هیچ پالایشگاهی با قیمت‌گذاری سوبسیدی انرژی، سود نمی‌کند

رامتین موثق

شاید به جرأت بتوان گفت که در میان دولتمردان، وزیر نفت بیش از هر شخص دیگری مشغول دستاوردسازی و طرح آمار و ادعاهای بی‌اساس است. این ادعاها آنقدر عجیب به نظر می‌رسند که به زعم برخی کارشناسان و فعالان رسانه او در حال گول زدن دولت و رئیس  آن است!

از افزایش 60 درصدی تولید نفت خام تا افزایش تولید بنزین که بگذریم؛ شاید عجیب‌ترین ادعای جواد اوجی در این روزها این باشد که پالایشگاه آبادان به مدار سوددهی برگشته است. در حالی که بسیاری معتقدند این گفته غلو و دور از حقیقت است. 

هاشم اورعی، رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران، کارشناس اقتصاد انرژی و استاد دانشگاه صنعتی شریف، در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»؛ گفته‌های وزیر نفت و وضعیت تولید نفت و فرآورده‌های آن را در دولت سیزدهم، بررسی کرده است.

افزایش ظرفیت تولید 

در کنار ازدیاد مصرف

این کارشناس اقتصاد انرژی، درباره ادعای اوجی در حوزه تولید نفت خام، عنوان کرد: اینکه در دولت سیزدهم ما شاهد افزایش ظرفیت تولید نفت بودیم قابل قبول است، اما ۶۰ درصد افزایش تولید یک مقدار جای سوال دارد.

هاشم اورعی افزود: روند تولید نفت خام افزایشی بوده به طوری که متوسط تولید ما به حدود ۳.۶ میلیون بشکه در روز رسیده است که مثبت است. اما از طرفی دیگر متاسفانه شاهد افزایش مصرف داخلی هستیم. این مسئله مهم است زیرا مسئله اصلی ما صادرات  نفت است.

او با بیان اینکه کشوری هستیم که وابستگی شدیدی به درآمد ارزی از محل صادرات نفت داریم، اظهار کرد: وقتی همزمان تولید و مصرف داخلی زیاد می‌شود، حاصل تفریق این دو ظرفیت صادراتی کشور را کاهش می‌دهد.

این استاد دانشگاه صنعتی شریف با اشاره به اینکه در سال گذشته، متوسط مصرف بنزین به اضافه گازوییل روزی ۲۲ میلیون لیتر بوده که این معادل روزی ۱.۴ میلیون بشکه نفت است، تصریح کرد: ارزش کل بنزین مصرفی و گازوییل ما در سال گذشته ۵۸ میلیارد دلار بود در صورتی که کل درآمد صادراتی کشور در سال گذشته از نفت و معیانات، ۳۶ میلیارد دلار بوده که نشان می‌دهد چقدر در مصرف داخلی  بی‌محابا عمل می‌کنیم.

اورعی تاکید کرد: هیچ اقدام ارزشمند و اساسی در راستای بهینه‌سازی مصرف نتوانستیم انجام دهیم.

رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران، درباره ادعای وزیر نفت مبنی بر سوددهی پالایشگاه آبادان گفت: نمی‌توان به این ادعا اعتماد کرد و گزارش‌هایی این سخن را رد می‌کند. سوددهی پالایشگاه آبادان بسیار بعید است، صحبت‌های اوجی و مسئولین، دروغ نیست؛ اما تنها بخشی از واقعیت است و تمام مسئله نیست

خرید 91 درصد نفت ایران توسط پالایشگاه‌های چینی

او با طرح اینکه صرف تولید افزایش یافته، اما با توجه به مسائل ژئوپلیتیک باید به آینده نگاه کرد، بیان کرد: وقتی افزایش تولید داشتیم، در نتیجه ظرفیت صادراتی ما هم به نسبت زیاد شده و به هرحال ۱.۵ تا ۱.۶ میلیون بشکه ظرفیت صادراتی داریم اما دلیل آن سیاست‌های دولت بایدن است.

رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران، ادامه داد: دولت بایدن سیاست خود را مواجهه با ایران قرار نداد و امیدوار بود که با ایران به توافقی، ولو نانوشته برسد. بایدن برای اینکه به هدف خود برسد تحریم‌ها را زیاد جدی نگرفت و اجازه داد دولت چین از طریق پالایشگاه‌های خصوصی نفت ایران  را بخرد.

اورعی با اشاره به اینکه حدود ۹۱ تا ۹۲ درصد نفت ایران توسط پالایشگاه‌های خصوصی چین خریداری می‌شود، عنوان کرد: اما به نظر می‌رسد پس از هفت اکتبر و حمله حماس به اسرائیل، فشار جمهوری‌خواهان در کنگره و سنا بسیار شدید شده و این نگرانی وجود دارد که دولت بایدن تغییر رویه دهد.

او همچنین به فروش روزانه 600 میلیون بشکه نفت عربستان به چین اشاره کرد و گفت: آرامکو غول نفتی است و می‌تواند به‌شدت در بازار جهانی تاثیرگذار باشد، آرامکو سهم برخی پالایشگاه‌های خصوصی چینی را خریده و با سایر پالایشگاه‌ها در حال مذاکره است. این شرکت قصد دارد  با خرید سهم در پالایشگاه‌ها در تصمیم‌گیری‌های جهانی انرژی موثر باشد و می‌خواهد قرارداد خرید نفت ۲۰ ساله با چین ببندند.

این کارشناس تصریح کرد: عربستان به شدت به دنبال بیرون کردن ایران و گرفتن جای ایران در بازار نفت چین است.

اورعی اذعان کرد: همچنین اگر بودجه امسال را نگاه کنیم می‌بینیم که مسئولان ما هم قبول دارند فروش نفت کاهش می‌یابد زیرا درآمد صادرات نفت کاهش و مالیات‌ها افزایش پیدا کرده‌اند و این یعنی سیاست‌گذاران انتظار ندارند فروش نفت ایران ادامه‌دار باشد.

هاشم اورعی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: در شرایطی که قیمت‌گذاری ما در بخش انرژی به شدت سوبسیدی است، هیچ شرکتی نمی‌تواند سود کند زیرا دولت به قیمت دستوری به آنها می‌گوید ارزان بفروش. پالایشگاهی که نفت و بنزین و ... تولید می‌کند اما قیمت فروش آن به شدت کمتر از قیمت تمام شده است، چطور می‌تواند سود کند؟

او تاکید کرد: در مجموع باید از میزان صادرات و مصرف نگرانی داشته باشیم. مصرف انقدر زیاد است که هرچقدر تولید کشور زیاد شود، تماما جذب مصرف داخلی خواهد شد.

افزایش اندک تولید بنزین با کاهش کیفیت!

این استاد دانشگاه در ادامه درباره روند تولید بنزین اظهار کرد: اکنون صحبت بر سر این است که در پالایشگاه‌ها بیشتر بنزین تولید شود زیرا ناترازی شدید است و وقتی این کار را بکنیم تولید و صادرات سایز فرآورده‌های نفتی کاهش پیدا می‌کند و منجر به کاهش درآمد ارزی می‌شود.

اورعی درباره ادعاهای وزارت نفت درخصوص افزایش تولید بنزین عنوان کرد: افزایش قابل‌توجهی تا به امروز درباره بنزین نداشتیم. سرمایه‌گذاری‌ها برای تولید بنزین متعلق به شش سال پیش است و آخرین افزایش قابل‌توجهی که در ظرفیت تولید بنزین داشتیم، مربوط به مجتمع‌ ستاره خلیج‌فارس بود.

او افزود: بعد از آن افزایش قابل توجهی در تولید بنزین نداشتیم و بعضی وقت‌ها که با کسری مواجه بودیم، بعضی پالایشگاه‌ها به مقدار کمی تولید خود را افزایش داده‌اند اما به قیمت کاهش کیفیت بوده است. در نتیجه نمی‌توانیم در بنزین هم مانند نفت بگوییم شاهد افزایش قابل توجه تولید بوده‌ایم. این کارشناس اقتصاد انرژی تاکید کرد: در بنزین با صراحت می‌توان گفت که میزان افزایش تولید، کمتر از میزان افزایش تقاضای کشور بوده و در نتیجه در دو سال اخیر، به صورت متوالی ناترازی و کمبود بنزین افزایش یافته به صورتی که سال گذشته برای اولین بار پنج میلیارد بشکه بنزین وارد کردیم.

او اضافه کرد: امسال هم این روند ادامه خواهد داشت و ناترازی بیشتر خواهد شد به صورتی که یا باید وارد کنیم یا اینکه بگوییم پالایشگاه‌ها بیشتر بنزین تولید کنند که باز هم مطلوب نیست زیرا سایر محصولات تولیدی‌شان کمتر می‌شود و هزینه ار دست رفته خواهیم داشت.

وضعیت گاز بدتر از بنزین است

رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی انرژی ایران درباره تولید گاز تصریح کرد: در بنزین وضع ما بدتر از نفت است، ولی بدتر از همه، حوزه گاز است.

اورعی به تولید روزانه یک میلیارد متر مکعب گاز در کشور اشاره کرد و گفت: در حوزه گاز مشکلمان حفظ تولید فعلی است. 

او ادامه داد: 70 درصد گاز کشور از پارس جنوبی به دست می‌آید و ۸۰ درصد چاه‌های پارس جنوبی در نیمه دوم عمر خود به سر می‌برند و این یعنی فشارافزایی کنیم که به معنای سرمایه‌گذاری جدید است.

این کارشناس انرژی با اشاره به اینکه تا ۱۴۲۰ پیش‌بینی می‌شود میزان ناترازی گاز ما هرساله نسبت به سال قبل افزایش پیدا کند، اظهار کرد: مشکل کمبود گاز، به خصوص در زمستان ما را با مشکل کمبود برق مواجه می‌کند زیرا عمده تولید برق کشور وابسته به گاز است و به دنبال انرژی تجدیدپذیر نرفته‌ایم.

فروش پالایشگاه آبادان کمتر از قیمت تمام شده است

اورعی درباره ادعای دیگر وزیر نفت مبنی بر سوددهی پالایشگاه آبادان بیان کرد: نمی‌توان به این ادعا اعتماد کرد و گزارش‌هایی این سخن را رد می‌کند.

او تصریح کرد: پالایشگاهی که نفت و بنزین و ... تولید می‌کند اما قیمت فروش آن به شدت کمتر از قیمت تمام شده است چطور می‌تواند سود کند؟ برای مثال در گازوییل، وقتی ۱۰۰ تومان گازوییل خریداری می‌شود ۱ تومان آن را مصرف‌کننده می‌دهد و ۹۹ تومان آن را جامعه پرداخت می‌کند.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: در شرایطی که قیمت‌گذاری ما در بخش انرژی به شدت سوبسیدی است، هیچ شرکتی نمی‌تواند سود کند زیرا دولت با قیمت دستوری به آنها می‌گوید ارزان بفروش.

اورعی در پایان خاطرنشان کرد: سوددهی پالایشگاه آبادان بسیار بعید است، صحبت‌های اوجی و مسئولین، دروغ نیست؛ اما تنها بخشی از واقعیت است و تمام مسئله نیست.