تلاطم بازار ارز، نتیجه منطقی مواضع نمایندگان جدید است

رامتین موثق

اول هفته جاری که نتایج اولیه انتخابات مجلس منتشر شد، بازارهای مالی ایران یکی پس از دیگری دچار تلاطم شدند و دلار مرز تاریخی 60 هزار تومان را نیز رد کرد و به 61 هزار تومان رسید که برخی معتقدند از کانال 61 هزار تومان نیز رد خواهد شد. ارزش پول ملی ایران به قدری کاهش یافته که در بازار دیروز بهای 1 دینار کویت به 200 هزار تومان رسید! یعنی ارزش پول ایران نه تنها مقابل دلار، بلکه در مقابل سایر ارزها نیز سیر نزولی دارد.

اما دلیل واکنش بازار به این نتایج چه بود؟

ادعاهای عجیب قبل از ورود به مجلس

اظهارات منتخبین دوره دوازدهم انتخابات مجلس شورای اسلامی به قدری عجیب است که به عقیده برخی مجلس آینده از مجلس «انقلابی» فعلی نیز تندروتر و بی‌منطق‌تر خواهد بود.

برای مثال نماینده جدید اصفهان در مجلس ادعا کرده است که تنها پولی که مقابل دلار آمریکا ایستاده، ریال ایران است! رسول بخشی همچنین اظهار کرده است که این حرف او ممکن است خنده‌دار باشد اما استدلال‌های ریاضی و اقتصادی زیادی پشت این حرف وجود دارد.

او همچنین اقتصاددانان را دعوت کرده که به این اظهارات گوش فرادهند. فارغ از اینکه اکثر اقتصاددانان ایران از تصمیم‌گیری‌های اقتصادی ایران کنار گذاشته شده‌اند، اما تضعیف ارزش ریال مقابل دلار یک واقعیت اقتصادی است که نه تنها پول ملی ایران را در جایگاه بی‌ارزش‌ترین پول ملی در دنیا قرار داده است، بلکه تاثیر بالا رفتن قیمت دلار را مردم به صورت آنی در زندگی و معیشت خود احساس می‌کنند، اما منتخبین جدید مجلس مصرند که ریال ایران توانایی مقابله با دلار را دارد.

کامران ندری در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: اگر موضع‌گیری‌های منتخبین مجلس را درباره مسائل و مشکلات اصلی اقتصاد، و به خصوص درباره تحریم‌ها و رابطه با دنیا در نظر بگیریم می‌بینیم واکنش بازار به انتخاب این افراد طبیعی است زیرا آینده روشنی برای فعالان بازار متصور نیست

همچنین یک چهره دیگر منتخب، که به دور دوم انتخابات در تهران راه یافته است، اظهارات عجیبی درباره دلار داشته و دارد. حسین صمصامی، رئیس دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی، همواره اعتقاد دارد قیمت واقعی دلار در ایران بسیار کمتر از قیمت بازار آزاد است و همچنین آن بازار را قاچاق می‌داند. 

همگرایی انتخابات ایران و آمریکا در بازار

یک اقتصاددان در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»؛ نتایج انتخاب مجلس در ایران، انتخابات مقدماتی در آمریکا و شرایط اقتصادی آخر سال را سه عاملی دانست که نوسانات فعلی در بازار ارز را ایجاد کرده‌اند.

کامران ندری درباره واکنش بازار به انتخابات مجلس، اظهار کرد: اگر موضع‌گیری‌های منتخبین مجلس را درباره مسائل و مشکلات اصلی اقتصاد، و به خصوص درباره تحریم‌ها و رابطه با دنیا، در نظر بگیریم می‌بینیم واکنش بازار به انتخاب این افراد طبیعی است.

او افزود: بازار نسبت به تشدید تحریم‌ها در آینده و موانعی که ممکن است در برقراری رابطه ما با دنیا به وجود بیاید، نگران می‌شود.

این استاد دانشگاه امام صادق با اشاره به مواضع نمایندگان جدید درباره FATF  و برجام، تاکید کرد که نگرانی بازار نسبت به اینکه آینده خیلی مناسبی نداشته باشیم، منطقی است.

ندری درباره شرایط ویژه آخر سال و تاثیر آن بر بازار ارز نیز گفت: معمولا به دلیل سفرهایی که در پایان سال شکل می‌گیرد و بخشی از مردم برای مسافرت خارج از کشور برنامه‌ریزی می‌کنند؛ تقاضا برای ارز در ماه‌های آخر سال افزایش می‌یابد. 

او با بیان اینکه همچنین بخشی از تصفیه‌های مربوط به مبادلات تجاری ما در ماه‌های پایانی سال شکل می‌گیرد، تصریح کرد: این عامل نسبت به نتیجه انتخابات مجلس ایران و ریاست‌جمهوری آمریکا اثر کمتری دارد. نتیجه انتخابات بیشترین تاثیر را داشته اما افزایش تقاضا را در ماه‌های پایین سال داریم که طبیعی است.

این تحلیلگر مسائل اقتصادی با اشاره به اینکه معمولا در ماه‌های پایانی سال نرخ ارز افزایش می‌یابد، تاکید کرد: نتیجه انتخابات آمریکا در نوامبر آینده و احتمال پیروزی جمهوری‌خواهان و ترامپ بر نگرانی‌ها می‌افزاید و این نگرانی‌ها، نگرانی‌های معقول و منطقی برای فعالان اقتصادی است.

ندری درباره احتمال کاهش تاثیر این عوامل تا پایان سال بیان کرد: نگرانی‌ها که کاهش پیدا نمی‌کنند و امکان خنثی شدن آن وجود ندارد مگر اینکه افراد دیگری با یک انتخابات مجدد وارد مجلس شوند.

 ارزش پول ملی ایران به قدری کاهش یافته که در بازار دیروز بهای 1 دینار کویت به 200 هزار تومان رسید! یعنی ارزش پول ایران نه تنها مقابل دلار، بلکه در مقابل سایر ارزها نیز سیر نزولی دارد

او عنوان کرد: اما افزایش تقاضایی که به دلیل سفرهای خارجی است، بعد از تعطیلات فروکش می‌کند و می‌توان گفت فشاری که از این جهت روی بازار ارز است، تاحدی کم می‌شود.

بانک مرکزی ادعاهای خود را تعدیل کند

این اقتصاددان درباره ادعای بانک مرکزی برای کاهش تلاطم بازار ارز اظهار کرد: بانک مرکزی تلاش خود را می‌کند فقط مشکل این است که ادعایی که دارد، فراتر از توانش است.

ندری ادامه داد: اینکه بانک مرکزی ادعا می‌کند می‌تواند به صورت مطلق مانع افزایش نرخ ارز شود یا تورم را به‌طور کامل مهار کند؛ در شرایط فعلی سیاسی و اقتصادی ایران امکانپذیر نیست.

او تصریح کرد: اقدامات بانک مرکزی می‌تواند جنبه مسّکن داشته باشد یعنی تاحدی جلوی سرعت تحولات بازار را بگیرد و در این رابطه بانک مرکزی تلاش خود را می‌کند.

این کارشناس مسائل اقتصادی با تاکید بر اینکه بانک مرکزی ادعاهای خود را تعدیل کند که انتظارات را افزایش ندهد، تصریح کرد: فکر نمی‌کنم با توجه به شرایط سیاسی و اقتصادی کشور، بانک مرکزی بتواند در میان‌مدت یا بلندمدت نرخ ارز را ثابت نگه دارد یا تورم را کاهش دهد.

ندری در پایان خاطرنشان کرد: بانک مرکزی می‌تواند تاثیرگذار باشد، اما اثر اقداماتی که انجام می‌دهد و سیاست‌هایی که اتخاذ می‌کند، کوتاه‌مدت و موقتی است. به عبارت دیگر، بانک مرکزی تاحدی سرعت تحولات منفی را کم می‌کند، اما بیشتر از این کاری از دست آن برنمی‌آید.

یک اقتصاددان: بانک مرکزی می‌تواند بر تلاطم بازار ارز تاثیرگذار باشد، اما اثر اقداماتی که انجام می‌دهد و سیاست‌هایی که اتخاذ می‌کند، کوتاه‌مدت و موقتی است. به عبارت دیگر، بانک مرکزی تاحدی سرعت تحولات منفی را کم می‌کند، اما بیشتر از این کاری از دست آن برنمی‌آیدارائه گزارش نهایی کمیته ویژه بررسی ناآرامی‌های سال ۱۴۰۱ به رئیسی

 

اولویت مجلس آینده نه معیشتی، بلکه ایدئولوژیک است

نظر یک اقتصاددان دیگر درباره نمایندگان جدید مجلس نیز چنین است: دیدگاه‌های این گروه فقط در سیاست خارجی ضدپیشرفت و توسعه نیست بلکه در داخل نیز اولویت‌های آنان، اولویت‌های اقتصادی، معیشتی و رفاهی شهروندان نیست، بلکه اولویت‌هایشان ایدئولوژیک است. به احتمال بسیار زیاد هم بار دیگر تنش‌هایی را با تمرکز بر مساله حجاب و اینترنت و فیلترینگ و صیانت در کشور ایجاد می‌کنند.

مرتضی افقه در گفت‌وگو با اقتصاد24، افزود: به این گروه نیز چندان امیدی نیست که خودشان تغییری ایجاد کنند، ولی شاید مقامات بالاتر اگر ببینید کل نظام ممکن است در مخاطره اقتصادی قرار بگیرد، تدبیری بیندیشند، وگرنه بعید می‌دانم این گروه تندرو خود دست به تغییری در افکارش بزند.

او درباره پیش‌بینی خود از اقتصاد ایران در سال آینده، خاطرنشان کرد: آینده اقتصاد ایران را چندان روشن نمی‎‌بینم. اگر تغییر خاصی رخ ندهد و اگر این گروه در عمل در قبال بن‌بست‌های شدیدی که حتما با آن مواجه می‌شوند، تغییر رویه ندهند و از آن سو ترامپ نیز به قدرت برسد، من حتی پیش‌بینی فروپاشی اقتصادی را نیز می‌کنم. به هرحال با ادامه این وضعیت شرایط اقتصادی وخیمی در سال آینده پیش‌رو داریم و من حدس می‌زنم مقامات حکومتی درنهایت با پادرمیانی مانع از این می‌شوند که کشور به سمت فروپاشی اقتصادی پیش برود.