کاهش دامنه نوسان، پریشانی ایجاد می‌کند

رامتین موثق

از ابتدای هفته، به‌‌رغم افزایش قیمت دلار، بورس ریزش کرد به صورتی که در روز شنبه، 25 فروردین، 95 درصد شاخص‌ها قرمز بود. روز یکشنبه نیز با وجود عبور قیمت دلار از کانال 70 هزارتومان متأثر از تنش‌های پاسخ ایران به اسرائیل، بازار به روند نزولی خود ادامه داد. این در صورتی است که سابقا واکنش بازار سرمایه به افزایش قیمت دلار، سبزپوشی بود. اکثر کارشناسان، دلیل این تغییر رفتار را تاثیر اخبار سیاسی بر بازار، و از جمله پاسخ نظامی ایران به اسرائیل می‌دانند.

دامنه   نوسان  مثبت  منفی  یک  درصد   شد

در این حال، سازمان بورس تصمیم به کاهش دامنه نوسان گرفت. به گزارش ایلنا، پیرو برگزاری جلسه اضطراری هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار در ساعات ابتدایی روز گدشته، مقرر شد با هدف حمایت از حقوق سهامداران و جلوگیری از تاثیر هیجانات بر روند بازار، دامنه نوسان کلیه نمادهای سهام و حق تقدم سهام قابل معامله در بازارهای بورس و فرابورس برای مدت سه روز متوالی به مثبت و منفی ۱ درصد و دامنه نوسان صندوق‌های سهامی نیز به مثبت و منفی ۲ درصد محدود شود.

شنبه   قرمز   بورس

شنبه، 25 فروردین، 95 درصد بازار قرمزپوش شد و یک سقوط آزاد برای بورس ثبت شد. به گزارش تسنیم، شنبه بازار سرمایه، متاثر از اخبار غیراقتصادی، با ریزشی ۵۳ هزار واحدی به کار خود پایان داد. در بازار دو روز گذشته، 32 نماد در محدوده مثبت و 403 نماد در محدوده منفی و در بازار فرابورس 70 نماد در محدوده مثبت و 268 نماد در محدوده منفی معامله شدند.

همچنین  ارزش معاملات خُرد مبلغ 5 هزار میلیارد و 840 میلیون تومان بود. گفتنی است حقیقی‌ها در آن روز حدود 2 هزار میلیارد تومان به بازار سهام تزریق کردند.

ریزش  11  هزار   واحدی   شاخص 

در   روز   یکشنبه

دقیقا در روزی که تصمیم به محدود کردن دامنه نوسان گرفته شد؛ در پایان معاملات، شاخص کل 11 هزار واحد فروریخت. بازار سهام دیروز هم فروشنده بود و با فرار پول حقیقی از سهام صندوق‌های درآمد ثابت روبه‌رو شد. حتی محدودیت دامنه نوسان منفی و مثبت یک درصدی هم نتوانست تعادل را به بازار سهام بازگرداند و این بازار همچنان مسیر خود را در روند نزولی ادامه داد.

ارزش صفوف فروش در پایان بازار سه هزار و 340 میلیارد تومان بود، در حالی که ارزش صفوف خرید به‌سختی 112 میلیارد تومان شد. دیروز هم 93 درصد نمادها منفی بودند. شاخص کل بورس نیز با ریزش 11 هزار و 193 واحدی، 0.51 درصد پایین رفت و در سطح دو میلیون و 196 هزار و 776 واحد قرار گرفت.

گفتنی است از ابتدای شروع فعالیت دولت ابراهیم رئیسی تا پایان سال 1400 در مجموع بیش از 43 هزار میلیارد تومان سرمایه حقیقی از بازار سهام و به‌طور میانگین روزانه 288 میلیارد تومان پول حقیقی خارج شده است. در سال 1401 نیز در مجموع 42 هزار و 789 میلیارد تومان پول حقیقی خارج شد که به‌طور متوسط روزانه 180 میلیارد تومان خروج پول را نشان می‌دهد. همچنین در سال 1402 در مجموع 39 هزار و 914 میلیارد تومان پول حقیقی خارج شد که به‌طور متوسط روزانه 165 میلیارد تومان خروج پول را نشان می‌دهد.

کارشناس بازار سرمایه: تنها 26 روز از اول سال گذشته و از این 26 روز، حدود 15 روز بازار در تعطیلی بوده است اما وضع به صورتی درآمده که اکنون صحبت از کاهش دامنه نوسان می‌کنیم

به نظر می‌رسد که با وجود ریسک‌های معاملاتی در بازار سرمایه، بخش زیادی از پول‌های خارج شده از بورس به سمت بازار ارز حرکت کند. تقریبا از 10 روز پیش به این سو و با بالا گرفتن تنش‌ها میان ایران و اسرائیل، ارزش ریال ایران 10 درصد افت کرده و رئیس کل بانک مرکزی نیز به عنوان مسئول حفظ ارزش پول ملی تنها به این موضوع بسنده کرده که کاری با نرخ دلار بازار آزاد ندارد. اظهاراتی که با واکنش طیف وسیعی از کارشناسان و حتی نمایندگان مجلس مواجه شده است.

کاهش  حجم معاملات   با   کشیدن ترمز  بازار

یک کارشناس بازار سرمایه، ریزش شاخص کل را واکنش طبیعی بازار به اتفاقات اخیر دانست و درباره تصمیم اخیر سازمان بورس یادآور شد که طبق قانون، در موارد خاص حتی بازار می‌تواند تعطیل شود.

بهروز شهدایی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» درباره کاهش دامنه نوسان بورس اظهار کرد: از نظر قانونی، چنین امکاناتی گذاشته شده است اما اگر از منظر کارایی بازار نگاه کنیم، این کار تاثیرگذاری ندارد. در دنیا، در موارد عجیب و خاص، بازار را تعطیل می‌کنند؛ اما کشیدن ترمز بازار مرسوم نیست.

او افزود: وقتی بازار تعطیل می‌شود، یک اقدام معقول است زیرا درنظر می‌گیرند که هیجانات خارج از عرف را باید تعدیل کنند ولی وقتی ترمز بازار کشیده می‌شود، نتیجتا حجم معاملات به شدت افت می‌کند و در صف بودن و دیدن تعداد آدم‌های جلو دست، یک حالت پریشانی در بازار به وجود می‌آورد.

این کارشناس بازارهای مالی تصریح کرد: البته نمی‌توان قطعی نظر داد ولی از نظر روانی، اگر کسی بخواهد از بازار خارج شود و برای مثال ۱۰ درصد زیان کند، حق اوست اما اینکه بخواهیم او را در نوسان یک درصدی قرار بدهیم و صاحب پولش نباشد، وضع فرق می‌کند.

شهدایی درباره تاثیر تصمیم سازمان بورس در معاملات روز یکشنبه و کشیدن ترمز بازار، خاطرنشان کرد: بازار نمی‌ریزد تا زمانی که معامله ادامه داشته باشد؛ یعنی اگر این ترمز نبود باید بیشتر از ۱۱ هزار واحد می‌ریخت زیرا در حالی که فردی ترجیح می‌دهد با ۵ درصد منفی خارج شود، در کنار او ممکن است کسانی باشند که این حد برای آنها مطلوب باشد و به معاملات ادامه دهند و در نتیجه قیمت پایانی بدتری ثبت می‌شود.

بهروز شهدایی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: تعطیلی بازار در مواقع اضطرار، یک اقدام معقول است زیرا درنظر می‌گیرند که هیجانات خارج از عرف را باید تعدیل کنند؛ ولی وقتی ترمز بازار کشیده می‌شود، نتیجتا حجم معاملات به شدت افت می‌کند و در صف بودن و دیدن تعداد آدم‌های جلو دست، یک حالت پریشانی در بازار به وجود می‌آورد

به   اتفاقات   ناگهانی  عادت  کردیم

او درباره تاثیر اتفاقات سیاسی در بازار سرمایه عنوان کرد: در دنیا اتفاقاتی بسیار بسیار ضعیفتر از اتفاقات اخیر، عکس‌العمل‌های بسیار شدیدتری را خواهد داشت.

شهدایی ادامه داد: در ایران به اتفاقات ناگهانی عادت کردیم، برای مثال عادت کرده‌ایم در یک روز نرخ بهره مالکانه معادن چندبرابر شود و یا نرخ خوراک به صورت عجیب تغییر کند. این اتفاقات دو روز بازار را منفی می‌کند اما بعد به آن عادت می‌کنیم. او تاکید کرد: اگر هرکدام از این تصمیمات توسط حاکمیت یک کشور اروپایی یا آمریکا اتخاذ شود، بازار کن‌فیکون می‌شود اما در ایران چون به این اتفاقات عادت کرده‌ایم، واکنش‌ها حتی خفیف‌تر است.

این کارشناس اضافه کرد: برای مثال، فعالان بازار سرمایه در ایالات متحده صبر می‌کنند تا جلسه فدرال رزرو برگزار شود و ببینید آیا ۰.۲۵ نرخ بهره را تغییر می‌دهد یا نه و در این بازه زمانی، با احتمالات خود معامله می‌کنند اما در ایران ناگهان به برخی بانک‌ها مجوز داده می‌شود که اوراق با بهره ۳۰ درصدی چاپ کنند. 

بورس   از سایر   بازارها  عقب‌تر است

شهدایی درباره روند بازار سرمایه در سال جاری، به روند فروردین‌ماه اشاره کرد و گفت: تنها 26 روز از اول سال گذشته و از این 26 روز، حدود 15 روز بازار در تعطیلی بوده است اما وضع به صورتی درآمده که اکنون صحبت از کاهش دامنه نوسان می‌کنیم. 

او  در ادامه ابراز امیدواری کرد که بحث تجارت خارجی بهبود پیدا کند و به تبع آن بازار سرمایه بتواند به جایگاه واقعی خود برسد.

این کارشناس بازارهای مالی تصریح کرد:بازار سرمایه به اندازه کافی از بازارهای موازی خود، مانند بازار پول و ارز و خودرو، عقب افتاده اما شرکت‌هایی که در بازار فعالند، چیزی از شرکت‌های مشابه خارجی خود کم ندارند و باید به جایگاه خود برسند و سهم بازار خود را بگیرند.

به گفته شهدایی، برای حل مشکلات بازار سرمایه همچنین بانک مرکزی باید تدبیرهایی داشته باشد و دولت با هزینه کمتر، کسری بودجه خود را مدیریت کند.