«افقه» رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص نسبت به دوره‌های قبل را نادرست دانست:
نتیجه‌گیری اشتباه «منظور» از یک مقایسه غلط
رامتین موثق
یکی از ویژگی‌های دولتمردان، دستاوردسازی و مقایسه این دستاوردها با کاستی‌های دوران قبل است. اکنون که کمتر از چند ماه به پایان عمر دولت سیزدهم مانده، دولتمردان سعی در جمع‌بندی دستاوردهای مدنظر خود دارند.
در همین راستا، رئیس سازمان برنامه و بودجه مدعی افزایش رشد نرخ تشکیل سرمایه ثابت ناخالص شد. به گزارش ایلنا، داوود منظور در صفحه شخصی خود در فضای مجازی با اشاره به رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در دولت سیزدهم نوشت: «متوسط نرخ رشد سرمایه‌گذاری کل و یا تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در طول سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹، منفی ۱۳.٨ درصد بود. او افزود: این نرخ در سال ۱۴۰۰ به ۴.۱ درصد، در سال ۱۴۰۱ به ۲.۵ درصد و در سال ۱۴۰۲ به ۴.۸ درصد رسید، به طوری که متوسط آن در طول دولت سیزدهم ۳.۷ درصد است.»
رئیس سازمان برنامه و بودجه پیش از این با اشاره به مقایسه عملکرد سه ساله دولت سیزدهم با سه سال آخر دولت روحانی، اعلام کرده بود که میانگین رشد اقتصادی در سه سال پایانی دولت دوازدهم منفی ۲.۰۵ درصد بود که با یک جهش چشمگیر در سال‌های ۱۴۰۰، ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ (دولت سیزدهم) به ترتیب به ۵.۶، ۵ و نزدیک به ۶ درصد رسیده است. اما این رشد ادعا شده چگونه حاصل شده؟
فرار سرمایه، سه برابر بیشتر از دوران روحانی!
در کنار دستاوردهای ادعایی، باید به تمام آمارها توجه کرد زیرا برخی آمارها که نشان از ضعف است، کمتر مورد توجه دولتمردان قرار می‌گیرد.
حسین سلاح‌ورزی، رئیس پیشین اتاق بازرگانی، چندی پیش در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «به گزارش بانک مرکزی، خالص حساب سرمایه کشور در بازه ۹ ماهه اول سال گذشته بیش از ۲۰ میلیارد دلار منفی شده است.» او این آمار را بی‌سابقه و تاسف‌بار خواند.
اما این آمار ظاهرا مورد توجه دولتمردان نیست زیرا نشان می‌دهد خروج سرمایه از کشور سه برابر زمان روحانی شده است! در سال ۱۳۹۸، خالص حساب سرمایه در کوتاه‌مدت منفی ۱۴۷۸ میلیارد دلار، در بلندمدت ۱۱۱۳ میلیارد دلار و در کل منفی ۳۶۵ میلیارد دلار بوده.
در سال ۹۹، خالص حساب سرمایه در کل منفی ۶۳۱۸ میلیارد دلار بوده و سال بعدش، به منفی ۹۳۳۳ میلیارد دلار رسیده. در سال ۱۴۰۱، خالص حساب سرمایه در کوتاه‌مدت به منفی ۱۵۰۲۶ میلیارد دلار رسید که در کل، ۱۵۰۶۹ میلیارد دلار ثبت شد.
مانده‌ی حساب سرمایه به اقتصاددانان می‌گوید که آیا یک کشور واردکننده خالص سرمایه است یا صادرکننده‌ی خالص. بنابراین باید توجه داشت که چطور با منفی بودن حساب خالص سرمایه، می‌توان مدعی مثبت شدن نرخ رشد تشکیل سرمایه ثابت ناخالص شد.
آمار بانک مرکزی مربوط به سرمایه‌های ارزی است که نشان از خروج ارز دارد و در داخل هم به دلیل افزایش درآمدهای نفتی و وام‌هایی که بانک‌ها دادند، نرخ تشکیل سرمایه ثابت مثبت شده است
نتیجه‌گیری‌های اشتباه از یک مقایسه غلط
یک اقتصاددان در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» مقایسه دولت سیزدهم با دهه 90 و دولت قبلی را اشتباه دانست و تاکید کرد که با این مقایسه غلط، نتیجه‌گیری‌های غلط نیز گرفته می‌شود.
مرتضی افقه با اشاره به اینکه متاسفانه برخی اقتصادخوانده‌ها نیز به این مقایسه غلط کمک می‌کنند، بیان کرد: مهمترین عامل اشتباه بودن این مقایسه رئیس سازمان برنامه و بودجه، تفاوت بین اواخر دهه ۹۰ با دوره‌ی دولت سیزدهم است. متاسفانه اغلب دهه ۹۰ را با دهه از دست رفته و با رشد اقتصادی صفر یا زیر ۱ درصد یاد می‌کنند و دولت جدید هم مرتب خود را با رشد صفر مقایسه می‌کند که یک مقایسه بسیار غلط است. تحولات اقتصادی ایران آنقدر شدید و به‌روز است که نمی‌توان یک دهه را بررسی کرد.
او درباره دهه 90 یادآوری کرد: در اوایل دهه ۹۰، مشکلات خودساخته احمدی‌نژاد با جهان خارج وجود داشت و حدود ۷ درصد نرخ رشد منفی داشتیم اما رشد اقتصادی در سال ۹۶، به ۱۲.۵ درصد رسید که بعد از انقلاب چنین رشدی کم‌سابقه است. بعد از تحریم‌ها بود که اوضاع اقتصادی بسیار وخیم شد و ربطی هم به دولت نداشت و اتفاقا متاثر از تفکرات تندروها و اصولگرایان بود.
این استاد دانشگاه چمران اهواز با تاکید بر اینکه اگر رشد سرمایه بهبود پیدا کرده، نسبت به ۹۷ تا حدود ۱۴۰۰ بوده نه نسبت به کل دهه ۹۰، افزود: اولا از ۹۷ تا ۹۹، فروش نفت ما به صفر رسید و قابل انتظار بود که کشور دچار مشکل شود و سال ۹۸ هم با شروع پاندمی کرونا، فعالیت‌ها متوقف و سرمایه‌گذاری کم شد.
افقه با اشاره به اینکه اتفاقا از دوره روحانی و سال ۹۹ ورق برگشت و رشد اقتصادی شروع به افزایش کرد و به تبع آن، سرمایه‌گذاری‌ها نیز افزایش یافت، تصریح کرد: برخی صرفا به این دلیل که ناکامی‌های خود را توجیه کنند نمی‌خواهند تمام حقیقت را بگویند.
مرتضی افقه در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: رشد سرمایه‌گذاری‌ها و نرخ تشکیل سرمایه ثابت ربطی به دولت سیزدهم ندارد. بسیاری از اقدامات دولت سیزدهم مانند افزایش مالیات‌ها، بستر سرمایه‌گذاری را کم کرده. دولت سیزدهم فقط می‌تواند به این نکته تاکید کند که چون دور زدن تحریم‌ها و فروش نفت افزایش داشته، مقداری شرایط سرمایه‌گذاری بهبود یافته است
رشد سرمایه‌گذاری با چراغ سبز بایدن
او درباره دلیل افزایش نرخ سرمایه ثابت خالص در دولت سیزدهم اظهار کرد: رشد سرمایه‌گذاری‌ها و نرخ تشکیل سرمایه ثابت ربطی به دولت سیزدهم ندارد. بسیاری از اقدامات دولت سیزدهم مانند افزایش مالیات‌ها، بستر سرمایه‌گذاری را کم کرده است.
این تحلیلگر مسائل اقتصادی ادامه داد: آنچه که زمینه بهبود پیدا کرده، برخی تحولات بین‌المللی است. دولت سیزدهم فقط می‌تواند به این نکته تاکید کند که چون دور زدن تحریم‌ها افزایش پیدا کرده و فروش نفت بیشتر شده، مقداری شرایط سرمایه‌گذاری بهبود یافته است.
افقه به قیمت فروش نفت اشاره کرد و گفت: افزایش فروش نفت ایران در شرایط تحریم، ۲۰ دلار زیر قیمت بوده و انتقال پول آن هم به دلیل نبود FATF با هزینه انجام شده است.
به گفته وی، فروش یک و نیم میلیون بشکه در روز، که با دور زدن تحریم‌ها و چراغ سبز بایدن بوده، ارتباطی با دولت سیزدهم ندارد و دولت سیزدهم با تحمیل تورم‌های بالا و مشکلات دیگر مانع سرمایه‌گذاری بیشتر شده است.
خروج سرمایه ارزی در پی فشار دولت به سرمایه‌ها
این اقتصاددان درباره منفی شدن حساب خالص سرمایه عنوان کرد: این منفی بودن حساب خالص سرمایه نشان می‌دهد که خروج سرمایه داشتیم و علت آن سیاست‌های دولت بوده است.
افقه تصریح کرد: در دولت سیزدهم، فشار دولت به سرمایه‌ها زیاد بوده و باعث شده بخش قابل توجهی از سرمایه‌های کشور به خارج منتقل شوند.
او در پاسخ به اینکه منفی شدن حساب سرمایه چه تاثیری بر نرخ رشد سرمایه ثابت دارد، عنوان کرد: حتما تاثیرگذار است هرچند که حساب سرمایه بانک مرکزی با سرمایه‌گذاری، که مبنای نرخ تشکیل سرمایه ثابت است، متفاوت است.
افقه در پایان در پاسخ به اینکه چطور با منفی شدن حساب خالص سرمایه می‌توان مدعی رشد نرخ تشکیل سرمایه ثابت شد، خاطرنشان کرد: آمار بانک مرکزی مربوط به سرمایه‌های ارزی است که نشان از خروج ارز دارد و در داخل هم به دلیل افزایش درآمدهای نفتی و وام‌هایی که بانک‌ها دادند، نرخ تشکیل سرمایه ثابت مثبت شده است.
دیدگاه تان را بنویسید