نقش‌آفرینی آمریکا در دلار ۴۶ هزارتومانی

هانیه عسگری

 آمریکا درصدد بستن راه‌های ورود دلار به ایران است؟ ظاهرا پاسخ مثبت است و اتفاقات عراق این شائبه را تقویت کرده که آمریکا می‌خواهد کانال‌های ورود دلار به ایران را تنگ‌تر کند.

با افزایش فشار از سوی فدرال رزرو آمریکا عرصه برای تاجران ایرانی در تجارت ایران و عراق تنگ شده آن هم در شرایطی که تاجران ایرانی بر سر مساله بازگشت ارز حاصل از صادرات از سوی نهادهای ایرانی تحت‌فشار هستند.

حسین سلاح‌ورزی، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران به‌تازگی عراق را پس از چین دومین شریک تجاری ایران معرفی کرد.

وی البته ضمن اذعان به این نکته تاکید کرده است: در رابطه با موضوعاتی که مربوط به مبادلات بانکی و اختلافاتی که بین تجار به خاطر فقدان اعتبارات اسنادی و اسمی ممکن است به وجود بیاید بحث شده که امیدواریم با اقدامات مشترک در اربیل و عراق بتوانیم راه‌حل‌های تسریع کننده‌ای برای آن فراهم کنیم.

عراق یکی از مهم‌ترین مقاصد صادراتی ایران است اما آمارها نشان می‌دهد چین، امارات و ترکیه تلاش مضاعفی را برای حضور بیشتر در عراق در دستور کار قرار داده‌اند و آمارها نیز موید این نکته است که سهم این کشورها از بازار عراق افزایش یافته است.

طی ماه‌های اخیر، بازرگانان و فعالان اقتصادی مرتبط با عراق بارها نسبت به از دست دادن این بازار صادراتی و کم رنگ شدن نقش ایران در این بازار هشدار داده بودند. اما هیچ مرجعی این هشدارها را جدی نگرفت تا جایی که ترکیه توانست جای پای خود را در عراق محکم کند و سهم قابل توجهی از بازار این کشور را در اختیار بگیرد. این موضوع این نگرانی را به وجود آورده که هرچند تمرکز مسئولین و دولت‌ها به‌ویژه در دوره تحریم‌ها بر صادرات به کشورهای همسایه و منطقه بوده است، اما با کاهش صدور کالا به عراق، زنگ خطر از دست دادن مهم‌ترین بازار صادراتی همسایه به صدا درآمده است.

دلار در ایران گران شد

 روز گذشته بهای ارز در ایران روندی افزایشی را تجربه کرد. قیمت هر دلار به آستانه 44 هزار تومان رسید و برخی صرافان حتی تمایلی به فروش دلار به قیمت کمتر از 46 هزار تومان نشان نمی‌دادند. معامله‌گران در پاسخ به این پرسش که دلیل رشد قیمت دلار چیست؟ به محدودیت ورود ارز از عراق اشاره داشتند و معتقد بودند بازار تحت‌تاثیر این اتفاق واکنش روانی نشان داده است. این نکته البته از سوی محمد مهدی رئیس‌زاده، عضو اتاق بازرگانی ایران و عراق مورد تایید قرار گرفت. وی در گفتگو با «توسعه ایرانی» گفت: بالاخره این موضوع می‌تواند واقعی باشد چرا که وقتی محدودیت ورود ارز از کشوری که یکی از مقاصد عمده صادرات ایران است، اتفاق بیافتد، بازار دچار خلا می‌شود.

به گفته وی مقاصد صادراتی ایران محدود است و هر تغییری در این مقاصد مستقیم بر فضای بازار ارز تاثیر می‌گذارد.

حجم تجارت ایران و عراق چقدر است؟

در این فضا ایران برای رسیدن به تجارت 20 میلیارد دلاری با عراق خیز برداشته است. «جهانبخش سنجابی شیرازی»، دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق درباره‌ آخرین وضعیت تجارت ایران و عراق با بیان اینکه سال گذشته ارزش صادرات ایران به عراق هشت میلیارد و 860 میلیون دلار بود، تصریح کرد: پیش‌بینی می‌شود صادرات ما تا پایان سال به عراق به 9 تا 10 میلیارد دلار افزایش یابد.

معامله‌گران دلیل رشد روز گذشته قیمت دلار را محدودیت ورود ارز از عراق دانستند. محمد مهدی رئیس‌زاده، عضو اتاق بازرگانی ایران و عراق در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی» ضمن تأیید این مطلب، گفت: این موضوع می‌تواند واقعی باشد چراکه وقتی محدودیت ورود ارز از کشوری که یکی از مقاصد عمده صادرات ایران است، اتفاق بیافتد، بازار دچار خلا می‌شود

او افزود: صادرات کالا به عراق در هفت ماهه سال جاری از لحاظ وزنی به میزان قابل‌توجهی کاهش یافت. البته واردات از عراق نیز در سال جاری نسبت به سال گذشته با افت مواجه شد که علت آن واردات نهاده‌ها و برخی اقلام ضروری از طریق منابع بانکی به واسطه عراق در سال گذشته بود. بنابراین در سال گذشته با رشد 700 درصدی واردات از عراق مواجه شدیم اما این انتظار برای سال جاری وجود نداشت.

عراق جز خرید کالا، از ایران برق و گاز نیز خریداری می‌کند. دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق درباره دلایل کندی تجارت ایران و عراق گفته است: در حال حاضر دو اتفاق روند صادرات ایران به عراق را کند کرده است. اتفاق نخست نامساعد بودن شرایط آب و هوا در مرز تمرچین است که در پی این اتفاق حدود 500 کامیون تا روز 18 بهمن در مرز متوقف بودند آن هم به این دلیل که طرف عراقی وسیله حمل را تامین نکرده و این اتفاق ورود کالا را به عراق دچار اختلال کرده بود.

ماجرای محدودیت فدرال رزرو چیست؟

روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال پیش از این مدعی شده بود که ایالات متحده آمریکا در تلاش برای بستن مسیر تبادل دلار بین ایران و عراق است. هم‌اکنون نیز هیات عراقی برای رایزنی با دولت آمریکا در واشنگتن به سر می‌برد.

در شرایط کنونی سخنگوی وزارت امور خارجه عراق اعلام کرده است سیستم بانکداری عراق در چارچوب مبارزه با فساد و پولشویی فعالیت خواهد کرد.

گزارش‌ها نشان می‌دهد دولت عراق طی ماه‌های اخیر تحت شدیدترین فشارهای ارزی دولت آمریکا قرار گرفته و مسئولان آمریکایی ادعا کردند این فشارها در راستای مجاب کردن عراق به پذیرش اعمال سیاست‌های پولی آمریکا در عراق صورت می‌گیرد.

حالا بررسی‌ها نشان می‌دهد به دلیل محدودیت‌هایی که فدرال رزرو برای انتقال پول گذاشته صرافی‌های عراقی حواله‌های دینار به دلار را براساس نرخ دلار آزاد برای تاجران ایرانی محاسبه می‌کنند. دبیرکل اتاق ایران و عراق در این خصوص گفته است: چون تفاوت نرخ دلار دولتی و آزاد در برخی روزها به 19 درصد هم می‌رسد، این اتفاق سبب شد برخی فروشندگان فروش را متوقف کنند؛ چون دایره سودشان 19 درصد نیست که چنین ضرری را نادیده بگیرند.

به نظر می‌رسد جدا از تلاش ترکیه و چین برای سهم‌گیری از بازار عراق، حالا سیاست تازه آمریکا در عراق و همکاری طرف عراقی با این مساله، مهمترین بازار صادراتی ایران را با خطر روبرو کرده است. این بدان معناست که در شرایط تحریمی تنگناهای ارزی ایران تشدید می‌شود و از این بابت اقتصاد ایران با فشاری تازه مواجه خواهد شد.