«کامران ندری» در تحلیل شوک ترور «هنیه» به بازارهای مالی ایران:
بی‌اعتمادی عمومی؛ دلیل واکنش شدید بازارها به حوادث سیاسی است
رامتین موثق
در پی عملیات تروریستی اسرائیل و شهادت اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس در بامداد چهارشنبه، 10 مرداد، در تهران؛ بازارهای مالی ایران، مانند تمام ادوار گذشته، واکنش‌های شدیدی نشان دادند و می‌توان گفت که تاثیر پیروزی پزشکیان بر این بازارها از بین رفت.
با آغاز کار دولت چهاردهم، دلار که پس از انتخابات تا کانال 57 هزار تومان سقوط کرده بود، دوباره به کانال 60 هزار تومان بازگشت. با این وضعیت می‌توان گفت که تاثیری که پیروزی پزشکیان با افزایش امید به ارتباطات جهانی بر بازار گذاشته بود، از بین رفت و باز ناامیدی بر فضای اقتصادی ایران حاکم شد.
تسنیم بار دیگر این نوسانات را مرتبط به حضور دلالان دانست و در گزارشی نوشت: «همزمان با ترور رئیس دفتر سیاسی حماس در تهران، دلال‌های ارزی به تکاپو افتاده‌اند تا بار دیگر بر طبل نوسانات ارزی بکوبند و از آب گل‌آلود ماهی بگیرند؛ مردم اما با توجه به تجربه‌های قبلی باید با احتیاط رفتار کنند وگرفتار دام دلال‌ها نشوند.»
هرچند که شوک حاصل از این ترور؛ بر بازارهای جهانی طلا و نفت نیز تاثیر گذاشت؛ اما به شدت واکنش بازار ایران نبود. پرسش مطرح همیشگی این است که چرا بازار ایران اینچنین تاثیرپذیر است و از آنجا که نرخ ارز بازار آزاد یکی از فاکتورهای مهم اقتصاد ایران است، آیا راهی برای کاهش تاثیرپذیری بازارهای مالی ایران وجود دارد؟ در ضمن به نقش دلالان نیز باید توجه شود.
ریزش 52 هزار واحدی بورس
ترور هنیه سقوط بازار سرمایه ایران را نیز درپی داشت. بورس معاملات خود را با یک ریزش 25 هزار واحدی شاخص کل آغاز کرد.
این ریزش تا پایان معاملات ادامه داشت و در نهایت بازار سرمایه با یک ریزش 52 هزار واحدی به کار خود پایان داد. شاخص کل با افت 52 هزار و 459 واحدی که معادل 2.47 درصد این شاخص است، روبه‌رو شد و بر این اساس، شاخص کل در پایان معاملات دیروز در سطح 2 میلیون و 67 هزار واحدی ایستاد.
به گزارش تجارت‌نیوز، در طرف دیگر، قیمت معاملات سهم‌های کوچک بازار سهام نیز سقوط کرد؛ به طوری که شاخص هم‌وزن بازار در پایان بورس 21 هزار و 150 واحد که معادل 3.12 درصد این شاخص است، کاهش ارتفاع داد و به سطح 657 هزار واحد رسید.
تراز پول حقیقی در سهام روز گذشته هم منفی بود، به طوری که در پایان روز کاری دیروز حدود هزار و 405 پول حقیقی از بازار سهام خارج شده است. موضوع دیگری که باید به آن اشاره کرد، این است که حدود 236 میلیارد تومان پول حقیقی از صندوق‌های درآمد ثابت خارج شد.
کامران ندری در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: افزایش سواد عمومی و برگشت اعتماد به منابع رسمی خبر در داخل، شاید بتواند واکنش بازارها را نسبت به اخبار سیاسی منفی متعادل‌تر کند. درمجموع اگر مردم احساس کنند در آینده تورم کاهش پیدا می‌کند، دستمزدهای واقعی افزایش می‌یابد، نابرابری درآمدی کاهشی می‌شود و در زیرساخت‌هایی که مردم درگیر آن هستند، بهبود حاصل می‌شود؛ کم‌کم اعتماد می‌کنند و واکنش آنها به نوسانات بازار متعادل‌تر می‌شود
این اتفاقات باعث شد که معاون اول رئیس‌جمهور برای حمایت از بورس دستوری صادر کند. محمدرضا عارف در پی شهادت هنیه و نگرانی فعالان بازار سرمایه پس از این حادثه، دستور تزریق منابع صندوق توسعه ملی و شبکه بانکی به بازار سهام را جهت برطرف شدن نگرانی سهامداران صادر کرد.
تاثیر اخبار منفی بیشتر از مثبت است
یک اقتصاددان در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»، درباره تاثیر اخبار منفی بر بازار اظهار کرد که همواره در امور مالی تاثیر اخبار منفی بسیار بیشتر از اخبار مثبت است.
کامران ندری با طرح اینکه یه عنوان مثال اگر در امور مالی یک میلیارد منفعت کسب شود اما بعداً ۱۰۰ میلیون ضرر شود، تاثیر روانی این ضرر بیشتر از آن یک میلیارد منفعت است، افزود: در اقتصاد رفتاری، واکنش افراد به اخبار منفی بسیار بیشتر از واکنش آنها به اخبار مثبت است.
او با عنوان اینکه بازارها انعکاس‌دهنده رفتار افراد است، تصریح کرد: وقتی چنین وجهی در رفتار انسان‌ها غالب است، طبیعی است که خبر منفی تاثیر شدیدتری بر بازارهای مالی می‌گذارد تا خبر مثبت.
دلالان خود بازار را دنبال می‌کنند
این استاد دانشگاه درباره‌ی ادعای ایجاد نوسانات توسط دلالان بیان کرد: بی‌شک دلالان تاثیرگذار هستند، اما آنها بخشی از مردم فعال در بازارها هستند که خرید و فروش دارایی‌های مالی را انجام می‌دهند
ندری ادامه داد: دلالان گاه نقش مثبت دارند و این‌ها هستند که بازار را نقدپذیر می‌کنند و اگر این افراد وجود نداشته باشند، ممکن است برای خرید یا فروش دارایی مورد نظر مشکل به وجود آید.
یک اقتصاددان با اشاره به واکنش شدید بازارهای مالی کشور به ترور هنیه در تهران: در امور مالی همواره تاثیر اخبار منفی بر بازارها بسیار بیشتر از اخبار مثبت است. اخبار مثبت اقتصاد کلان بر بازار تاثیرگذار اما نیازمند اعتماد عمومی است؛ اعتماد عمومی یک سرمایه اجتماعی برای دولت‌هاست که متاسفانه در ایران به حداقل رسیده یا از بین رفته و این امر مهمترین معضل نظام جمهوری اسلامی است
او با تصریح اینکه بالا پایین شدن بازار، کار خود دلالان یا به عبارت اقتصادی آن نوسان‌گیران و سفته‌بازان نیست، تاکید کرد: نوسانات بازار حاصل نگرانی‌هایی است که بر افراد مستولی می‌شود و گاه ممکن است صف فروش ایجاد کنند و یا در اثر یک بارقه امید، صف خرید شکل بگیرد.
این تحلیلگر مسائل اقتصادی خاطرنشان کرد: این نوسانات محصول کار سفته‌بازان نیست و عامه مردم هستند که خرید و فروش انجام می‌دهند و گاه نسبت به آینده نگران می‌شوند و به سمت دارایی‌هایی مانند ارز و طلا می‌روند.
ندری با اشاره مجدد به اینکه قیمت بازار بستگی به ارزیابی افراد از اخبار مثبت و منفی دارد، اظهار کرد: این اخبار بر قیمت تاثیرگذارترند تا دلالان؛ سفته‌بازان به دلیل اینکه نمی‌توانند بازار را تغییر دهند، اتفاقات بازار را دنبال می‌کنند یعنی اگر صف خریدی شکل بگیرد، خود آنها حدس می‌زنند که ممکن است قیمت افزایش پیدا کند و دارایی‌های موجود خود را عرضه نمی‌کنند زیرا می‌خواهند بهره‌مند شوند.
او با عنوان اینکه تنها تفاوت دلالان با سایرین این است که آنها حرفه‌ای‌تر عمل می‌کنند، اضافه کرد: سفته‌بازان معامله‌گران حرفه‌ای هستند اما زمانی که موجی شکل می‌گیرد کار خاصی از دست آنها برنمی‌آید و باید صبر کنند که نتیجه آن موج را ببینند.
ضرورت افزایش آگاهی عمومی
این کارشناس مسائل اقتصادی درباره روش‌های جلوگیری از تاثیر شدید اخبار سیاسی بر بازارهای مالی، عنوان کرد که از طریق آموزش می‌توان آگاهی مردم را نسبت به ورود به بازارهای مالی افزایش داد.
ندری افزود: افراد مبتدی در بازارهای پرریسک ایران، که درست هم مدیریت نمی‌شود، بر اساس اطلاعات درونی خود خرید و فروش می‌کنند و متاسفانه مدیران بازار هم نمی‌توانند این موارد کشف کنند و مانع آن شوند.
او تاکید کرد: در بازارهایی مانند ایران، توصیه این است که مردم از طریق یک سبدگردان حرفه‌ای وارد شوند و خودشان به صورت انفرادی وارد بازار نشوند و اگر مردم به این توصیه‌ها گوش کنند و در کنار اعتماد به برخی اقتصاددانان، مقداری هم مطالعه کنند، شاید کمک‌کننده باشد.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه تمام جوامع انسانی به هرحال به اخبار مهم واکنش نشان می‌دهند، اظهار کرد: مشکل دیگر در ایران این است که رسانه‌های جمهوری اسلامی نتوانستند اعتماد عمومی را کسب کنند و منابع اخبار از ایران و رسانه‌های اصلی به رسانه‌های دیگری منتقل شده و مردم به این رسانه‌ها بیشتر اعتماد دارند.
به گفته او، افزایش سواد عمومی و برگشت اعتماد به منابع رسمی خبر در داخل، شاید بتواند واکنش بازارها را نسبت به اخبار سیاسی منفی متعادل‌تر کند.
اعتماد عمومی به حاکمیت در حداقل‌ترین حالت است
ندری درباره‌ی تاثیر اصلاح سیاست‌های کلان بر واکنش بازار بیان کرد: اگر مردم احساس کنند در آینده تورم کاهش پیدا می‌کند، دستمزدهای واقعی افزایش می‌یابد، نابرابری درآمدی کاهشی می‌شود و در زیرساخت‌هایی که مردم درگیر آن هستند، بهبود حاصل می‌شود؛ کم کم اعتماد می‌کنند و واکنش آنها به نوسانات بازار متعادل‌تر می‌شود.
او تاکید کرد: اخبار مثبت اقتصاد کلان بر بازار تاثیرگذار اما نیازمند اعتماد عمومی است؛ اعتماد عمومی یک سرمایه اجتماعی برای دولت‌هاست که متاسفانه در ایران به حداقل رسیده یا از بین رفته است؛ حاکمیت ما به اعتماد عمومی و این سرمایه اجتماعی بی‌اعتنا بوده و طبیعتا از آن بی‌بهره است.
این اقتصاددان با اشاره به اینکه از دست رفتن اعتماد عمومی مهمترین معضل نظام جمهوری اسلامی است، گفت: کار برای حاکمیت دشوار است زیرا دولت از لحاظ مالی دچار تنگنا است و وجود و تشدید ناترازی‌ها نشانگر این مسئله است؛ ناترازی یعنی گرفتاری‌ها از امکانات مالی ما فراتر است و منابع موجود در اقتصاد، تکافوی رفع این همه گرفتاری و مشکل موجود اقتصاد
را ندارد.
ندری با عنوان اینکه مردم سرمایه و پشتوانه اصلی هر حکومتی هستند و اگر حامی حکومت نباشند، حاکمیت هزینه بالایی را باید بپردازد؛ در پایان خاطرنشان کرد: بعید می‌دانم که اگر دولت چهاردهم نتواند اعتماد عمومی را برگرداند، موفق به انجام کاری شود.
دیدگاه تان را بنویسید