خرید و فروش پایانامه دکتری در حالی رونق گرفته که مبلغ ۱۵ تا ۲۰ میلیون تومان برای آن از سوی برخی موسسات مطالبه می‌شود؛ با این حال به نظر می‌رسد رساله دکتری بر اساس رشته، بهای متفاوت‌تری داشته باشد و اگر رشته، سخت و نویسنده رساله از اعضای مدرس دانشگاه باشد و دانشجو رساله را در کوتاهترین زمان ممکن بخواهد، یا مثلا نام دانشگاه‌های مادر در میان باشد، بهای رساله پزشکی تا ۱۰۰ میلیون تومان هم ممکن است تمام شود.

به گزارش اقتصاد24، جمعیت دانشجویی افزایش پیدا کرده و پدیده مدرک‌گرایی آنقدر گسترده شده که هم‌سو با آن یک بازار به نام پایان‌نامه‌نویسی پا بگیرد، بازاری که اتفاقا نیازمند توان علمی و تجربه بالاست. دو عنصر که برخی از اساتید دانشگاه و فارغ‌التحصیلان بدونِ شغل، با تکیه بر آن و با همکاری هم به آن ورود کرده و کسب و کاری تازه به راه انداخته‌اند. طبق داده‌های موجود پایان‌نامه ارشد نیز بسته به رشته تا ۱۲ میلیون تومان قیمت دارد که نیمی از مبلغ در شروع کار و تسویه کامل هنگام تحویل صورت می‌پذیرد و اصلاحات محقق هم رقم چندانی به مبلغ اولیه اضافه نخواهد کرد. یکی از موسسات تدوین پایان‌نامه مدعی است بیش از ۱۳۰ پایان‌نامه دکتری انجام داده که اگر این عدد را برای یک سال درنظر بگیریم و اگر این موسسه برای هر کدام از مقالات، ۱۰ میلیون تومان هم دریافت کند، سالانه حدود ۲ میلیارد تومان درآمد خواهد داشت.

اما خرید و فروش پایان‌نامه تنها نوک کوه یخ است وقتی بدانیم ایران، یکی از هشت کشور اول دارای مقالات تقلبی در سطح دنیاست، مساله‌ای که یک آبروریزی ملی در نظام علمی ایران است. طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، در فاصله سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱ در مجموع ۷۲ هزار و ۵۷ رساله و پایان‌نامه دانشجویان مقطع دکترا در سامانه ایرانداک ثبت شده که ۲۱ هزار و ۲۶۴ مورد از این متون (۲۹ درصد) بیش از ۳۰ درصد مشابهت با متن علمی مشابه داشته و کپی‌برداری بوده است. همچنین در همین بازه زمانی، ۶۷۵ هزار و ۷۱۳ رساله و پایان‌نامه دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد در سامانه ایرانداک بارگذاری شده که طبق بررسی‌های همانندجویی، ۳۱۱ هزار و ۶۴۸ مورد از این متن‌ها (۴۶ درصد) کپی‌برداری با بیش از ۳۰ درصد مشابهت بوده است.