینکه اتفاقی در یک ماه گذشته نیفتاده که بگوییم از لحاظ ساختاری با یک بحران اقتصادی جدید مواجه شده باشیم که قیمت‌ها اصلاح جدی بخورد، تصریح کرد: اتفاق جدیدی نیفتاده و پدیده‌ای که بار منفی ایجاد کرده، بار روانی و به دلیل وضعیت منطقه است و قرار نیست تا ابد ادامه پیدا کند.

این تحلیلگر با تاکید مجدد بر اینکه سیاست‌های حمایتی، سیاست‌های درستی است زیرا به دلیل ابهامات، تلاطم‌هایی به وجود آمده که باید مهار شود و در ضمن منابعی به بازار تزریق شده است که شیب تند منفی را مهار کند، خاطرنشان کرد: این سیاست‌ها قرار نیست همیشه ادامه پیدا کند زیرا خطرناک است و به بازار یک حالت سوبسیدی می‌بخشد یعنی بازار را با دوپینگ نگه می‌دارد که ادامه آن خطرناک می‌شود.

تحلیلگر ارشد بازار سرمایه: محدودیت دامنه نوسان و تزریق از منابع دیگر به بورس، سیاست‌های درستی است زیرا به دلیل ابهامات، تلاطم‌هایی به وجود آمده که باید مهار شود و در ضمن منابعی به بازار تزریق شده است که شیب تند منفی را مهار کند اما این سیاست‌ها قرار نیست همیشه ادامه پیدا کند زیرا خطرناک است و به بازار یک حالت سوبسیدی می‌بخشد

صنف،  مدیر بازار باشد نه دولت

شایان‌آرانی تصریح کرد: برای اصلاح بازار بورس ابتدا باید قانون بازار سرمایه اصلاح شود زیرا در قانون این بازار انحرافی وجود دارد که نقش دولت را در نظارت و تعیین افراد شورای عالی بورس پررنگ می‌کند که کار غلطی است.

او با اشاره به اینکه سیاست‌گذاری کلان بازار سرمایه و نظارت بر آن زیر تیغ وزیر اقتصاد است، تاکید کرد: این بازار باید استقلال داشته باشد و حاکمیت بر آن حاکم باشد و فقط وزیر اقتصاد مهم نیست زیرا هر چهار سال یکبار عوض می‌شود و درست نیست بازار را دستخوش نظرات شخصی و فردی یک وزیر کنیم.

این کارشناس بازارهای مالی با تصریح بر اینکه بورس متعلق به مردم است و خود بازیگران باید گروهی تصمیم بگیرند و رئیس شورای عالی بورس را انتخاب کنند، اضافه کرد: ساختار بورس نباید به دولت و سیاست وقت وابسته باشد و باید دخالت سیاست را در بورس به حداقل رساند.

شایان‌آرانی با تاکید بر اینکه ایجاد استقلال عملیاتی و نظارتی شورای عالی بورس اولین گام اصلاح بورس است، ادامه داد: همه فعالان بازار باید به طور عادلانه در قالب قانون در مدیریت این بازار نقش داشته باشند. تاکید اصلی من ایجاد استقلال برای نظارت و مدیریت این بازار از سیاست و دولت است و این بازار باید به طور حرفه‌ای توسط صنف بازیگران بازار سرمایه مدیریت و نظارت شود.

او با عنوان اینکه خود صنف باید برای بازار دلسوزی داشته باشد و دولت هم به عنوان یک ذی‌نفع در آن قرار می‌گیرد اما تنها به عنوان یک عضو نه اینکه تمام کارها را تعیین کند‌‌، تصریح کرد: ساختار بورس اکنون دولت‌زده است و عملا یک مجرا و بستر برای سیاست‌های دولت است در صورتی که هدف بورس اصلا این نیست و بورس یک فضای معاملاتی برای کنش‌گران بازار سرمایه است که عدالت در معاملاتشان حاکم شود، کشف قیمت صورت بگیرد و ارزش‌های واقعی در قالب یک ساختار شفاف، اطلاع‌رسان، پاسخگو و حرفه‌ای، زنده بشود.

زنده شدن پتانسیل‌های پنهان 

با بین‌المللی شدن بورس

این تحلیلگر ارشد بازار سرمایه با اشاره به اینکه این بازار باید خود را پیدا کند و سپس بین‌المللی شود، افزود: باید به سمتی برویم که فعالیت‌های بین‌المللی را در بازار افزایش دهیم و خود بازار را به بازاری تبدیل کنیم که مسئولینش با تبلیغ، جذابیت ایجاد کنند که افراد برای سرمایه‌گذاری ترغیب شوند نه اینکه افراد به دلیل ترس از نظارت دولتی در آن شرکت نکنند.

شایان‌آرانی به شرایط بین‌المللی شدن بورس اشاره کرد و گفت: بین‌المللی شدن چند راه دارد؛ اولین راه این است که اجازه دهند کارگزاران کشورهای دیگر در بورس ما فعالیت کنند. شرایط ایده‌آل این است که پروتکل‌های مشترکی با بورس‌های کشورهای دیگر امضا شود که سهام آنها در بورس ما معامله شود و سهام ما در بورس آنها؛ هرچند که این شرایط برای ایران بسیار زود است.

او با عنوان اینکه اگر بورس ما بین‌المللی شود پتانسیل‌های پنهان در این بازار زنده می‌شود، توضیح داد: قیمت سهام‌های ما در بازار به شدت تخفیف خورده است و تخفیف هم به دلیل جو اقتصادی موجود و نظارت‌های دولتی بوده و این قیمت پتانسیل آن را دارد که زنده شود.

شایان‌آرانی درنهایت خاطرنشان کرد: خروج دولت از بورس و بین‌المللی شدن آن، پتانسیل‌های نهان بازار سرمایه را زنده می‌کند.