واکاوی دلایل سهم «بسیار اندک» ایران از بازار سوریه
همکاری استراتژیک یعنی بدون فایده، هزینه کن!
محمد میرزایی
سهم ایران از بازار سوریه اندک است. در واکاوی میزان اندک و دریافت عمق کم بودن صادرات ایران به سوریه کافی است آمار مورد بررسی قرار گیرد. آماری که بر سهم سه درصدی ایران از بازار این شریک استراتژیک دلالت دارد.
ایران در سال‌های گذشته هیچ‌گاه نتوانسته است نفوذی در بازار کشورهای همسایه داشته باشد. در دهه هفتاد، موقعیت ویژه و استراتژیک آسیای میانه، به عقیده بسیاری از تحلیلگران اقتصادی، می‌توانست به سکویی برای صادرات ایران بدل شود اما ایران این فرصت را به سادگی از کف داد حالا آسیای میانه حوزه نفوذ کالاهای چینی و ترکیه‌ای است.
دیگر بازارها نیز در همین راستا از کف ایران رفته است. ایران حتی در سال‌های پیش از حضور طالبان دوم، موقعیت خاص و ویژه‌ای را در اختیار نداشت و بازار افغانستان نیز با وجود قدرت بالای رقابت ایران، به حوزه نفوذ تبدیل نشده بود. ایران در سال‌های گذشته هزینه گزافی بابت ماندن در کنار سوریه پرداخت کرده است. کمک‌های ایران در حوزه سیاسی، برای این کشور اهمیت ویژه و خاصی را داشته است و ایران در این بخش توانسته موفقیت‌های فراوانی را کسب نماید اما آنچه مهم است اینکه با وجود این اشتراکات سیاسی و نظامی، هیچ‌گاه نتوانسته است فضایی برای ظهور و بروز فعالان اقتصادی در این بخش بیابد.
چرا ایران از بازار سوریه دور ماند؟
سال گذشته بود که رئیس دفتر اقتصادی ایران در حلب سوریه اظهار داشت: ایران با سوریه یک خط اعتباری یک میلیارد دلاری دارد که کمی مخفی است و باید عیان شود، در حالیکه روسیه خط اعتباری ۵ میلیارد دلاری با سوریه دارد و فرصت‌ها را به صورت عملیاتی نشان می‌دهد.
وی تاکید کرد: با توجه به قوانین خاص و جدید دولت سوریه درمورد ممنوعیت واردات سرامیک، کشمش، بادام درختی را به کشور ممنوع کرد یا قوانین خاصی در حوزه خرما وضع کرد؛ با توجه به اینکه بخش عمده‌ای از صادرات ما به سوریه در قالب بخش خصوصی از این اقلام بود؛ این موضوع ضربه بزرگی به قانون تجارت آزاد ما زده است، ما نیاز داریم که لااقل ایران را از این بخشنامه‌ها مستثنی کنند.
در عین حال رییس خانه صنعت و معدن استان فارس با اشاره به اینکه ایران و به تبع آن استان فارس سهم خوبی از بازارهای جهانی ندارد، عنوان کرده است: سهم ایران در سوریه 3 درصد و در ترکیه 30 درصد است و این نشان می‌دهد که در تجارت برون‌مرزی به خوبی کار نشده و در این میان نقش دولتمردان باید پررنگتر باشد.
علیرضا سلیمی، نماینده مردم محلات و دلیجان در مجلس شورای اسلامی با انتقاد از حضور کم رنگ شرکت‌های ایرانی در نمایشگاه دمشق، گفت: متاسفانه برخی شرکت‌های بزرگ هنوز از ظرفیت‌های بزرگ بازار سوریه اطلاع ندارند. هیات‌هایی که از ایران به سوریه می‌روند معمولا فعالان اقتصادی را همراه خود می‌برند اما این امر به طور محدود مورد توجه قرار می‌گیرد که نیازمند تغییر نگرش در این عرصه است.
پای اف‌ای‌تی‌اف در میان است؟
پس از آنکه وزیر راه و شهرسازی از ظرفیت بالای شرکت‌های ایرانی برای صدور خدمات فنی و مهندسی به سوریه گفت نیز ایرج رهبر به این موضوع واکنش نشان داد و تاکید کرد: یکی از مهم‌ترین مشکلات بحث صدور و آزاد کردن ضمانت نامه‌ها از سوی سوریه است و سوری‌ها در این مورد ایرانی‌ها را اذیت می‌کنند و با ایرادهای بنی اسرائیلی ضمانت‌نامه‌ها را آزاد نمی‌کنند. همین اقداماتشان نشان می‌دهد که سوری‌ها هم رغبتی به حضور شرکت‌های ایرانی در بازسازی این کشور ندارند. رئیس انجمن انبوه‌سازان استان تهران با اشاره به بخشی از مشکلات موجود برای همکاری در پروژه‌های عمرانی در سوریه گفت: از دیگر مشکلات و محدودیت‌های موجود عدم عضویت ایران در FATF و تحریم‌های نقل و انتقالات مالی است. این عدم عضویت برای سوریه هم در همکاری با ایران مشکلاتی را ایجاد کرده و کار را برای دو طرف سخت می‌کند.
اقدامات ویژه‌ای که ثمر نبخشید
اسفند ماه سال گذشته بود که ابراهیم رئیسی، دبیر ستاد روابط اقتصادی ایران و سوریه را منصوب کرد در این حکم خطاب به عباس اکبری تاکید شد: «لازم است با بهره‌گیری از مجموعه توانمندی‌های کشور در جهت رفع موانع و گسترش روابط اقتصادی دو کشور از جمله پیشبرد برونگرایی اقتصاد (توسعه صادرات غیرنفتی) مبتنی بر سیاستهای ابلاغی اقتصاد مقاومتی و اعتلای این روابط و پیگیری تحقق توافق‌ها و تفاهم‌های حاصله در کمیسیون عالی مشترک اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری سوریه با همکاری بخش‌های دولتی به ویژه طرف ایرانی کمیسیون مشترک اقتصاد و نیز بهره‌گیری از ظرفیت و توان بخش خصوصی به منظور مدیریت واحد و یکپارچه اقدام نمایید.» حالا اما سهم ایران در قیاس با سهم ترکیه از بازار سوریه نشان می‌دهد که اقتصاد ایران همچنان توفیقی در این بازار نیافته است.
سید حمید حسینی، عضو اتاق ایران و عراق و فعال حوزه صادرات در گفتگو با «توسعه ایرانی» درباره چرایی دورماندن ایران از بازار سوریه گفت: در بازار عراق از مزیت رقابت برخورداریم اما در بازار سوریه کالاهای ایرانی مزیت رقابت ندارند به عبارت بهتر عربستان، ترکیه و دیگر کشورهای همسایه سوریه موقعیت بهتری از ما دارند
مزیت رقابت نداریم
سید حمید حسینی، عضو اتاق ایران و عراق و فعال حوزه صادرات در گفتگو با «توسعه ایرانی» درباره چرایی دورماندن ایران از بازار سوریه گفت: در بازار عراق از مزیت رقابت برخورداریم اما در بازار سوریه کالاهای ایرانی مزیت رقابت ندارند به عبارت بهتر عربستان، ترکیه و دیگر کشورهای همسایه سوریه موقعیت بهتری از ما دارند.
وی درباره نقش کمرنگ ایران در بازار سوریه توضیح داد: به دلیل بعد مسافت و فاصله میان ایران و این کشور و طولانی بودن مسیر رسیدن کالا به بازار سوریه، تون رقابت ما کاهش یافته است.
وی ادامه داد: روابط سیاسی بسیار خوبی داریم و علاقه میان دو کشور وجود دارد اما باید توجه داشت مردم هنگامی کالایی را خریداری می‌کنند که قابل رقابت باشد؛ ما در بازار سوریه باید به سمت صادرات خدمات، حوزه آی‌تی، ساخت وساز، پتروشیمی و مصالح ساختمانی برویم زیرا ورود بسیاری از کالاها به سوریه ممنوع است و این کشور به عنوان یک کشور کوچک دارای بازار بسته‌ای است بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که رقم تجارت با این کشور چشمگیر باشد.
به نظر می‌رسد ایران نتوانسته است در بازار کشوری چون سوریه که همکاری نزدیک سیاسی و نظامی با کشور ما دارد نیز مزیتی برای خود ایجاد کند و در این راستا بازنگری سیاستهای اقتصادی ایران ضرورتی انکارناپذیر می‌نماید.
دیدگاه تان را بنویسید