توسعه ایرانی بررسی می‌کند؛
موانع فروش ریالی نفت در بورس
امین قلعه‌ای
لایحه بودجه سال 1398 نسبت به سال جاری نفتی تر است. میزان اتکای بودجه به درآمدهای نفتی یکی از موضوعات بسیار مهمی است که همواره دغدغه دولت‌ها در تدوین لوایح بودجه سالانه بوده است. در این میان اگرچه انتظار می‌رفت بودجه سال 98 وابستگی کمتری به درآمدهای نفتی نداشته باشد، اما جزئیات بودجه سال آینده نشان می‌دهد که وابستگی به نفت 15 درصد بیشتر از بودجه 97 است. سهم فروش نفت در بودجه سال 97، 110 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده بود که در بودجه سال 98 نزدیک به 143 هزار میلیارد تومان افزایش یافته است و این یعنی وابستگی بودجه به درآمدهای نفتی افزایش قابل توجهی داشته است. این همه اما در حالی است که از یک سو بدنبال وضع تحریم‌های یکجانبه ایالات متحده علیه کشورمان شاهد کاهش یک میلیون بشکه‌ای صادارت نفت هستیم از سوی دیگر بدنبال افزایش عرضه، بازارهای جهانی هم اکنون شاهد ریزش شدید قیمت‌ها تا مرز 50 دلار هستند. اسدالله قره خانی؛ سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس در این خصوص میگوید:«دو پارامتر در بودجه سال ۱۳۹۸ در خصوص درآمدهای نفتی آمده است. یکی مربوط به قیمت هر بشکه نفت و دیگری مربوط به مقدار تولید نفت است که برای هر کدام سقفی در بودجه دیده شده است.قیمت فروش هر بشکه نفت در لایحه بودجه ۹۸، ۵۴ دلار در نظر گرفته شده و در خصوص تولید نفت نیز سناریوهایی آمده است. از یک میلیون و ۱۰۰ هزار بشکه تا یک میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه دیده شده است و به نسبت آن نیز درآمدها در بودجه انعطاف لازم را دارد.قیمت نفت در بودجه خیلی خوشبینانه در نظر گرفته شده است. بنده فکر می‌کنم ۵۴ دلار برای فروش هر بشکه نفت زیاد است.» در این بین پرسش اصلی این است که راهکار‌های مطرح برای افزایش درآمدهای نفتی دولت نظیر فروش ریالی نفت در بورس چقدر کارآمد است؟
جزئیات بودجه سال آینده نشان می‌دهد که وابستگی به نفت 15 درصد بیشتر از بودجه 97 است. سهم فروش نفت در بودجه سال 97، 110 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده بود که در بودجه سال 98 نزدیک به 143 هزار میلیارد تومان افزایش یافته است
فروش ریالی نفت در بورس
آبان امسال بود که پس از کش و قوس های فراوان شرکت ملی نفت ایران رضایت داد بخشی از فروش نفت در ایران توسط بورس انجام شود با این شرط که در هر معامله، حداقل ۳۵ هزار بشکه معادل پنج هزار تن نفت خام به فروش برسد، اما هفته گذشته وزیر نفت از عرضه سه میلیون بشکه نفت خام در بورس با مجوز سران قوه خبر می‌دهد. وزیر نفت، با بیان اینکه شاید هفته آینده عرضه مرحله سوم نفت در بورس انجام شود، گفت:« سران قوا مجوز دادند سه میلیون بشکه نفت در بورس عرضه شود و امکان خرید صد درصد ریالی آن نیز با ارز ثنا فراهم شده است. بیژن نامدار زنگنه با اشاره به فروش دو مرحله ای نفت در بورس، گفت: گزارش این دو مرحله فروش به شورای عالی اقتصادی قوای سه گانه ارائه و مجوز جدید از سران سه قوه برای مرحله جدید فروش نفت در بورس اخذ شده است. به زودی اطلاعیه‌ای درباره مرحله سوم فروش نفت در بورس صادر می‌شود که شاید هفته آینده این عرضه رخ دهد.» در این بین فروش ریالی نفت در بورس مخالفانی در میان فعالین اقتصادی بخش خصوصی دارد. آرش نجفی نایب رئیس کمیسیون انرژی اتاق ایران معتقد است که معمولا اینگونه تصمیم‌گیری‌ها موفق نبوده است. زیرا که تولید نفت خام بیشتر برای صادرات است و کمتر در داخل کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این وجود باید در ابتدا ببینیم که هدف از فروش نفت خام در بورس چیست؟ ممکن است نفت خام را برای پالایشگاه‌های داخلی به شکل ریالی معامله می‌کنند، اگر این موضوع واقعیت داشته باشد، قابل عملیاتی شدن بوده و به نفع تولیدکنندگان داخلی است زیرا این نفت خام در داخل کشور استفاده می‌شود.اگر خرید ریالی صورت گیرد و این کالا برای صادرات باشد در مواقعی برای خریدار و در برخی مواقع دیگر برای فروشنده انتفاع دارد. با این حال از آنجایی که ریسک قیمت ارز و نوسانات قیمت نفت اعوجاج بالایی دارد که انجام چنین سرمایه‌گذاری در توان سرمایه‌گذاران داخلی نیست. مانند سرمایه‌گذاری روی سکه و دلار است که گاهی اوقات سود و گاهی مواقع زیان را به سرمایه‌گذار تحمیل می‌کند. بنابراین اگر با ریال معامله شود باید کالا مصرف صد درصد داخلی داشته باشد، اما اگر این کالا برای صادرات معامله شود، کافیست قیمت نفت یا دلار اعوجاج بالا یا پایین داشته باشد، در این میان کسانی که نفت را به شکل ریالی خریداری کردند، متحمل ضرر و زیان بسیاری می‌شوند.
ریسک قیمت ارز و نوسانات قیمت نفت اعوجاج بالایی دارد که انجام چنین سرمایه‌گذاری در توان سرمایه‌گذاران داخلی نیست. مانند سرمایه‌گذاری روی سکه و دلار است که گاهی اوقات سود و گاهی مواقع زیان را به سرمایه‌گذار تحمیل می‌کند
بزرگ ترین مانع حضور خارجی‌ها در بورس نفت
در همین حال در هفته گذشته اخباری در خصوص اعلام تمایل شرکت‌های خارجی برای خرید ریالی نفت منتشر شد. آرش نجفی در این خصوص میگوید:«اگر خارجی‌ها بخواهند در داخل ایران دلار خود را تبدیل به ریال کنند و با آن اقدام به خرید نفت خام کنند، مشکلاتی را ایجاد می‌کند. »نجفی در ادامه در مورد اعلام علاقه خارجی ها برای خرید ریالی نفت در بورس خاطرنشان کرد: «اکنون یکی از دلایلی که خارجی‌ها در ایران سرمایه‌گذاری نمی‌کنند، نوسانات نرخ ارز است. برای مثال سرمایه‌گذاری که در ایران با دلار 4200 تومانی سرمایه‌گذاری می‌کند به امید اینکه پس از سرمایه گذاری 10 تا 20 درصدی سود ببرد پس از شش ماه با شوک مواجه می‌شود زیرا زمانی که می‌خواهد دلار خریداری کند با 4200 تومان به اون نیم دلار هم نمی‌دهند. بنابراین سرمایه‌گذار خارجی ضرر می‌کند و دیگر رغبتی به سرمایه‌گذاری در ایران نشان نمی‌دهد. با پرداخت ریالی نمی‌تواند با خارجی‌ها معامله کرد. مگر اینکه در همان لحظه دلار را تبدیل به ریال کند و با آن نفت خریداری کند. به هر صورت این یک مکانیزم اضافه بر سازمان است و چرخه معقولی نیست. امیدی نیست که این فرایند در بازه بلندمدتی برقرار بماند. این اتفاق تکنیک اضافه‌ای است که مسیر آزمون و خطا را طی می‌کند. مشکل تصمیم‌گیران این است که تجزیه و تحلیل درستی انجام نمی‌دهند.»
دیدگاه تان را بنویسید