هراس سرمایه‌گذاران بورس از افزایش بهره بین‌بانکی

مهرنوش حیدری

 شنبه هفته جاری بانک مرکزی نرخ سود بین بانکی را اعلام کرد و بر اساس این گزارش نرخ سود بین بانکی در هفته پایانی تیر ماه برابر 21.14 درصد شد و همچنین حداقل نرخ توافق بازخرید نیز 20.91 درصد تعیین شد تا بالاترین رقم در سال جاری به ثبت برسد.

این اتفاق در حال رخ داد که در آذر 1400، سید احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد در قالب طرحی موسوم به مصوبه 10 بندی حمایت از بورس؛ وعده تثبیت نرخ سود را با رعایت سقف 20 درصدی داده بود.

این مساله سبب بروز نگرانی‌هایی در میان سهامداران شده است و بر این باورند افزایش نرخ بهره می‌تواند تاثیرات انکارناپذیری بر بورس داشته باشد.

نرخ بهره بانکی در اصل قیمت ذخایر بانک‌ها است و زمانی که آنها در پایان دوره مالی کوتاه‌مدت اعم از روزانه یا هفتگی، دچار کسری ذخایر می‌‌شوند، از سایر بانک‌ ها در بازار بین بانکی استقراض می‌‌کنند. هرچند عده‌ای از کارشناسان اقتصادی اعتقاد دارند که افزایش نرخ بهره بین بانکی عامل مهمی برای مهار تورم و کاهش انتظارات تورمی است اما در مقابل کارشناسان بازار سرمایه بر این باورند این سیاست تبدیل به عامل خروج پول از بازار سرمایه خواهد شد و در نتیجه اقدامی ضد بورسی محسوب شده و در نهایت موجب تشدید خروج پول حقیقی از بازار می‌شود.

حالا رئیس کل بانک مرکزی در جلسه با رییس سازمان بورس گفته است: دغدغه بازار سرمایه، دغدغه بانک مرکزی هم هست، نرخ بهره بین بانکی با سیاست مشخصی کنترل خواهد شد و تصمیماتی در این خصوص اتخاذ شده است. وی ادامه داد: صنعت بانکداری که در بورس هم فعال هستند دچار مشکلاتی هست. نرخ فعلی بهره بین بانکی ناشی از عرضه و تقاضای عادی ذخایر بانک ها است که در شرایط تورمی اجتناب ناپذیر بوده. کنترل این نرخ در کریدور مشخص دنبال خواهد شد تا از افزایش بیشتر پیشگیری و روند کاهشی آغاز شود.

تاثیرات افزایش نرخ سود بانکی  بر بازار سرمایه

سعید کرداری، کارشناس بازار سرمایه درباره تاثیرات افزایش نرخ سود و بهره بانکی بر بورس به «توسعه ایرانی» گفت: در حالت عادی و طبیعی تراز تجاری کشورها به سبب مراودات با یکدیگر بالا و پایین می‌شود. البته این شاخص از اهمیت بالایی برخوردار است. وقتی تراز تجاری کشوری مثبت باشد نشانه خوبی محسوب می‌شود.

وی ادامه داد: نرخ بهره یکی از ابزار‌های پولی بانک مرکزی در کشورهای مختلف محسوب می‌شود .این ابزار  برای جلوگیری از تورم و کنترل رفتار پول و کاهش گردش نقدینگی و افزایش تمایل نسبت به خرید اوراق مورد استفاده قرار می‌گیرد. از آن سو نرخ بین بانکی به طور غیر مستقیم بر نرخ سود بانکی و کارمزد تسهیلات بانکی تاثیر می‌گذارد.  برای مثال اگر نرخ بهره 20درصدی داشته باشیم ، در این شرایط کسب و کار باید پس از کسر هزینه‌ها؛ 28 درصد سود خالص بسازد که توجیه عملکرد داشته باشد.

وی تاکید کرد: این نرخ در سراسر جهان بسیار کم است چرا ک هزینه‌های سربار قیمتی پایینی دارند.

وی افزود: در ایران اما نرخ بالاست  و در نتیجه انتظار می رود سود خالص بیش از 30 تا 35 درصد باشد . این سود خالص اما در بخش های اندکی وجود دارد و نتیجه این است که بسیاری از دریافت تسهیلات باز می‌مانند و  در نهایت رشد اقتصادی کند شده و احتمال تعطیلی بنگاه‌ها بالا رفته و رکود تورمی در کشوری ایجاد می‌شود .

کرداری، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»: اقتصاد ما وضع آشفته‌ای دارد؛ تکلیف برجام مشخص نیست و همچنین معلوم نیست اقتصاد و رفاه مردم در اولویت دولت قرار دارد یا خیر و همه این موارد سبب ناامنی می‌شود و قیمت دارایی‌های ریسکی نظیر سهام و ...  را کاهش می‌دهد

 

تاثیر رکود تورمی بر بازار سرمایه

این کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: به سبب تحریم و سایر مشکلات مدیریتی که در سطح کلان کشور با آن مواجه ‌ایم، با تورم نیز مواجه هستیم و چنین شرایطی سبب می‌شود تا رکود تورمی که بدترین نوع بیماری اقتصادی محسوب می‌شود اتفاق بیفتد. یکی از دلایل رکود تورمی تاریک بودن چشم‌انداز اقتصادی کشور است.دز چنین شرایطی افزایش نرخ بهره به گردش کسب و کارها و ایجاد مشاغل جدید و رشد اقتصاد کشور ضربه زده  و باعث ایجاد محدودیت برای شرکت‌ها می‌شود چرا که در این شرایط امکان بهره‌مندی از  تسهیلات جدید را ندارند و این امر می‌تواند موجب راکد شدن بسیاری از بازارها شود.

وی اضافه کرد: در بازارهایی شبیه بازارهای موازی سهام مانند بازار سکه، ارز ،‌مسکن، خودرو و ... که کنترل شده نیستند ؛ این رکود نمود بیشتر دارد چرا که اغلب فعالان این بازار  مالیات نمی‌دهند.

این در حالی است که در بازار سرمایه همان ابتدا با هر معامله از شما درصدی مالیات کسر می‌شود؛ این روند سبب می‌شود تا پول‌ها به سمت بازارهای موازی حرکت کند و در نهایت به رکود تورمی تشدید می‌شود.

کرداری توضیح داد: خودرو گران می‌شود و نرخ آن حداقل 5-6 برابر و حداکثر 10 برابر قیمت خودرو در کشورهای منطقه است زیرا واردات خودرو به کشور ممنوع است و از این سو خودروهایی خارجی موجود در بازار ایران تفاوت قیمتی بسیار زیادی با قیمت همان خودروها در دبی و سایر کشورهای اطراف دارد؛ قیمت مسکن آنچنان بالا می‌رود که هر کس نمی‌تواند خانه خریداری کند و قیمت آن مرتب در حال افزایش است و یا نرخ سکه با حباب 5-6 میلیون تومانی همراه می‌شود و بسیاری از دارندگان پول‌های خرد برای خرید سکه و طلا به بازار هجوم بردند، بنابراین به جرأت می‌توان گفت افزایش نرخ بهره واقعا در بازار سرمایه تاثیر مستقیم دارد .

کاهش ارزش سهام شرکت‌ها تحت تاثیر افزایش نرخ بهره بانکی

وی عنوان کرد: سهام شرکت‌ها برمبنای نرخ بهره بدون ریسک ارزش گذاری می‌شوند در نتیج هرچه نرخ بهره بالاتر رود، ارزش سهام شرکت افت می‌کند.

وی ادامه داد: سرمایه‌گذاران در بازارهای موازی بدون ریسک مانند بازار اوراق و سود بانکی، به صورت ماهانه سود دریافت می‌کنند اما از آن‌سو بازار سرمایه با افزایش ریسک مواجه می‌شود.ابزار نرخ بهره در دیگر کشورها نیز زمینه ریزش قیمت سهام را فراهم می‌کند و تجربه اخیر آمریکا در بالا بردن نرخ بهره و ریزش  20 تا 25 درصدی سهام موید این مدعاست اما  در سایر کشورها بازارهای موازی کنترل شده است و اقتصاد آنها درگیر سفته بازی نیست .

این کارشناس بازار سرمایه گفت: سیاست‌گذاری اقتصاد ما دارای وضع آشفته‌ای است؛ تکلیف برجام مشخص نیست و همچنین معلوم نیست اقتصاد و رفاه مردم در اولویت دولت قرار دارد یا خیر و همه این موارد سبب ناامنی می‌شود و قیمت دارایی‌های ریسکی نظیر سهام و ...  را کاهش می‌دهد.