منظومه فکری جلیلی، کاسبی از تحریم است

رامتین موثق

بعد از دوره‌ای توقف در فروش نفت و تشدید تحریم‌ها، فروش نفت در دولت سیزدهم افزایش پیدا کرد. دولت مرحوم ابراهیم رئیسی و به خصوص وزارت نفت با مباهات به فروش نفت، آن را نتیجه سیاست‌ها و تدابیر صحیح اتخاذشده خود می‌دانستند. حال یک نامزد انتخاباتی که او را معمار تحریم‌ها می‌نامند نیز مدعی شده است که با راهکارهای او میزان فروش نفت افزایش یافته است.

سعید جلیلی در شامگاه چهارشنبه 23 خرداد در برنامه تلویزیونی گفت‌وگوی ویژه خبری، اظهار کرد: «قبل از دولت شهید رئیسی ادعا می‌شد نمی‌توان نفت فروخت. ما راهکارهای فروش نفت را در همان شرایط تهیه کردیم و به دولت وقت دادیم و فروش نفت شروع شد. اما در دوره رئیسی این پیشنهاد جدی گرفته شد، تکمیل شد و باعث شد فروش نفتمان به روزی بیش از 1.5 میلیون بشکه برسد.»

میثم شرفی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: منظومه فکری جلیلی و همراهانش، کاسبی از تحریم است چرا که با شروع تحریم‌ها، از فواید تحریم انتفاع مالی بردند؛ به جهت تحریم، منابع فروش نفت باید مورد تایید مجموعه‌های امنیتی قرار می‌گرفتند و این مجموعه‌ها همدلی و همراهی بیشتری با جلیلی و تیمش داشتند و به نهادهای نزدیک جلیلی و هم‌فکرانش اجازه دخل و تصرف در درآمد نفتی را دادند که باعث درآمد بادآورده می‌شود

از آنجا که جلیلی با مذاکرات هسته‌ای مطرح شد و در وضع تحریم‌ها و سنگ‌اندازی برای توافق نقش اساسی و جدی دارد، طرح این پرسش ضروری است که آیا روش‌های مدنظر او نسبتی با «کاسبی از تحریم»ها ندارد!؟

تهاتر انقلابی و آمدن بایدن!

این سخنان جلیلی واکنش‌های متعددی دربرداشت. عباس عبدی در شبکه اجتماعی ایکس به سخنان او اشاره کرد و نوشت: «برای اثبات میزان صداقت این گروه ضرورت دارد متن پیشنهادی را منتشر کنند. محال است که عقل زنگنه نیازمند پیشنهاد آنان باشد. علت؛ آمدن بایدن بود به حساب خود نگذارند.»

همچنین احسان سلطانی، فعال رسانه‌ای، در شبکه اجتماعی ایکس، روش جلیلی را تهاتر انقلابی دانست و افزود: «بله خیلی راحت می‌توان نفت فروخت. مثلا می‌شود با چین توافق کرد که نفت ما را زیر قیمت جهانی بخرد و به جای پول، کالای بنجل روانه بازار ما کند یا با سریلانکا توافق کنیم به جای پول، چای بگیریم یا از بلغارستان پشم بز! نه بتوانیم سرمایه‌گذاری کنیم نه کشور را توسعه دهیم.»

اقتصاد ایران باز بوی نفت گرفت

اما آمارها حاکی از افزایش فروش نفت و آمار رشد اقتصادی سال 1402 نشان از این دارد که سهم نفت در رشد اقتصادی در حال افزایش است و طلای سیاه،‌ سهم بیشتری در کیک اقتصاد را از آن خود کرده است.

به گزارش اکوایران، بررسی‌ها نشان ‌می‌دهد سهم بخش نفت از کیک اقتصاد ایران در سال گذشته نسبت به سال 1401 نزدیک به 2 واحد درصد بالاتر رفته است. بیشترین سهم از حجم اقتصاد در سال گذشته مشابه سال ۱۴۰۱، متعلق به گروه خدمات بوده است. سهم گروه نفت و گاز برابر با ۱۵.۶ درصد بود که ۱.۹ واحد درصد نسبت به سال 1401 بالاتر رفته است. گروه کشاورزی همچنان کمترین سهم از اقتصاد را داراست و سهم گروه صنایع و معادن بدون نفت نیز نسبت به سال ۱۴۰۱ کاهش یافته است.

در سال ۱۴۰۲، گروه خدمات با نرخ رشد ۵.۷ درصدی مشابه سال ۱۴۰۱، بیش از نیمی از اقتصاد را از آن خود کرد و همچنان بزرگ‌ترین قطعه‌ی کیک اقتصاد ایران است.

یکی از قابل توجه‌ترین قسمت‌های گزارش منتشر شده توسط مرکز آمار، مقدار درآمد حاصل از فروش نفت و گاز بود. در سال گذشته، درآمد نفتی ۱۳۵ هزار میلیارد تومان بوده که ۱۵.۶ درصد از حجم اقتصاد کل را تشکیل می‌دهد. حجم بخش نفت نسبت به سال ۱۴۰۱ رشد ۲۰.۳ درصدی داشته که بیشترین نرخ رشد از تولیدات کشور در سال گذشته محسوب می‌شود.

اما روش جلیلی چه تاثیری در افزایش فروش نفت داشته و تاثیر آن چگونه بوده؟ 

به جهت همین انتفاع مالی از تحریم، سیاست خارجی جلیلی نیز تابع این منابع درآمدی است که می‌خواهند با   استمرار تحریم حفظ کنند و از دستشان خارج نشود

فروش نفت با افزایش تقاضا در چین

یک کارشناس مسائل انرژی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» درباره علت افزایش فروش نفت در دولت سیزدهم یادآور شد: پایان دولت روحانی با پایان اپیدمی کرونا همراه شد و طبیعتا رکودی که در بازار چین بابت کرونا شکل گرفته بود، از شروع دولت رئیسی پله پله کاهش پیدا کرد و به صورت ارگانیک، تقاضای نفت در بازار این کشور به صورت سابق خود بازگشت.

میثم شرفی با اشاره به اینکه نمودار فروش نفت در دولت رئیسی نشان می‌دهد که این افزایش متناسب با افزایش تقاضا در بازار چین است، عنوان کرد: با توجه به اینکه دولت رئیسی در ادامه مذاکرات دولت روحانی، مجددا به میز مذاکرات هسته‌ای برگشته بود، اعمال فشاری که در پایان دولت روحانی به جهت توقف مذاکرات شدت یافته بود، کاهش پیدا کرد.

او تصریح کرد: هم از بابت کاهش فشار تحریم و هم از بابت بازگشت به شرایط قبل از فروش نفت در ابتدای دولت رئیسی با یک ضریب رشد پایدار افزایش پیدا کرد.

این کارشناس با اشاره به اینکه طبیعتا زمانی که صادرات افزایش می‌یابد، تولید هم به تناسب افزایش پیدا می‌کند؛ تاکید کرد: از ابتدای دولت سیزدهم، آمار تولید هم به صورت پلکانی افزایش یافته اما آمار واقعی فروش و تولید نفت با اعداد ادعایی دولت و وزارت نفت، فاصله معناداری دارد. به هر حال آمارها حاکی از رشد تولید و فروش نفت است.

ادعای جلیلی، کذب و توهم است

شرفی ادعای جلیلی درباره تاثیر او در فروش نفت در دولت دوازدهم را غلط خواند و تصریح کرد: ایده فروش نفت جلیلی به شدت خطرناک است.

او ادامه داد: در دولت روحانی، آقای زنگنه روش فروش جلیلی را دریافت کرد و در اختیار تیم‌های کارشناسی گذاشت اما در نهایت رد شد. این روش نه تنها از سمت تیم دولت که از سمت نیروهای مسلح، که رستم قاسمی هم سکان‌دار فروش نفت بود، رد شد و هیچوقت از آن استفاده نشد.

به گفته این تحلیلگر مسائل انرژی، ادعای جلیلی، کذب است و شاهد مثال آن سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس بود که آن را در مصاحبه‌ای رد کرد و باید به این توهمی که جلیلی تصور می‌کند عامل فروش نفت بوده، پاسخ داد.

روش جلیلی باعث تخفیف فراوان به چین شد

شرفی در ارزیابی ایده فروش جلیلی، اظهار کرد: پایه اصلی ایده جلیلی، افزایش منابع فروش نفت است که این روش، باعث افزایش امکان چانه‌زنی می‌شود.

او با اشاره به اینکه این روش در مقطعی به کشور خسارت وارد کرد، افزود: در ابتدای دولت سیزدهم و بعد از نرمال شدن شرایط، منابع فروش متعددی داشتیم و در نتیجه استفاده از این طرح و روش جلیلی، چینی‌ها درباره قیمت چانه‌زنی‌ زیادی کردند و در مقطعی تخفیف‌های فراوانی به چین دادیم زیرا منابع فروشمان افزایش یافته بود.

این کارشناس اقتصاد انرژی یادآور شد: زمانی که دوباره منابع فروشمان کاهش یافت، توانستیم تخفیف‌ها  را متناسب کنیم.

علاقه‌مند به استمرار تحریم‌ها به دلیل انتفاع مالی

شرفی ایده و روش جلیلی را کاسبی از تحریم دانست و گفت: منظومه فکری جلیلی و همراهانش، کاسبی از تحریم است چرا که با شروع تحریم‌ها، از فواید تحریم انتفاع مالی بردند. او درباره انتفاع جلیلی و همفکرانش از تحریم بیان کرد: به جهت تحریم، منابع فروش نفت باید مورد تایید مجموعه‌های امنیتی قرار می‌گرفتند و این مجموعه‌ها همدلی و همراهی بیشتری با جلیلی و تیمش داشتند. این تحلیلگر مسائل انرژی افزود: حتما سفارش‌هایی برای اینکه مجموعه‌های امین و نزدیک جلیلی در خرید و فروش نفت دخل و تصرفی داشته باشند، از سمت برخی نهادهای دیگر همدل انجام شده است.

شرفی تصریح کرد: حتما منافع تحریم مشمول حال این گروه سیاسی شده و اتفاقا یکی از دلایلی که این افراد هنوز علاقه‌مند به استمرار تحریم‌ها هستند، کسب درآمدهای بزرگ، که بدون کار و زحمت به دست آمده، از ادامه تحریم است. او در پایان خاطرنشان کرد: به جهت همین انتفاع مالی از تحریم، سیاست خارجی جلیلی نیز تابع این منابع درآمدی است که می‌خواهند با استمرار تحریم حفظ کنند و از دستشان خارج نشود.