کامران ندری در واکنش به رونمایی از طرح نه‌چندان جدید بانک مرکزی
دلارزدایی و مقابله با تحریم با ریال دیجیتال، اوهام است
رامتین موثق
دولت سیزدهم در آخرین روزهای حیات، مصرانه سیاست‌های پیشین خود را ادامه می‌دهد و در همین راستا، روز گذشته رئیس‌کل بانک مرکزی از عرضه ریال دیجیتال و راه‌اندازی ریال آفشور با روسیه خبر داد.
مشخصا هدف این سیاست‌ها، دلارزدایی و مقابله با تحریم معرفی شده است؛ سیاستی که هم دولت سیزدهم بر آن اصرار داشت و هم نامزدهایی که خود را ادامه‌دهنده راه رئیسی می‌دانند، بر آن تأکید دارند. اما در جهت مقابل، برخی چون مسعود پزشکیان، اعتقاد دارند اگر روابط خارجی بهبود نیابد و از لیست سیاه FATF خارج نشویم، تحریم‌ها و مشکلات حل نمی‌شود و ایران کماکان بهشت کاسبان تحریم باقی می‌ماند.
کم‌اثر کردن تحریم با ریال دیجیتال و آفشور
رئیس‌کل بانک مرکزی، دیروز، در مراسم رونمایی از ریال دیجیتال، ادعا کرد: تمام آمارهای جهان نشان می‌دهد که ایران در حوزه بانکداری در زمینه شاخص‌ها جزو برترین‌ها قرار داد و عموم مردم ایران به ارز ریال دیجیتالی دسترسی خواهند داشت.
به گزارش مهر، محمدرضا فرزین، گفت: امروز وارد فاز جدیدی از ریال دیجیتال شدیم که جزء پایه پولی کشور محسوب می‌شود و انحصار آن در دست بانک مرکزی قرار دارد. هم اکنون در مرحله آزمایشی این ارز هستیم و مرحله بعدی آن فرآیند اجرایی خواهد بود.
رئیس کل بانک مرکزی تصریح کرد: نسبت اسکناس و مسکوک در دست مردم در ایران به ۱.۳ درصد رسیده است که جز کمترین‌ها در دنیاست و ریال دیجیتال همان اسکناس است و جز پایه‌پولی و پول بانک مرکزی محسوب می‌شود اما به صورت دیجیتال است.
به گفته فرزین، ریال دیجیتال، کارایی نظارت و جمع‌آوری اطلاعات در حوزه پرداخت را برای بانک مرکزی افزایش می‌دهد و با توجه به پرداخت مستقیم و سریع، ریال دیجیتال در اجرای عملیات سیاست پولی نیز به بانک مرکزی کمک می‌کند. از سوی دیگر به دلیل متنوع‌سازی روش‌های پرداخت و انتقال وجه، ابزار پدافند غیرعامل است و با اجرای ریال دیجیتال و پیوستن به بلوک‌های (CBDC) می‌توانیم به کم‌اثر کردن تحریم نیز کمک می‌کند.
رئیس‌کل بانک مرکزی همچنین خبر داد: «ریال آفشور» بستر مناسبی برای کشور ایجاد خواهد کرد که در ابتدا با روسیه این طرح آغاز خواهد شد سپس در برای گسترش همکاری‌ها در این زمینه با کشورهای دیگر مذاکره خواهیم کرد.
دلارزدایی و مقابله با تحریم با ریال آفشور و دیجیتال اوهام است. دلارزدایی کار کشوری مانند ایران با این اقتصاد ضعیف نیست اروپا و آمریکا دارای قوی‌ترین نظام‌های پولی دنیا هستند و ایران ضعیف‌ترین نظام پولی دنیا را دارد و با این نظام پولی قادر به دلارزدایی نیست
اما آیا این ابزارهای جدید توانایی مقابله با تحریم را دارند؟
بانک مرکزی خبرها را در حد یک تیتر می‌دهد
این قتصاددان در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» ابتدا از نحوه انتشار خبر توسط بانک مرکزی انتقاد کرد و گفت: متاسفانه معمولا بانک مرکزی یک خبر در حد تیتر درباره سیاست‌های خود اعلام می‌کند و جزییاتی پشت آن وجود ندارد که بتوان دقیق در رابطه با خبر صحبت کرد بنابراین تحلیل‌ها در حد گمانه‌زنی باقی می‌ماند.
کامران ندری تصریح کرد: جزئیات این ریال آفشور و دیجیتال نیز اعلام نشده و فقط در حد یک خبر مطرح شده و به هر حال بعید است ریال دیجیتال موثر باشد.
او با یادآوری اینکه ریال دیجیتال بحث جدیدی نیست و بانک مرکزی از دوران علی صالح‌آبادی به دنبال این مسئله بوده، اظهار کرد: این پول اگر توکن‌بیس باشد، به صورت اسکناس و مسکوک دیجیتال است. اگر مردم از این پول دیجیتال برای معاملات خود استفاده کنند، بانک‌ها با مشکل مواجه می‌شوند زیرا اکنون معاملات خود را با پولی که بانک‌ها خلق کردند، تسویه می‌کنیم.
این استاد دانشگاه افزود: اگر پول دیجیتال بانک مرکزی مورد استفاده قرار گیرد، نیازی به حساب در بانک خاصی نیست و می‌توان از حسابی که نزد بانک مرکزی است، استفاده کرد. در واقع معاملات با پول بانک مرکزی انجام می‌شوند.
ندری درباره آثار دیگر این پول تاکید کرد: از یک جهت اگر این ریال دیجیتال رواج پیدا کند، خلق پول بانک‌ها کمتر می‌شود و دیگر کسی به پول بانک‌ها نیاز ندارد و باعث کاهش تورم می‌شود و نظارت بانک مرکزی بر خلق پول افزایش پیدا می‌کند.
بانک‌ها به پول دیجیتال خوش‌بین نیستند
این تحلیلگر مسائل اقتصادی ادامه داد: بانک‌های مرکزی به صورت گسترده از این پول‌های دیجیتال استفاده نمی‌کنند زیرا فرآیند خلق پول باید متناسب با نیازهای اقتصاد باشد.
ندری بیان کرد: بانک‌ها به دلیل داشتن شعب بیشتر و ارتباط نزدیکتر با مردم، این پول را بهتر می‌توانند وارد چرخه اقتصاد کنند. بانک مرکزی الزاما بهتر از شبکه بانکی عمل نمی‌کند و نگاه‌ها نسبت به پول دیجیتال بانک مرکزی، همراه با شک و تردید است.
کامران ندری در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: ریال دیجیتال بحث جدیدی نیست و بانک مرکزی از دوران علی صالح‌آبادی به دنبال این مسئله بوده؛ این پول اگر توکن‌بیس باشد، به صورت اسکناس و مسکوک دیجیتال است. اگر مردم از این پول دیجیتال برای معاملات خود استفاده کنند، بانک‌ها با مشکل مواجه می‌شوند زیرا اکنون معاملات خود را با پولی که بانک‌ها خلق کردند، تسویه می‌کنیم و در کل این سیاست تاثیر چندانی ندارد
او با اشاره به اینکه بسیاری از بانک‌ها نمی‌دانند اگر پول دیجیتال بانک مرکزی رواج پیدا کند، اثر آن مثبت یا منفی است، تصریح کرد: در واقع تجربه اجرای گسترده‌ی پول‌های دیجیتال بانک مرکزی وجود ندارد و کشورها به صورت محدود به سمت دیجیتال کردن پول حرکت کرده‌اند.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: این ارز رقیبی برای پول بانک‌ها محسوب می‌شود و می‌تواند پول درونی شبکه بانکی را کم کند.
وهم دلارزدایی
ندری درباره هدف دلارزدایی و مقابله با تحریم ریال آفشور و دیجیتال عنوان کرد که دلارزدایی و مقابله با تحریم اوهام است. او اضافه کرد: دلار یا یورو ارزهایی هستند که اصلا به ایران ارتباطی ندارند و وقتی با طرف خارجی معامله‌ای انجام می‌شود، دلار طلب می‌کند و ریال ایران برای آنها ارزشی ندارد.
این اقتصاددان با بیان اینکه دلارزدایی کار یک کشوری مانند ایران با این اقتصاد ضعیف نیست، ادامه داد: دلارزدایی حرفی بی‌معنی است و فقط در این صورت قابل اجراست که کالا صادر و جای دلار، یوان یا ارزهای دیگر دریافت شود.
ندری با اشاره به اینکه مسئولین با این شعارها می‌خواهند بگویند تحریم را دور می‌زنند و با آمریکا مبارزه می‌کنند اما اتفاقا به اقتصاد ضربه می‌زنند، درباره تاثیر این نحوه دلارزدایی تصریح کرد: وقتی نفت فروخته می‌شود و یوان دریافت می‌شود به صلاح نیست زیرا بعدا این یوان نقد نمی‌شود و مجبوریم یوان را به دلار تبدیل کنیم و با یک هزینه تبدیل مواجه می‌شویم.
او همچنین با طرح این پرسش آیا ایران قصد دارد ریال را جانشین دلار کند، افزود: اقتصاد ایران تورم بالایی دارد و خود مردم هم ریال را نگهداری نمی‌کنند و آن را بلافاصله به دلار یا کالاهای سرمایه‌ای تبدیل می‌کنند.
این استاد دانشگاه همچنین با عنوان اینکه شاید مسئولین به پیمان‌های بریکس و شانگهای امید بسته‌اند، تاکید کرد: این فکر هم باز خیال خام است چون هیچکدام از این کشورها ارز قدرتمندی ندارند که جایگزین دلار شود و در کل، کشورها دنبال این هستند که معاملات خود را به ایمن‌ترین شکل انجام دهند.
ندری در پایان خاطرنشان کرد که اروپا و آمریکا دارای قوی‌ترین نظام‌های پولی دنیا هستند و ایران ضعیف‌ترین نظام پولی دنیا را دارد و با این نظام پولی قادر به دلارزدایی نیست.
دیدگاه تان را بنویسید