در سایه تحریم‌های کشور ما، چین با قطر قرارداد ۲۷ ساله انرژی امضا کرد؛
نه دوست به ایران سرمایه می‌آورد، نه دشمن
باران زرین قلم
درحالی‌که چین یکی از پر سروصداترین توافق‌ها را با ایران به امضا رسانده است و مقرر است همکاری‌های ایران و این شریک راهبردی در افقی 25 ساله گسترش یابد، با همسایه جنوبی ایران وارد قرارداد خرید گاز، آن هم به مدت 27 سال شده است.
حالا قطر، همسایه جنوبی که روابط خوبی با ایران در عرصه سیاسی دارد، قرار است از مخزن مشترک ایران و خودش به مدت 27 سال به چین گاز مایع طبیعی بفروشد و شریک استراتژیک ایران، یعنی چین نیز طرف دوم ماجراست.
این قرارداد در شرایطی منعقد می‌شود که سال گذشته بحث بر سر درستی یا نادرستی انعقاد توافق‌های طولانی‌مدت در ایران داغ بود.
اخیرا شرکت قطر انرژی قراردادی 27 ساله به ارزش 60 میلیارد دلار برای تامین گاز طبیعی مایع با سینوپک چین امضا کرده است که طولانی‌ترین قرارداد LNG تاکنون به شمار می‌رود. در قالب این قرارداد، چهار میلیون تن گاز مایع به مدت 27 سال از این کشور به چین صادر خواهد شد .
قطر در اوایل سال جاری، پنج قرارداد برای توسعه توان تولید و صادرات خود با شرکای مختلف امضا کرد. این قراردادها ظرفیت مایع‌سازی گاز قطر را از 77 میلیون فعلی تا سال 2027 به 126 میلیون تن در سال افزایش می‌دهد .
این کشور اعلام کرده است که مذاکرات با سایر خریداران در چین و اروپا که می‌خواهند امنیت عرضه داشته باشند، ادامه دارد.
قطر در حال حاضر بزرگترین صادرکننده گاز مایع در جهان است. پروژه توسعه میدان شمالی موقعیت این کشور را به شدت تقویت خواهد کرد و به تضمین عرضه بلندمدت گاز به اروپا و آسیا کمک می‌کند.
آغاز بحث همکاری 25 ساله
آغاز بحث توافق‌نامه ایران و چین به سفر شی‌جین‌پینگ، رئیس‌جمهور جمهوری خلق چین به ایران در سال ۹۴ برمی‌گردد. از آن زمان تا 4 سال بعد، این قرارداد در کما بود تا این که در سال ۹۸، درباره بستن این پیمان به‌طور جدی بحث و چند متن پیش‌نویس، میان دو کشور مبادله شد تا بالاخره پیش‌نویس نهایی برنامه ۲۵ ساله همکاری‌های جامع ایران و چین اول تیر ۹۹ در جلسه هیئت دولت بررسی و تأیید شد. در آن نشست به وزارت امور خارجه ایران مأموریت داده شد طی مذاکرات نهایی با طرف چینی، براساس منافع متقابل بلندمدت، این برنامه را به امضای طرف‌ها برساند. سرانجام در هفتم فروردین 1400، سند توافق 25 ساله ایران و چین بین جواد ظریف و وانگ یی وزیران خارجه وقت دو کشور امضا شد. این قرارداد طبق گفته امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان، از روز ۲۴ دی ۱۴۰۰ وارد مرحله اجرایی شد. با این حال یک روز بعد، سیداحسان خاندوزی، وزیر اقتصاد اعلام کرد: به ثمر نشستن قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین مستلزم این است که در لایه قراردادی و بخشی، یعنی هر کدام از بخش‌های اقتصادی، انرژی، صنعت، معدن و... به قراردادهای مشخصی برسند.
در چنین شرایطی چین در حالی بزرگترین قرارداد صادرات ال‌ان‌جی را با قطر امضا کرده است که در پی خروج آمریکا از برجام شرکت سی‌ان‌پی‌سی این کشور از قرارداد پنج میلیارد دلاری برای توسعه فاز 11 پارس جنوبی خارج شد.
علیرغم سر و صداهای بسیار در مورد همکاری راهبردی 25 ساله ایران و چین، پکن توجهی به سرمایهگذاری در صنعت انرژی ایران نشان نداده است و وجود کشورهای رقیب، مهمترین عامل عدم تمایل چین به سرمایهگذاری در زیرساخت‌های انرژی ایران است.
قرارداد جدید انرژی قطر و سرمایهگذاری گسترده چین در پروژه‌های نفتی کشورهای جنوب خلیج‌فارس و نیز عراق نشان می‌دهد که منطق اقتصادی بر رفتار شرکت‌های دولتی بزرگ این کشور و حکومت ان حاکم است. چین روی کاغذ در مورد گسترش روابط اقتصادی با ایران تمایل زیادی نشان می‌دهد اما در عرصه عمل ایران در رادار سرمایهگذاری چین قرار ندارد. قرارداد عظیم با قطر تازه‌ترین نمونه این وضعیت است.
فرصت‌های ایران از کف می‌رود
به نظر می‌رسد چین با توجه به اعلام صریح اتاق بازرگانی مبنی بر اینکه شرکت‌ها و حاکمیتش رفتاری اقتصادی و نه سیاسی دارند، میلی به گسترش روابط اقتصادی با ایران ندارد. هر چند چین یکی از بزرگترین مشتریان نفتی ایران در شرایط تحریم تلقی می‌شود اما ماجرا اینجاست که در ماه‌های اخیر پس از درگرفتن جنگ اوکراین و روسیه، خرید نفت خود را از روسیه افزایش داده است. بسیاری از کارشناسان ابزار نگرانی کرده‌اند که این رفتار روسیه و چین می‌تواند عرصه فروش نفت ایران در شرایط تحریم را تنگ‌تر کند چرا که پیش از این حوزه مانور روسیه در بازارهای نفت اروپا بود اما حالا منطقه عمل خود را به آسیا رسانده است چرا که غرب از یک سو با تعیین سقف قیمتی درصدد است منابع درآمدی روسیه را محدود کند و از سوی دیگر ریسک خرید نفت از روسیه در اروپا نیز با افزایش روبرو شده است.
قرارداد جدید انرژی قطر و سرمایهگذاری گسترده چین در پروژه‌های نفتی کشورهای جنوب خلیج‌فارس و نیز عراق نشان می‌دهد که منطق اقتصادی بر رفتار شرکت‌های دولتی بزرگ این کشور و حکومت آن حاکم است. چین روی کاغذ در مورد گسترش روابط اقتصادی با ایران تمایل زیادی نشان می‌دهد اما در عرصه عمل ایران در رادار سرمایهگذاری چین قرار ندارد. قرارداد عظیم با قطر تازه‌ترین نمونه این وضعیت است
کارشناسان چه می‌گویند؟
رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین می‌گوید تا زمانی که تکلیف ایران و افکار عمومی با نحوه همکاری و تعامل اقتصادی با چین روشن نشود، نمی‌توان به بسیاری از سوال‌ها پاسخ داد.
مجیدرضا حریری به ایسنا گفته است: یکی از معضلاتی که ما در سال‌های گذشته با آن مواجه بودیم، نامشخص بودن تکلیف ما با چین است. وقتی خبری از همکاری‌های تازه با چین مطرح شده یا سرمایهگذاری شرکت‌های این کشور در ایران نهایی می‌شود، ناگهان موج منفی رسانه‌ای راه می‌افتد که کشور را به چین فروختیم و امثال این حرف‌ها، ولی در مقابل اما وقتی خبر می‌آید که چین در کشورهایی مانند عربستان سعودی، قطر یا سایر کشورهای منطقه سرمایهگذاری کرده، این بار تیتر می‌زنند که چین، ایران را رها کرده یا قصد همکاری با ما را ندارد! در چنین شرایطی باید بپرسیم تکلیف چیست؟
وی با بیان اینکه برای جذب سرمایهگذاری نیاز به فراهم کردن مقدمات و زیرساخت‌های لازم است، توضیح داد: امروز اقتصاد چین و شرکت‌های بزرگ فعال در آن با نقاط مختلف دنیا کار می‌کند و سطح گسترده‌ای از همکاری را فراهم کرده‌اند. برای سرمایهگذاری نیاز به امنیت و تضمین شرایط است و با توجه به تحریم‌هایی که اقتصاد ایران در سال‌های گذشته آن را تجربه کرده، برخی از شرکت‌های چینی نیز می‌ترسند که در صورت ورود به ایران با محدودیت مواجه شوند.
از سوی دیگر سیامک قاسمی، کارشناس اقتصادی نیز در صفحه شخصی خود نوشته است: «خوب است دولتمردان گزارش بدهند چین در دو سال اخیر چه سرمایهگذاری در داخل ایران و در راستای سند 25 ساله انجام داده است؟
تقریبا هیچ اما همزمان 60 میلیارد دلار در قطر سرمایهگذاری کرده است. شاید برای هزارمین بار: تا تحریم‌ها پابرجاست هیچ‌کس به ایران سرمایه نمی‌آورد؛ چه دوست و چه دشمن.»
به نظر می‌رسد در سایه تحریم ایران در حال فرصت‌سوزی است و نقش کشور ما در نقشه ژئوپلیتیک جهان رو به کاهش است. باید دید برای معکوس شدن این روند تدبیری اندیشیده می‌شود؟
دیدگاه تان را بنویسید