«مسکن»، سوار بر وعده‌های دولت در مدار سقوط!

ایمان   ربیعی

 حالا مهمترین محمل شعارهای دولت به مهمترین نقطه بحرانی اقتصاد تبدیل شده است. مسکن.

 این روزها نه فقط بازار مسکن که صنعت ساخت و ساز در بحرانی عمیق و پیچیده به سر می‌برد. اقتصاد ایران شاهد کاهش شدید سرمایه‌گذاری در بخش مسکن است و میزان تولید ساختمان با سقوط آزادی واقعی مواجه شده است به طوری که طبق آمارهای رسمی در بهار امسال، بازار سرمایه‌گذاری ساختمانی در پایتخت با سقوط تاریخی روبه‌رو شد؛ به این ترتیب تیراژ ماهانه خانه‌سازی به کمترین میزان ۱۸سال اخیر رسید.

در اولین فصل سال، فقط ۹۰هزار واحد مسکونی جدید در کل کشور احداث شد که با وعده «یک میلیون مسکن در سال» بسیار فاصله دارد. بررسی‌ها درباره منشأ رکود بزرگ مسکن‌سازی در کشور حاکی است، سرمایه‌گذاران با دیوارهای متعددی برای بازگشت به بازار ساخت‌و‌ساز روبه‌رو هستند. یکی از سخت‌ترین موانع رونق، نبود قدرت خرید متقاضیان مسکن است که برای رفع آن، اصلاحات سیاستی لازم است.

در شرایطی که سازندگان از ساخت وساز فاصله گرفته‌اند، خریداران نیز بازار را خالی کرده‌اند تا مسکن درگیر یکی از از نادرترین بحران‌های اقتصاد ایران شود. مهمترین کسب و کار کنونی در بازار مسکن را مستاجران ایجاد کرده‌اند چرا که وقتی تقاضای خرید از بازار حذف می‌شود یا کاهش می‌یابد، بازار اجاره داغ‌تر از پیش می‌تازد و اینجاست که فشار بر مستاجران و کسانی که قادر به خرید واحد مسکونی نیستند، بیش از پیش افزایش می‌یابد. حتی وضع مالیات بر خانه‌های خالی نیز نتوانست آهنگ تند رشد تورم در بازار را در نیمه اول سال 1401 کند نماید و تاخت و تاز در این بازار با قوت و قدرت بالایی ادامه یافت.

متوسط قیمت هر متر خانه در تهران به ۴۳.۲ میلیون تومان رسید که افزایش ۱.۱ درصد نسبت به ماه قبل و ۳۶.۳ درصد در مقایسه با ماه مشابه سال قبل را نشان داد. این کمترین میزان افزایش ماهیانه قیمت از فروردین سال جاری تاکنون بود

چرا بازار از خریدار خالی شد؟

یکی از مشاوران املاک در منطقه خیابان بهشتی تهران در پاسخ به این پرسش خبرنگار «توسعه ایرانی» که چرا بازار از مشتریان خالی شده و این روزها تقاضا برای خرید ملک به وضوح فروکش کرده است؟ گفت: مساله به مشکلات اینترنت نیز باز می‌گردد. ورودی ما از اینترنت بسیار بالا بود. افراد آگهی خود را روی پلتفرم‌های مختلفی ثبت می‌کردند و بعد مشتریان با دیدن مشخصات مسکن و چند عکس به ما زنگ می‌زدند و برای خرید یا اجاره خانه اقدام می‌کردند اما مشکلات اینترنت ورودی ما از این بخش را با کاهش شدیدی روبرو کرده است. بعضا در برخی وارد آگهی بعد از سه روز ثبت شدن تنها به اندازه انگشتان دست زنگ خور داشته که این نشان می‌دهد دسترسی کاربران با مشکل مواجه است.

 وی افزود: از طرف دیگر من فکر می‌کنم پولی برای خرید نیست. اغلب افرادی که با هر سختی حاضر می‌‌شوند خانه را ببینند دنبال تخفیف بزرگ هستند یا می‌گویند بخش مهمی از پول را دو ماه بعد در محضر پرداخت می‌کنند اما مالکان اصرار دارند تنها پنج درصد از پول را در محضر بگیرند و این‌ها نیز به این رکود کشدار در بازار دامن زده است.

خریداران منتظرند

 فعال بازار مسکن در منطقه کریمخان نیز در پاسخ به این پرسش خبرنگار ما که دلیل رکود خرید وفروش چیست؟ گفت: این وضعیت چند سالی است بازار را درگیر خود کرده اما دلیل اصلی‌اش این است که متقاضیان خرید پول ندارند. در ضمن وام‌ها نیز چندان اثری بر قدرت خرید ندارند چراکه اقساطشان بسیار بالاست و کسی نمی‌تواند وام‌‌ دریافت کند.   وی تاکید کرد: وقتی پول نیست و قیمت یک متر خانه نزدیک به 50 میلیون تومان است، اغلب کسانی در بازار حضور دارند که ملکی دارند و ولی جمع کرده‌اند تا آن را تبدیل به احسن کنند.

وی تاکید کرد: ما نیز از این رکود آسیب فراوانی دیده‌ایم و وقتی تعداد افراد بیشتری نمی‌توانند خانه بخرند طبیعی است که بازار اجاره با فشار تقاضا روبرو می‌شود .

مسکن ارزان می‌شود؟

بنابراین گزارش، متوسط قیمت هر متر خانه در تهران به ۴۳.۲ میلیون تومان رسید که افزایش ۱.۱ درصد نسبت به ماه قبل و ۳۶.۳ درصد در مقایسه با ماه مشابه سال قبل را نشان داد. این کمترین میزان افزایش ماهیانه قیمت از فروردین سال جاری تاکنون بود. درخصوص معاملات نیز فرآیند کاهش خرید و فروش که از تیرماه شروع شده بود ادامه یافت. طبق اعلام بانک مرکزی، شهریور  امسال ۶۰۳۳ فقره معامله مسکن در تهران منعقد شد که از کاهش ۲۳ و ۲۲.۵ درصد به ترتیب نسبت به مرداد امسال و شهریور پارسال حکایت دارد.

صعود قیمت مسکن در تهران به متری چهل و سه میلیون تومان بسیاری از خریداران را از خرید بازداشته و قدرت خرید در ایران به شدت تحلیل رفته است.

مهدی روانشادنیا، کارشناس بازار مسکن نیز به ایسنا می‌گوید: از آذرماه سال ۱۳۹۶ که شروع فرآیند رشد بازار مسکن بود تا امروز متوسط قیمت خانه در شهر تهران تقریبا ۱۰ برابر شده و بازار ارز، مقداری کمتر از این عدد رشد داشته است. در واقع به اندازه‌ای که پول  کاهش ارزش داشته قیمت آپارتمان نیز افزایش یافته و نرخ دلاری مسکن به اندازه قیمت دلاری آذر ۱۳۹۶ است.

 هر چند کارشناسان می‌گویند رشد قیمت مسکن از تورم عقب افتاده است اما روانشادنیا می‌گوید این بدان دلیل است که میزان افزایش قیمت در این سال‌ها بسیار بالا بوده است و تطابق قیمت مسکن و قدرت خرید از میان رفته است.

 نکته مهم اینجاست که هزینه مصالح ساختمانی در شرایط کنونی در حال افزایش است و در کنار این تهدید کاهش حجم ساخت‌وساز و سرمایه‌گذاری نیز این صنعت را درگیر خود کرده است. این دو عامل در کنار پایین بودن شدید قدرت خرید می‌تواند به فعال شدن گسلی در اقتصاد ایران منجر شود که مساله‌ای بسیار با اهمیت است چرا که دوره افزایش قیمت مسکن را مجددا در فضای اقتصادی ایران به راه می‌اندازد و زمینه را برای فاصله گرفتن قشر متوسط از خرید مسکن مهیا خواهد کرد.

 به نظر می‌رسد شعارهای دولت سیزدهم در حوزه مسکن، با جود گذشت یک سال و دو ماه از فعالیت چندان پشتوانه عملی نداشته و این صنعت در کنار بازار مسکن درگیر بحرانی است که در حال عمیق شدن است. نتیجه این بحران نیز به گسترش بیشتر فقر در جامعه‌ ایران می‌انجامد چرا که مسکن گران‌ترین کالای ایران و به عبارتی عصاره‌ یک عمر فعالیت اقتصادی افراد است.