عضو اتاق بازرگانی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» و با اشاره به قراردادهای اخیر ایران و طالبان:
به دولت‌های مورد سوءظن جامعه جهانی نمی‌توان اعتماد کرد
رامتین موثق
بعد از زد و خوردهای اندک مرزی بر سر حقابه هامون و تهدیدات لفظی مقامات طالبان، هفته گذشته هیأتی از طالبان به ایران سفر کردند و ضمن دیدار و گفت‌وگو با مقامات کشورمان؛ حوزه‌هایی به توافق رسیدند و قراردادهایی امضا شد. بازار افغانستان از دیرباز مورد توجه فعالان اقتصادی بوده، ولی اکنون از دست ایران خارج شده است. اما آیا قراردادهای اخیر توانایی استفاده ایران از بازار افغانستان را احیا می‌کند یا خیر؟
در 18 آبان سال جاری، در جریان سفر هیأت اقتصادی طالبان به ایران، ۵ سند تفاهم‌نامه همکاری اقتصادی میان ایران و افغانستان به امضا رسید که یکی از آنها سند همکاری ذوب آهن اصفهان و افغانستان است. به گزارش ایلنا، در جلسه‌ای که با حضور محمدعلی نیکبخت، وزیر جهاد کشاورزی، حسن کاظمی قمی، نماینده ویژه رئیس‌جمهور در امور افغانستان ، ملاعبدالغنی برادر، معاون اقتصادی نخست‌وزیر حکومت سرپرستی افغانستان، نورالدین عزیزی، سرپرست وزارت صنعت و تجارت افغانستان و تعدادی از تجار افغانستانی و همچنین مسئولین و فعالان صنعتی و اقتصادی ایرانی از جمله مهدی کوهی، مدیرعامل ذوب آهن اصفهان برگزار شد، ۵ سند تفاهم‌نامه همکاری اقتصادی میان مقامات دو کشور امضا و مبادله شد.
عناوین اسناد مبادله شده میان مقامات دو کشور به شرح زیر است: 1- سند یادداشت تفاهم اجلاس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی 2- صورتجلسه نشست کمیته مشترک همکاری حمل و نقل بین‌المللی جاده‌ای 3- سند یادداشت تفاهم همکاری سازمان هواپیمایی کشوری ایران و طرف افغانستانی 4- سند همکاری میان ذوب آهن اصفهان و طرف افغانستانی 5- سند همکاری میان مناطق آزاد
همچنین رئیس هیات مدیره اتاق مشترک بازرگانی ایران و افغانستان از ایجاد پنج کمیته کارشناسی در زیرمجموعه کمیسیون همکاری‌های دو کشور خبر داد و گفت: طرف افغانستانی از انتقال دانش، تجربه و فناوری از سوی طرف ایرانی به وضوح استقبال کرد و از نیاز خود به مشورت و آموزش با ایران گفت.
محمود سیادت خاطرنشان کرد: ایران از امتیازاتی چون انرژی ارزان، نیروی متخصص و مسیر ترانزیت برخوردار است و افغانستان نیروی کار و ذخایر معدنی بکر دارد. در ضمن او از سفر هیات افغانستانی به بندر چابهار در این سفر خبر داد و اظهار داشت: آنها علاقه‌مند هستند از مسیر ترانزیت چابهار برای انتقال کالا استفاده کنند مسیر چابهار به میرک در استان سیستان و بلوچستان برای افغان‌ها اهمیت زیادی دارد.
افغانستان حائز رتبه اول
سرمایه‌گذاری در ایران
این تفاهم‌نامه در حالی به امضا رسیده که حالا برای چندین سال پیاپی است که به نظر می‌رسد افغانستان به یکی از اصلی‌ترین سرمایه‌گذاران خارجی در اقتصاد ایران تبدیل شده است.
به گزارش اقتصاد 24، کما اینکه در آذر ماه سال گذشته نیز مرکز پژوهش‌های مجلس از منفی شدن جذب سرمایه‌گذاری برای سومین سال پیاپی در کشور خبر داده بود. این مرکز از رسیدن عدد «تشکیل سرمایه ثابت خالص» به عدد منفی ۶۳۴/۵۹ در سال ۱۴۰۱ گزارش داد که این به معنای خروج سرمایه و عدم تمایل یا توانایی بخش خصوصی، ناتوانی در جذب سرمایه‌های خارجی و ناتوانی در سرمایه‌گذاری‌های دولتی است.
مهراد عباد در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: ایران و طالبان ارتباط جالبی ندارند و این دیدارها جزو اولین دیدارهای مشترک بین دو کشور بود. شاید به این دولت نتوان اعتماد کرد و ممکن است بعد از مدتی پروژه‌ها متوقف شوند زیرا طالبان مورد قبول جامعه جهانی نیست و سخت بتوان به او دولت گفت
در همین حال، اما نماینده ویژه ابراهیم رئیسی در امور افغانستان با اشاره به مشکلات بازدارنده برای سرمایه‌گذاری خارجی در ایران گفته بود که در سال جاری نیمی از سرمایه‌گذاری‌های خارجی در کشور را اتباع افغانستان انجام داده‌اند. حسن کاظمی قمی، طی سفرش به مشهد با اشاره به سهم ۵۰ درصدی سرمایه‌گذاری افغان‌ها در سال جاری در ایران خواستار استفاده از «ظرفیت بالای» سرمایه‌گذاران این کشور شد. او پنج‌شنبه ۲۴ آذر سال ۱۴۰۱ در گفتگو با ایرنا گفته بود: طی سال‌های قبل در مقطعی امارات متحده عربی ۷۰۰ فعال اقتصادی افغانستان را از این کشور اخراج کرد که سرمایه این افراد حدود ۳۰ میلیارد دلار برآورد می‌شد، اما متاسفانه ما در جذب این سرمایه ناکام بودیم.
کمتر کشوری پذیرای محصولات ایرانی است
عضو هیأـ نمایندگان اتاق بازرگانی در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» درباره بازارهای هدف محصولات صادراتی ایران در منطقه عنوان کرد: اکثر کشورهای همسایه توانایی بیشتری نسبت به ایران دارند و امکان صادرات محصولات به آنها را نداریم. شاید کشورهای انگشت‌شماری در منطقه وجود دارند که از ما ضعیف‌ترند و به این کشورها بیشتر امکان صادرات داریم.
مهراد عباد افزود: به همین دلیل بازارهای افغانستان و عراق بازارهای مناسبی برای صادرات محصولات ایرانی هستند.
او بیان کرد: در گذشته افغانستان یکی از بازارهای خوب ایران بود ولی متاسفانه به دلایل تحریم‌ها و بی‌ثباتی‌های اقتصاد ایران و جنگ داخلی افغانستان، ارتباطات دو کشور کم شده است. بازار عراق نیز دارد به همین سرنوشت دچار می‌شود.
این فعال اقتصادی درباره دیگر علل از دست رفتن بازار افغانستان گفت: چین به دلیل فاصله نزدیکتر با افغانستان و مشکلات کمتری که در حوزه بین‌المللی دارد، سریعتر از بقیه کشورها پروژه‌های افغانستان را می‌گیرد.
عباد خاطرنشان کرد: در برخی حوزه‌ها اقتصاد ایران پتانسیل خوبی دارد که می‌توان در بحث صادرات از آنها کمک گرفت. بخش خصوصی و دولتی ما مشتریان بسیار زیادی در دنیا ندارند. شاید افغانستان جایی باشد که بخش خصوصی و دولتی بتوانند همکاری کنند و بازار آنها پتانسیل‌های بسیار زیادی در حوزه‌های مواد اولیه و فنی مهندسی دارد.
او به اهمیت ندادن طالبان به تحریم‌های بین‌المللی اشاره کرد و ادامه داد: طالبان هیچ اهمیتی به تحریم‌های بین‌المللی نمی‌دهد و همین فرصتی است که بتوانیم با آنها همکاری کنیم. همچنین فاصله جغرافیایی ایران و افغانستان نزدیک است و با توجه به اهمیت این موضوع در مراودات کشورها از حیث کاهش یا افزایش هزینه‌های حمل و نقل؛ تجارت با این کشور سودده است.
عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی: طالبان هیچ اهمیتی به تحریم‌های بین‌المللی نمی‌دهد و همین فرصتی است که بتوانیم با آنها همکاری کنیم. گرچه ریسک بازار افغانستان، با اینکه شاخص‌های اقتصادی آنها مانند تورم از ایران بهتر است، مانند ایران بالاست و سرمایه‌گذاران ایرانی تمایل به سرمایه‌گذاری در کشورهایی دارند که ثبات اقتصادی بیشتری داشته باشند
توافق سیاسی مقدم بر توافق اقتصادی
این عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی درباره ظرفیت قراردادهای جدید، تصریح کرد: اگر می‌خواهیم با همین دولت طالبان به تفاهم پایداری برسیم، اختلافات سیاسی بین سیاستمداران وجود دارد و بهتر است این مسائل ابتدا حل شود.
عباد اضافه کرد: طرفین ارتباط بسیار جالبی ندارند و این دیدارها جزو اولین دیدارهای مشترک بین دو کشور بود. شاید به این دولت نتوان اعتماد کرد و ممکن است بعد از مدتی پروژه‌ها متوقف شوند زیرا دولت طالبان مورد قبول جامعه جهانی نیست و سخت بتوان به او دولت گفت.
او درباره فرصت‌های بخش خصوصی برای استفاده از این قراردادها تاکید کرد: اکثر موافقتنامه‌های تجاری ایران با دولت‌های مختلف، مناسب بخش دولتی اقتصاد است تا بخش خصوصی. هرچند که با روی کار آمدن طالبان نیز ارتباط بخشی خصوصی ایران با افغانستان سخت‌تر شد.
این فعال اقتصادی درباره سرمایه‌گذاری در افغانستان گفت: ریسک بازار افغانستان، با اینکه شاخص‌های اقتصادی آنها مانند تورم از ایران بهتر است، مانند ایران بالاست و سرمایه‌گذاران ایرانی تمایل به سرمایه‌گذاری در کشورهایی دارند که ثبات اقتصادی بیشتری داشته باشند.
عباد در پایان تصریح کرد: از بخش خصوصی کسانی تمایل به سرمایه‌گذاری در افغانستان دارند که از سابق در این کشور مشغول فعالیت بودند یا پیوندهای قومی و خانوادگی یا فرهنگی با افغانستان دارند.
فرصت و تهدید مراوده با حکومت خودخواندهِ بی‌اعتنا به عرف بین‌الملل
دولت فعلی افغانستان به عرف جامعه بین‌الملل توجهی ندارد و این برای ایران یک فرصت دوگانه ایجاد می‌کند. ازسویی بی‌توجهی آنها به تحریم‌ها و لیست سیاه FATF می‌تواند فرصت مراودات تجاری برای ایران فراهم کند،؛ و از سوی دیگر، به همین دلیل نمی‌توان به آنها، قراردادها و پروژه‌ها اعتماد داشت و آنها را دستاورد نامید.
حل این دوگانگی می‌طلبد که با طالب‌ها پروژه‌هایی عملیاتی شوند که در عین سودرسانی، آنقدر حیاتی نباشند که در صورت توقف، ضرر عمده‌ای به اقتصاد وارد کنند. البته آنطور که به نظر می‌رسد این قراردادها توانایی چنین کاری را ندارند و بیشتر حالت باج‌دادن به طرف مقابل هستند.
دیدگاه تان را بنویسید