زیان هنگفت «زمستان سخت» به اقتصاد ایران

باران زرین قلم

زمستان سخت حالا روی واقعی خود را در ایران نشان داده است. چند روزی است در اثر کبود گاز و نبود امکان گرمایش؛ مدارس، دانشگاه‌ها و حتی ادارات و بورس و بانک‌ها و ... تعطیل شده‌اند و این تعطیلی زیان هنگفتی را متوجه اقتصاد ایران کرده است. آنچه نگرانی را در حوزه انرژی افزون می‌کند این است که ایران یکی از بزرگترین دارندگان ذخایر انرژی در جهان است؛ اما با مشکلات ساختاری عدیده در تامین انرژی روبروست. از یک سو کمبود انرژی برق در تابستان صنایع ایران را زمین‌گیر می‌کند و از سوی دیگر کمبود گاز در زمستان سبب می‌شود کارخانه‌ها از چرخه تولید خارج شوند. حالا اما ماجرا از کارخانه و بخش صنعت فراتر رفته و ادارات و بخش خدمات را نیز نشانه رفته است.

در یک نمونه رضا شهرستانی در گفت‌وگو با ایلنا، از قطعی شدید گاز شرکت‌های فولادی خبر داد و افزود: در حال حاضر بجز بخش احیا سایر شرکت‌های فولادی گاز ندارند؛ صنعت فولاد روزانه 40 میلیون متر مکعب گاز مصرف می‌کند که امروز عدد مصرف آنها به 15 میلیون متر مکعب رسیده است. باید توجه داشت که این حجم گاز جوابگوی نیاز 50 درصد شرکت‌های احیا آهن اسفنجی است.

وی با اعلام قطعی 50 درصدی برق صنایع، گفت: کمبود گاز باعث قطعی برق صنایع نیز شده است چراکه گاز فعلی جوابگوی نیاز نیروگاه‌ها برای تولید برق را نمی‌دهد.

همه غافلگیر می‌شوند

 دولتی که مدعی بود به دلیل کم کاری‌ها و نبود غیرت و همت و مدیریت مناسب در دولت قبلی،‌ اقتصاد کشور زمین‌گیر شده است، حالا حتی با وجود پیش‌بینی برف و باران و سرمای هوا، باز هم غافل‌گیر می‌شود.

 بازدید میدانی و سرزده از بخش‌های مختلف تنها کاری است که این روزها، در تعطیلی نگران‌کننده  کشدار بخش‌های آموزشی و ادارات و ... به چشم می‌خورد و نگران‌کننده‌تر از این‌ها اما قطع سامانه شاد بود که سبب شد دانش‌آموزان حتی به آموزش آنلاین نیز دسترسی نداشته باشند.

 ایران دارای یکی از غنی‌ترین ذخایر گازی جهان است. منبع غنی پارس جنوبی در جنوب ایران میدانی مشترک است میان ایران و قطر. همسایه جنوبی، قطر توانسته است در این میدان با بهره‌برداری گاز به یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان تبدیل شود اما زیر سایه تحریم‌های شدید، ایران نتوانسته است به میزان کافی سرمایه‌گذاری در میدان گازی پارس جنوبی داشته باشد. این‌ها سبب شده است تحریم حالا نه تنها ایران را از سرمایه‌گذاری‌های جدید محروم کند بلکه میزان تولید انرژی در کشور را نیز به واسطه فرسودگی چاه‌ها و ... با کاهش روبرو کرده است.

 این چنین است که برخی از احتمال نیازمندی ایران به واردات گاز در سال‌های پیش رو سخن می‌گویند. احتمالی که با وضعیت کنونی چندان دور از ذهن نیست.

میزان تولید و مصرف گاز ایران چقدر است؟

طبق آمارها اکنون مصرف گاز در ایران بین ۶۸۰ تا ۷۰۰ میلیون مترمکعب در روز است و این در حالی است که تولید کل گاز ایران در سطح حداکثری است و میزان مصرف با توجه به سرمای شدید نسبت به مدت مشابه سال قبل نزدیک ۱۵۰ میلیون مترمکعب افزایش داشته است. همچنین واردات گاز ترکمنستان که بخشی از گاز استان‌های شمالی و شمال شرقی کشور را تأمین می‌کرد کاملا قطع شده است و این استان‌ها با توجه به افت فشار گاز انتقالی از جنوب شرایط بحرانی‌تری را سپری می‌کنند.

وزیر نفت چندی پیش گفته بود که اکنون «تمام تولید گاز کشور چه از میدان‌های مستقل گازی و چه از پارس جنوبی حدود ۹۸۹ میلیون مترمکعب است. اما این مقدار گاز خام است و بعد از جداسازی میعانات گازی کل تولید به ۸۵۰ میلیون مترمکعب رسیده است و طبق گفته وی اکنون حدود ۲۰۰ میلیون مترمکعب در روز ناترازی گاز وجود دارد». با وجود اینکه در حال حاضر گاز تحویلی اکثر صنایع چه در بخش نفت و پتروشیمی و چه در بخش فولاد و سیمان و حتی ادارات دولتی نیز قطع شده باز هم در تامین گاز بخش خانگی کشور مشکل وجود دارد و شهروندان برخی استان‌ها اکنون شب‌های سرد زمستان را با محدودیت گاز سپری می‌کنند.

روسیه که بزرگترین دارنده ذخایر گاز دنیاست سالانه حدود ۷۶۰ میلیارد مترمکعب و آمریکا نیز سالانه بیش از ۹۳۰ میلیارد مترمکعب گاز تولید می‌کنند. اما تولید آمریکا در حالی بیشتر از ایران است که میزان ذخایر گازی ایران حدود ۵ برابر بیش از آمریکاست. ایران به لحاظ ذخایر گازی سهمی بیش از ۱۷ درصدی از کل ذخایر دنیا را دارد، اما سهم آمریکا تنها بیش از ۵ درصد است. طبق برآوردهای صورت گرفته ایران قرار است تا ۲۰ سال دیگر به تولید سالانه ۵۰۰ میلیارد مترمکعب گاز در سال برسد، یعنی حتی تا ۲۰ سال دیگر نیز ایران به میزان تولید کنونی روسیه نخواهد رسید.

ایرانی‌ها گاز  زیادی مصرف می‌کنند؟

در ادبیات دولتمردان ایرانی همواره مصرف‌کننده ایرانی مقصر است. میزان مصرف بنزین ایرانی‌ها بیش از متوسط جهانی است . میزان مصرف نان،  شکر و ... در همه حوزه‌ها این مصرف‌کننده ایرانی است که درگیر بیش‌مصرفی است. در بخش گاز نیز با همین کلیشه رایج مدیریتی روبرو هستیم. کلیشه‌ای که می‌خواهد اثبات کند یارانه‌ها مهمترین عامل افزایش مصرف است و باید یارانه‌ها حذف شود و قیمت‌ها به استاندارد جهانی برسد اما در این معادله خبری از ضرورت رسیدن قدرت خرید به استاندارد جهانی نیست. یک روزنامه هوادار دولت در این زمینه اعلام کرده است: ایران ۶.۷ برابر بیشتر از سرانه مصرف گاز دنیا و سه برابر بیشتر از اتحادیه اروپا گاز مصرف می‌کند».

این در حالی است که مجمع فعالان اقتصادی ایران در خصوص بحران انرژی در کشور و به خصوص گاز اعلام کرد:  جهت اطلاع حضرت آقای وزیر نفت، وزیر نیرو، وزیر اقتصاد ، معاون اقتصادی رئیس‌جمهور و دیگر حضراتی که مشکل انرژی در ایران را هم از مردم و مصرف بالای مردم می‌پندارند و در این شرایط بغرنج راهی جز تعطیلی یا دست به دامان شدن مردم برای مصرف کمتر نمی‌یابند؛ سرانه مصرف انرژی ایران حدود یک سوم امارات و کویت و یک دوم آمریکا و عربستان است.

مجمع فعالان اقتصادی: سرانه مصرف انرژی ایران حدود یک سوم امارات و کویت و یک دوم آمریکا و عربستان است. نسبت میزان مصرف انرژی در ایران با دیگر کشورهای جهان برای جامعه ایران بسیاری سوء مدیریتها و فرافکنی‌ها را افشا می‌کند

مجمع فعالان اقتصادی تاکید دارد نسبت میزان مصرف انرژی در ایران با دیگر کشورهای جهان برای جامعه ایران بسیاری سوء مدیریتها و فرافکنی‌ها را افشا می‌کند.

زمستان سخت اروپا حالا در اولین موج سرما روی خود را در ایران نشان داده و کشور را در تعطیلی فروبرده است؛ نوعی تعطیلی که روشن نیست تا چه زمانی ادامه یابد. وزیر نفت می‌گوید تعطیلی تهران فرصت مناسبی برای گازرسانی مهیا کرد، اما نمی‌گوید تا چه زمانی اقتصاد باید در گیرودار بی‌برنامگی باشد و چرا بزرگترین دارنده ذخایر گازی جهان نه تنها در بازار جهانی گاز نقشی ندارد، بلکه حتی قادر به تامین نیاز خود نیز نیست؟