فشارها و سفارش‌ها، مانع برخورد با سفته‌بازان می‌شود

رامتین موثق

دلالی و سفته‌بازی به یک سیاهچاله تبدیل شده که تمام بخش‌های اقتصاد را درون خود بلعیده است و سفته‌بازان و دلالان با تبدیل کالاهای مصرفی چون خودرو و مسکن به کالاهای سرمایه‌ای، عملا این کالاهای مورد نیاز هر انسانی را از دست مصرف‌کنندگان واقعی آن خارج کرده‌اند.

فعالیت‌های سفته‌بازی در ایران بسیار قوی است و سفته‌بازان اثرگذاری شدیدی بر بازار دارند و خود بازارسازی می‌کنند. یعنی منتظر شرایط نمی‌مانند بلکه خود شرایط را ایجاد می‌کنند

اما اکنون دولت داعیه مبارزه با این رویه را دارد، به‌طوری‌که دیروز رئیس سازمان امور مالیاتی با بیان اینکه باید فعالیت‌های مولد و دارای ارزش افزوده را با مکانیسم مالیاتی ترغیب کنیم، گفت: باید در مقابل، جلو فعالیت‌های غیرمولد و سفته‌بازی را بگیریم.

به گزارش تسنیم، هادی سبحانیان تاکید کرد که باید به سمت کاهش مالیات بر تولید برویم. مالیات صرفا ابزار درآمدزایی نیست بلکه ابزار مهم سیاستگذاری اقتصادی هم هست.

منابعی برای حمایت از تولید نیست!

اما این اظهارات سبحانیان در حمایت از تولید با سیاست‌ و بودجه دولت همخوانی ندارد و یک تناقض مشاهده می‌شود. مرکز پژوهش‌های مجلس با تأکید بر انقباضی بودن لایحه بودجه 1403 نسبت به تولید، اعلام کرد: در این لایحه، منابعی در حمایت از تولید لحاظ نشده و تخفیف‌های مالیاتی موجود در قوانین مادر نیز حذف و یا سخت‌گیرانه شده است.

از دیگر نقاط ضعف لایحه از نگاه مرکز پژوهش‌های مجلس، ابهام در پرداخت مطالبات سازمان‌های توسعه‌ای از محل سهم متعلق به آن‌ها از منابع حاصل از واگذاری شرکت‌ها نسبت به قانون بودجه سال ۱۴۰۲ است. افزایش یک درصد مالیات بر ارزش‌افزوده باید با ملاحظات آثار این سیاست‌ها بر بخش تولید ازجمله کاهش تقاضا و افزایش هزینه‌های تولید انجام شود، در غیر این صورت اجرای این سیاست می‌تواند چالش‌هایی برای بخش تولید به همراه داشته باشد.

این گزارش تاکید کرده: افزایش حقوق گمرکی ماشین‌آلات و مواد اولیه و واسطه بخش تولید از یک درصد در سال ۱۴۰۲ به ۲ درصد در لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ اگرچه گامی در جهت حمایت از ساخت داخل و اجرایی‌سازی ماده (۳) قانون جهش تولید دانش‌بنیان است، اما با توجه به عدم توانمندی ساخت داخل برخی ماشین‌آلات باید با دسته‌بندی مشخصی از این حیث تنظیم شود، به‌عبارتی یک نسخه واحد برای همه فعالیت‌ها در این خصوص نمی‌توان پیچید.

نکته اینجاست که رئیس سازمان امور مالیاتی از مکانیسم مالیاتی برای برخورد با فعالیت‌های غیرمولد نام برده و بر آن تاکید کرده است اما در بودجه، ابزارهای مناسبی برای برخورد با فعالیت‌های غیرمولد و حمایت از تولید و بخش‌های مولد دیده نشده است. حتی مجلس و دولت برخی تخفیف‌های مالیاتی را نیز حذف کرده‌اند که به گفته برخی فعالان صنعتی، این افزایش مالیات در کنار تورم، رکود تورمی را تشدید می‌کند.

آلبرت بغزیان در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: دولت اختیارات کافی و ابزارهای لازم برای کنترل بازارها دارد، اما برای استفاده از این اختیارات و ابزار، باید اراده و جرات داشته باشد با موانع و مقاومت‌ها به مقابله برخیزد. چراکه به تصمیم‌گیران فشار وارد می‌شود که از شکایت‌ها صرفنظر شود و بیشتر، سفارش‌ها و دخالت‌ها مانع برخورد با سفته‌بازان می‌شود

مانع استفاده از ابزارهای لازم می‌شوند!

یک اقتصاددان در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» فعالیت‌های سفته‌بازانه را، غیرمولد خواند و تاکید کرد که افراد، نه برای تولید و سود رساندن به دیگران، بلکه به قصد کسب منفعت شخصی وارد این فعالیت‌ها می‌شوند.

آلبرت بغزیان به فعالیت‌های سفته‌بازانه و بازارسازی در بازارهای ارز، خودرو و سهام اشاره کرد و گفت: در ادبیات اقتصادی و به خصوص اقتصاد کلان، سفته‌بازی فعالیتی است که افراد از شرایط به وجود آمده نفع می‌برند نه که خود شرایط و نوسانات را ایجاد کنند.

او تصریح کرد: اما فعالیت‌های سفته‌بازی در ایران بسیار قوی است و سفته‌بازان اثرگذاری شدیدی بر بازار دارند و خود بازارسازی می‌کنند. یعنی منتظر شرایط نمی‌مانند بلکه خود شرایط را ایجاد می‌کنند.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: با ورود به بازارها می‌توان ردپای آنها را دید و  برخورد کرد، اما این کار اراده می‌خواهد.

بغزیان درباره ابزارهای لازم برای برخورد با سفته‌بازی اظهار کرد: دولت از کانال‌های مختلف می‌تواند این افراد را شناسایی کند. مثلا در بازار ارز طوری نیست که یک صراف این کار را انجام دهد بلکه یک مجموعه هستند.  تراکنش‌ها می‌توانند این فعالیت‌ها را نشان دهند و سازمان‌های نظارتی باید کار خود را درست انجام دهند.

به گفته او، نظارت دولت باید به صورتی باشد که قبل از اینکه سفته‌بازان بازار را درو کنند، مانع آنها شود نه اینکه بعد از درو کردن سود، دولت چند نفر را معرفی کند.

این کارشناس مسائل اقتصادی ادامه داد: مالیات می‌تواند ابزار مناسبی برای برخورد با سفته‌بازی باشد و در واقع در مسیری که سفته‌بازان پول‌های خود را جابه‌جا می‌کنند، اگر مالیات وجود داشته باشد، نیاز به برخوردهای قهری نیست.

بغزیان بیان کرد: دولت اختیارات کافی و ابزارهای لازم برای کنترل بازارها دارد، اما برای استفاده از این اختیارات و ابزار، باید اراده و جرات داشته باشد با موانع و مقاومت‌ها به مقابله برخیزد.  او در پایان تصریح کرد: به تصمیم‌گیران فشار وارد می‌شود که از شکایت‌ها صرفنظر شود و بیشتر، سفارش‌ها و دخالت‌ها مانع برخورد با سفته‌بازان می‌شود.