جنان‌صفت: ابزاری برای صحت‌سنجی آمار نداریم و مجبوریم به این عددها متقاعد باشیم؛
تورم اعلامی هم افزایشی شد!
رامتین موثق
بعد از گذشت چندماه از اعلام کاهشی بودن تورم و دستاوردسازی برای آن، بالاخره تورم آذرماه اعلام شد و این ماه برخلاف روال قبلی، تورم ماهانه افزایش داشته است.
طبق گزارش مرکز ملی آمار ایران، در آذر ماه ۱۴۰۲، شاخص قیمت مصرف‌کننده خانوارهای کشور به عدد ٢١٧ رسیده است که نسبت به ماه قبل، ٢.٩ درصد، نسبت به ماه مشابه سال قبل، ۴۰.۲ درصد و در دوازده ماهه منتهی به ماه جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل، ۴۴.۴ درصد افزایش داشته است.
در همین خصوص رئیس پیشین بانک مرکزی در شبکه ایکس نوشت: «آقای رئیسی مجددا فرمودند تورم حتما کاهشی خواهد شد.» عبدالناصر همتی ادامه داد: «از وعده نیم و سپس تک رقمی شدن تورم در ۳۰ ماه پیش این وعده چندین بار توسط رئیس‌جمهور تکرار شده است. مسئولین باید بپذیرند، اقتصاد علم است. عوامل و شوک‌های منجر به تورم را بایستی دقیقا شناخت و برای مهار آن اقدامات موثر انجام داد.»
اکثر شاخص‌ها افزایشی بودند
در آذر ماه، تورم نقطه به نقطه خانوارهای کشور ۴۰.۲ درصد بوده است؛ یعنی خانوارهای کشور به طور میانگین، ۴۰.۲ درصد بیشتر از آذر ماه سال قبل برای خرید یک «مجموعه کالاها و خدمات یکسان» هزینه کرده‌اند. تورم نقطه به نقطه آذر ماه، در مقایسه با ماه قبل، یک واحد درصد افزایش داشته است. منظور از تورم نقطه به نقطه، درصد تغییر عدد شاخص قیمت نسبت به ماه مشابه سال قبل است.
در این ماه تورم ماهانه خانوارهای کشور برابر ۲.۹ درصد بوده است. تورم ماهانه برای گروه‌های عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات»، ٤.١ درصد و برای گروه عمده «کالاهای غیرخوراکی و خدمات»، ٢.٣ درصد بوده است.
همچنین در آذر ماه ۱۴۰۲، نرخ تورم سالانه برای خانوارهای کشور به ۴۴.۴ درصد رسیده که نسبت به همین اطلاع در ماه قبل، ۰.۵ واحد درصد کاهش یافته است. گفتنی است دامنه تغییرات آن برای دهک‌های مختلف هزینه‌ای از ٤١.٩ درصد برای دهک اول، تا ٤٦ درصد برای دهک دهم است. بر این اساس فاصله تورمی دهک‌ها در این ماه به ٤.١ واحد درصد رسید که نسبت به ماه قبل (٣.٣ واحد درصد) ۰.۸ واحد درصد افزایش داشته است.
دولت به تورم شدت بخشیده
برخی اقتصاددانان علت کاهشی شدن تورم را سیاست‌های خود دولت در زمینه تثبیت نرخ ارز می‌دانند و برخی دیگر مانند فرشاد مومنی اعتقاد دارند دولت خود تورم را شدت بخشیده؛ چنانچه این اقتصاددان در نشست روز پنجشنبه موسسه مطالعات دین و اقتصاد تصریح کرد: «گزارش مرکز آمار ایران گویای این است که دولت در 11 زمینه به تورم شدت بخشیده است.»
دست دولت‌ها برای محاسبه آمارها باز است
یک کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» درباره آمارهای کاهشی نرخ تورم در چندماه گذشته گفت: دست دولت‌ها در اعلام نرخ تورم به صورت شتابان یا روند کاهنده باز است.
یک کارشناس اقتصادی: ما هیچ ابزار اندازه‌گیری برای صحت‌سنجی این آمارها نداریم و مجبوریم به این عددها متقاعد باشیم. اما آنچه که مردم در گوشه‌وکنار در فروشگاه‌ها احساس می‌کنند و بر زبان می‌آورند با این آمارهای رسمی و دولتی سازگار نیست
محمدصادق جنان‌صفت افزود: ما هیچ ابزار اندازه‌گیری برای صحت‌سنجی این آمارها نداریم و مجبوریم به این عددها متقاعد باشیم؛ اما آنچه که مردم در گوشه‌وکنار در فروشگاه‌ها احساس می‌کنند و بر زبان می‌آورند با این آمارهای رسمی و دولتی سازگار نیست. او تصریح کرد: اما نه فقط این دولت بلکه دولت‌ها، با کمی جابه‌جا کردن شاخص‌ها و وزن دادن به برخی شاخص‌ها و کاهش برخی دیگر می‌توانند ارقام را تغییر دهند.
دولت به تورم ۳۰ درصدی نخواهد رسید
این پژوهشگر مسائل اقتصادی درباره سیاست‌های دولت برای رسیدن به نرخ تورم هدف‌گذاری شده اظهار کرد: دولت هم تمنای کاهش تورم را دارد و هم مایل به این کار است اما روند کلی اقتصاد و کسری بودجه موجود و راه‌های دولت برای تامین کسری بودجه که ناگزیر است دنبال کند، نشان می‌دهد دولت به تورم ۳۰ درصد هدف‌گذاری شده نخواهد رسید.
جنان‌صفت با اشاره به آمار تورم آذرماه عنوان کرد: همانطور که عددهای تازه اعلام شده نشان می‌دهد این روند کاهنده متوقف شده است زیرا که معمولا در زمستان پرداخت‌های دولت افزایشی است. یعنی باید به کارکنان و کارگران خود عیدی و پاداش بدهد.
محمدصادق جنان‌صفت در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: دولت هم تمنای کاهش تورم را دارد و هم مایل به این کار است اما روند کلی اقتصاد و کسری بودجه موجود و روش‌های ناگزیر دولت برای تامین کسری بودجه، نشان می‌دهد دولت به تورم ۳۰ درصد هدف‌گذاری شده نخواهد رسید
او افزود: همچنین تولیدکنندگان و فروشندگان در اواخر سال برای اینکه سال بعد ناگهانی توسط قیمت‌ها غافلگیر نشوند، قیمت‌ها را افزایش می‌دهند.
نرخ ارز؛ علت یا معلول؟
این کارشناس اقتصادی در تشریح اثرگذاری سیاست تثبیت نرخ ارز بر تورم گفت: این اختلاف دیدگاه وجود دارد که آیا علت تورم فقط و فقط تعدیلات نرخ ارز است یا تعدیلات نرخ ارز خود معمول کسری‌ها و نقدینگی‌های زیاد و افزایش شدید پایه پولی است؟
جنان‌صفت ادامه داد: اقتصاددانان بیشتر به این نظر باور دارند که وقتی پایه پولی افزایش پیدا می‌کند یا نقدینگی رشد بیشتری نسبت به رشد تولید دارد، خودبه‌خود منجر به افزایش قیمت دلار می‌شود.
او تاکید کرد: علت تثبیت نرخ ارز در چندماهه گذشته هم این است که بیشتر دولت تقاضای موثر را در بخش‌های مختلف با تاخیر مواجه می‌کند.
این پژوهشگر مسائل اقتصادی اضافه کرد: یعنی پرداخت برای واردات مواد اولیه و دیگر کالاها با تاخیر مواجه می‌کند. به طور مثال رسوب کالاها در بنادر نمونه خوبی است که میلیاردها دلار کالا در بنادر وجود دارد و با تاخیر و درنگ از آنجا ترخیص می‌شود زیرا زمان ترخیص آن هنگامی است که دلار آن به حساب فروشنده واریز شده باشد.
جنان‌صفت تصریح کرد: به همین دلیل هم هست قیمت کالاهایی که به نهاده‌های دامی وارداتی وابسته هستند افزایش پیدا کردند.
او درباره اثرگذاری نرخ ارز بر تورم در ایران بیان کرد: در ایران نرخ ارز بر انتظارات تورمی از سوی فعالان اقتصادی و از سوی شهروندان اثرگذار است. اینطور نیست که اگر نرخ بالا پایین شود، یعنی به خصوص بالا رود، تاثیری نداشته باشد. اما وقتی دلار پایین می‌آید یا تثبیت می‌شود، به دلیل چسبندگی قیمت کالاها در بازار، به همان سرعت پایین آمدن دلار قیمت کالاهای دیگر پایین نمی‌آید.
این کارشناس اقتصادی درباره وضعیت نرخ تورم در سال بعد عنوان کرد: نرخ تورم سال بعد اولا بستگی به کسری بودجه دارد. معمولا وضعیت اقتصادی اوایل سال را اصطلاح «سیاه بهار» توضیح می‌دهند. در سیاه بهار معمولا قیمت‌ها روند افزایشی دارند و بعد ممکن است شتاب آن کم شود.
جنان‌صفت درباره دیگر عوامل موثر بر نرخ تورم سال آینده اظهار کرد: همه‌چیز بستگی به سیاست‌های دولت در زمینه عرضه کالاها به صورت تولید داخل و واردات دارد. برای مثال وقتی تولید داخل کفاف تامین شکر را نمی‌دهد، آیا دست دولت برای واردات ارزان‌قیمت شکر باز است؟ او در پایان خاطرنشان کرد: هم‌اکنون بر اساس بودجه سال آینده گفته می‌شود نرخ ارز برای واردات کالاهای اساسی قرار است افزایش پیدا کند. یعنی یک افزایش قیمت در واردات خواهیم داشت.
بودجه سال آینده کسری دارد
کسری بودجه و راهکارهای دولت برای تامین آن همواره از مسائلی بوده است که اقتصاددانان نسبت به آن هشدار داده‌اند زیرا که روش‌های دولت برای تامین آن منجر به افزایش پایه پولی می‌شده است و عملا با چاپ پول تفاوتی نمی‌کند و این امر به تورم دامن می‌زند.
اما نه تنها طبق گفته کارشناسان بلکه به گفته نمایندگان مجلس بودجه سال آینده کسری هنگفت دارد و شواهد حاکی از افزایش تورم و کوچک‌تر شدن سفره‌های مردم است.
دیدگاه تان را بنویسید