یک پژوهشگر اقتصادی در واکنش به اظهارات «جبرائیلی» درباره بورس کالا:
تیم جلیلی با «نئولیبرالیسم» تفاوت گفتمانی ندارد
رامتین موثق
در فضای اقتصاد سیاسی ایران، افرادی مانند سعید جلیلی، یاسر جبرائیلی و ... به عنوان کسانی شناخته می‌شوند که به نوعی گفتمان عدالت‌محور و عدالت‌خواهانه دارند و با سیاست‌هایی چون بازار آزاد و نئولیبرالیسم مخالفند.
برای مثال، یاسر جبرائیلی که مدیر تیم اقتصادی جلیلی است، در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «باید کمک کنید تا گام به گام ریشه نئولیبرالیسم که علت‌العلل گرفتاری‌های ماست را در این کشور بخشکانیم. اولین قدم برای توقیف جهانی‌سازی و دلاری‌سازی قیمت‌ها، انحلال بورس کالاست که یک شرکت خصوصی و محل قیمت‌گذاری‌های جهانی و دلاری است.»
اما اظهارات تیم جلیلی بسیار متناقض است. از یک سو شعار مبارزه با نئولیبرالیسم می‌دهند و از سوی دیگر، بر اجرای سیاست‌هایی تاکید دارند که در ادبیات اقتصادی چیزی جز سیاست‌های نئولیبرالی نیستند. مجید کریمی، استاد دانشگاه امام صادق و مشاور جلیلی، در میزگرد اقتصادی که از تلویزیون پخش شد، گفته بود: قیمت بنزین باید جهانی و لیتری ۳۵هزار تومان شود.
اما آیا برنامه‌های اقتصادی جلیلی نئولیبرالی است یا عدالت‌محور و چقدر احتمال اجرای سیاست‌های نئولیبرالی چون شوک‌های ارزی و قیمتی با پیروزی جلیلی، وجود دارد؟
تیم جلیلی روابط هم‌عرض و علّی را اشتباه می‌گیرد
پژوهشگر موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» در واکنش به اظهارات یاسر جبرائیلی، مدیر تیم اقتصادی جلیلی درباره بورس کالا عنوان کرد: از صاحب دیدگاهی که بورس کالا را از کل بورس، جدا می‌داند، باید پرسید آیا این بازارها تفاوت ماهوی با هم دارند یا خیر؟
ابوالفضل گرمابی با اشاره به اینکه این اظهارات جبرائیلی جدید و برای زمان انتخابات نیست و احتمالا تیم جلیلی اکنون از بیان چنین اظهاراتی جلوگیری می‌کند، تصریح کرد: حرف جبرائیلی این است که تولیدکنندگان سیمان و فولاد، از آنجایی که یارانه و رانت می‌گیرند، حق ندارند در بورس کالا محصولات خود را دلاری بفروشند. اما او تکیه‌گاه حرف خود را به مشکل اساسی بورس و اقتصاد ایران، که رواج فعالیت‌های سفته‌بازانه است، نگذاشته.
یک پژوهشگر اقتصادی: با پیروزی جلیلی احتمال بروز شوک‌های ارزی و قیمتی بسیار شدیدتر وجود دارد زیرا جامعه و صاحبان صنایع فکر می‌کنند پزشکیان در راستای تعامل با جهان است و همین، اثر ثبات‌ساز و آرامش‌بخش بر اقتصاد دارد، اما پیروزی جلیلی برعکس عمل می‌کند و اثرش بر بازارها صددرصد منفی است
و افزود: آن قسمت از بورس که محل سفته‌بازی است و عایدی حاصل از آن از محل ارزش اضافی‌ای است که هنوز تولید نشده، ابزاری نئولیبرالی است.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: اظهارات تیم جلیلی درباره بورس قابل جمع‌بندی نیست زیرا نمی‌خواهند با اظهارات صریح، سهامداران را فراری دهند. به همین دلیل شعار شفافیت در بورس را مطرح می‌کنند؛ اما به صورت شفاف و صریح چیزی نمی‌گویند که معنایش خراب کردن اوضاع اقتصاد و بورس باشد.
گرمابی با تاکید بر اینکه تیم جلیلی در تحلیل پدیده‌ها، روابط هم‌عرض را با روابط علی اشتباه می‌گیرد، اضافه کرد: برای مثال اعتقاد دارند علت تورم نقدینگی است، اما نقدینگی و تورم یک رابطه هم‌عرض دارند، دقیقا مانند رابطه نرخ ارز و تورم؛ و این روابط، رابطه علّی تورم را توضیح نمی‌دهد.
او خاطرنشان کرد که تیم جلیلی منطبق بر فضای عینی اقتصاد صحبت نمی‌کند.
تیم جلیلی فضای اقتصادسیاسی را درک نمی‌کند
این پژوهشگر اقتصادی به انتقادات جلیلی از روحانی به دلیل بورس اشاره کرد و گفت: جلیلی و تیمش به عملکرد روحانی نسبت به بازار بورس انتقاد دارند و مدعی هستند که در سال ۹۹ دولت جیب ملت را زد و از محل بورس، کسری بودجه دولت تامین شد.
ابوالفضل گرمابی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: جلیلی تفاوت گفتمانی با نئولیبرالیسم ندارد؛ احمدی‌نژاد هم مانند جلیلی شعارهای عدالت‌خواهانه و مخالف نئولیبرالیسم می‌داد اما به دلیل اجرای سیاست‌های نئولیبرالی، از طرف بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول تقدیر شد! طرز تفکر تیم جلیلی و احمدی‌نژاد یکی است و بزرگترین موج خصوصی‌سازی و تعدیل اقتصادی را احمدی‌نژاد انجام داد و بحث موقت‌سازی نیروی کار زمان احمدی‌نژاد اوج گرفت
گرمابی با تصریح اینکه کسی که این انتقادات را مطرح می‌کند، نه برداشت درستی از کسری بودجه دارد و نه فضای اقتصادسیاسی ایران را درک می‌کند، ادامه داد: کسری بودجه به دلیل کاهش درآمدهای دولت است که این کاهش درآمد دولت به دلیل کاهش فروش نفت و از دست رفتن سود دولت از شرکت‌های واگذار شده براساس اصل ۴۴، است. او تاکید کرد: کاهش فروش نفت به دلیل مشکلات بین‌المللی بوده که یک پای ایجاد این مشکل، خود جلیلی است. جلیلی با فشار به دولت باعث کسری بودجه شده است.
این تحلیلگر مسائل اقتصادی درباره دیگر علل کسری بودجه اظهار کرد: از طرفی هیچ دولتی برای اجرای اصل ۴۴ نمی‌تواند مانع ایجاد کند زیرا اصل قانون اساسی است و باعث محدود شدن بودجه دولت می‌شود.
گرمابی تصریح کرد: تامین بودجه از بورس، راهی نیست که دولت‌ها اختیار انتخاب آن را داشته باشند چرا که به صورت یک جبر و ضرورت درآمده است.
شباهت گفتمانی جلیلی و نئولیبرالیسم
او درباره نگاه نئولیبرالی جلیلی عنوان کرد: تیم جلیلی با کسانی که مدعی مخالفت با آنهاست، تفاوت گفتمانی ندارد.
این کارشناس مسائل اقتصادی با تاکید بر اینکه جلیلی تفاوت گفتمانی با نئولیبرالیسم ندارد، یادآور شد: احمدی‌نژاد هم مانند جلیلی شعارهای عدالت‌خواهانه و مخالف نئولیبرالیسم می‌داد اما به دلیل اجرای سیاست‌های نئولیبرالی، از طرف بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول تقدیر شد!
گرمابی با تأکید بر همخوانی تفکر مشاوران جلیلی با تفکر تیم احمدی‌نژاد، گفت: بزرگترین موج خصوصی‌سازی و تعدیل اقتصادی را احمدی‌نژاد انجام داد و بحث موقت‌سازی نیروی کار زمان احمدی‌نژاد اوج گرفت. برخلاف خاتمی، این تیم احمدی‌نژاد بود که موج سیاست‌های نئولیبرالی را اجرا کرد.
اثر جلیلی بر بازار صددرصد منفی است
او درباره احتمال وجود شوک‌های ارزی با روی کار آمدن جلیلی، عنوان کرد: ایران زمین بازی شرق و غرب شده است؛ غرب نگران عدم تامین منافع خود در این سرزمین است و بر اقتصاد ایران فشار می‌آورد. شرق هم از طرفی با خط تولید مونتاژی خودرو و لوازم خانگی، اعمال نفوذ می‌کند و بر برخی بازارها چیره شده است.
این تحلیلگر مسائل اقتصادی افزود: تفاوت پزشکیان با جلیلی در اینجا پررنگ می‌شود. از آنجایی که تیم پزشکیان دنبال تعامل با غرب است، این تعامل فضایی را می‌سازد که تلاطم به قدری کاسته شود. یعنی یک فضای ذهنی و روانی به وجود می‌آورد که چنین القا می‌کند قرار است از تنش‌ها کاسته شود. گرمابی با بیان اینکه هرچند این آرامش ذهنی به تنهایی تضمین گشایش نیست، تاکید کرد: مسلما پیروزی تیم جلیلی ناآرامی را افزایش می‌دهد و باعث می‌شود که فعالان بورس از ورود به بازار بترسند و به سمت بازارهای دیگر مانند ارز و مسکن برود که احتمال شوک‌های ارزی را قوی می‌کند.
او خاطرنشان کرد که اثر پزشکیان مشروط مثبت است؛ اما اثر جلیلی صددرصد منفی است.
احتمال بروز شوک‌های ارزی با پیروزی جلیلی بیشتر است
این پژوهشگر موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی، تصریح کرد: با پیروزی جلیلی احتمال بروز شوک‌های ارزی و قیمتی بسیار شدیدتر وجود دارد زیرا جامعه و صاحبان صنایع فکر می‌کنند پزشکیان در راستای تعامل با جهان عمل می‌کند و همین، اثر ثبات‌ساز و آرامش‌بخش بر اقتصاد دارد، اما پیروزی جلیلی برعکس عمل می‌کند و اثرش بر بازارها صددرصد منفی است.
گرمابی در پایان و درباره افزایش قیمت سوخت با وجود پیروزی جلیلی، تاکید کرد: جلیلی مجبور به افزایش قیمت سوخت است اما به صورت روشن آن را بیان نمی‌کند و مشاورانش تنها به طرف مقابل اتهام‌زنی می‌کند. هرچند درباره قیمت حامل‌های انرژی، مشاوران دو طرف در محافل خصوصی اذعان دارند که افزایش قیمت سوخت اجتناب‌ناپذیر است اما انگ آن را به یکدیگر وارد می‌کنند.
دیدگاه تان را بنویسید