ایران در آستانه موج تازه تورمی
وعده یارانه جدید در روز رکوردشکنی دلار
باران زرینقلم
در حالی که دیروز رکورد افزایش قیمت دلار شکست و بهای هر دلار بار دیگر در بازار آزاد از 28 هزار تومان عبور کرد، وعده پرداخت یارانه جدید از سوی معاون اقتصادی رئیس‌جمهوری به مردم داده شد.
ایران در آستانه موج جدید افزایش تورم قرار دارد. رشد بهای دلار همزمان با برنامه دولت برای حذف ارز 4200 تومانی و پرداخت یارانه جدید به مردم در کنار کالابرگ، همگی عواملی است که سرعت رشد تورم در ایران را تسریع کرده است و این وضعیت می‌تواند منجر به رشد بیشتر تورم در ایران شود.
تورم ایران یکی از دیرپاترین تورمها در جهان تلقی می‌شود. ایران بیش از پنج دهه است که با بحران جدی تورم روبروست و در برخی سال‌ها رسیدن تورم به محدوده 35 تا 40 درصد مشکلاتی را بیش از گذشته متوجه اقتصاد کرده است. نکته مهم اینجاست که در این دوره افزایش تورم، ایران یکی از استثنائی‌ترین دوره‌های تاریخی را شاهد است. در این دوره زمانی ایران می‌رود که برای چهارمین سال متوالی با تورم بالاتر از 30 درصد روبرو باشد و خوشبینانه‌ترین ارزیابی‌ها نیز نشان می‌دهد نرخ تورم در سال جاری در محدوده 40 درصد باقی خواهد ماند چراکه حتی عبدالملکی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی تورم ناشی از افزایش دستمزد را حدود 2 درصد اعلام کرده و برخی برآوردها نیز تکانه تورمی ناشی از حذف ارز 4200 تومانی را در محدوده 5 تا 7 درصد ارزیابی کرده‌اند. طبق آمار رسمی تورم در ایران حدود 39 درصد است و این امر نشان می‌دهد رسیدن تورم به میانه کانال 40 درصد از سوی سیاستگذار امری عادی تلقی می‌شود.
حالا دلار با عبور از کانال 28هزار تومان، بار دیگر رکوردی جدید را در کارنامه خود به جا گذاشت و بیشترین قیمت را در چهارماه گذشته تجربه کرد. این بدان معناست که سیاست‌های اجرایی دولت سیزدهم در رشد بهای ارز که مقیاس و معیار مهمی برای اقتصاد ایران تلقی می‌شود، تاثیرگذار بوده است .
چرا قیمت‌ها بالا می‌رود؟
شاید ماجرا به فعالیت بیش از حد چاپخانه بانک مرکزی باز می‌گردد. همتی گفته دولت سیزدهم رکورد چاپ پول را شکسته است.
از سوی دیگر حذف ارز 4200 تومانی که به افزایش عجیب و غریب قیمت آرد و نان و ماکارونی و بیسکوییت و شیرینی و محصولات مرتبط با آرد منجر شد، هنوز در بازار ته‌نشین نشده است. بهای هر کیلو برنج به آستانه صد هزار تومان رسیده و در کنار آن رشد شگرف قیمت گوشت سبب شده است مصرف این ماده پروتئینی کاهش قابل توجهی را تجربه کند. رصد بازار مواد خوراکی نشان می‌دهد که کمبود روغن در بازار امری جدی است. همواره کمبودها، افکار عمومی را برای گران کردن آماده می‌کند.
این روزها با توجه به شکسته شدن رکورد چاپ اسکناس از یک سو و نبود چشماندازی برای دستیابی به توافق برجام از سوی دیگر در کنار برنامه دولت برای حذف ارز 4200 تومانی، انتظارات تورمی روندی افزایشی را تجربه می‌کند
قیمت هر بطری روغن یک و نیم لیتری در صورت موجود بودن افزایشی در محدوده 10 هزار تومان را تجربه کرده و در عین حال این وضعیت در سایر کالاها نیز به چشم می‌خورد و هر چند قیمت ماکارونی و محصولات وابسته دستخوش افزایش شده، اما همچنان کمبود در بازار به قوت خود باقی است.
یارانه مشکل را حل می‌کند؟
هنوز افکار عمومی سرگرم حلاجی مساله خرید نان با کارت بانکی بود که محسن رضایی، معاون اقتصادی رئیس‌جمهور اعلام کرده که «یارانه 400 هزار تومانی برای هر نفر در راه است و این یارانه قرار است کمک هزینه‌ای برای حذف ارز 4200 تومانی باشد.»
وی تاکید کرده است: «در دو ماه اول ارزش کالابرگ به صورت نقد و اعتباری به حساب مردم واریز می‌شود تا فشار ناشی از گرانی‌ها کاهش یابد ولی پس از دو ماه با توجه به قانون مجلس طرح به صورت کالابرگ ادامه می‌یابد.»
معاون اقتصادی رئیس‌جمهور گفت: «به‌منظور اجرای توزیع عادلانه یارانه ارز 4200 تومانی، پیشنهاد شد ماهیانه 400 هزار تومان به حساب هر نفر از سه دهک اول و 300 هزار تومان به حساب پنج دهک بعدی واریز شود. نکته قابل ذکر این است که پرداخت مبلغ 400 هزارتومان و 300 هزارتومان که اعلام کردم، برآورد کارشناسان است و هنوز قطعی نشده و به زودی رقم قطعی یارانه پرداختی را اعلام خواهیم کرد.»
این در حالی است که بسیاری از کاشناسان معتقدند افزایش یارانهها در شرایطی که ایران با تورم فزاینده ناشی از رشد عجیب نقدینگی روبروست می‌تواند به شعله‌ور شدن تورم منجر شود.
قنبری، معاون اسبق وزیر کشاورزی معتقد است که افزایش یارانهها مانند ریختن بنزین در آتش شعله‌ور است و خطراتی بسیار جدی به همراه خواهد داشت.
در این شرایط نیز با توجه به شکسته شدن رکورد چاپ اسکناس از یک سو و نبود چشماندازی برای دستیابی به توافق برجام از سوی دیگر در کنار برنامه دولت برای حذف ارز 4200 تومانی، انتظارات تورمی روندی افزایشی را تجربه می‌کند.
رشد عجیب قیمت‌ها نه فقط در بازار خوراکی‌ها، بلکه در بازار کالاهای سرمایه‌ای نیز آغاز شده و بار دیگر بهای خودرو تغییراتی روزانه را شاهد است. در عین حال معامله‌گران از بازار مسکن خبر می‌دهند که بسیاری از فروشندگان به استناد احتمال افزایش قیمت‌ها پاپس کشیده و می‌گویند از فروش منصرف شده‌اند.
سایر تولیدکنندگان نیز با استناد به افزایش دستمزد، افزایش مالیاتها و همچنین بالا رفتن هزینه تولید، قیمت‌ها را افزایش داده‌اند و بازار لوازم خانگی نمونه عینی این وضعیت است.
نرخ تورم در حالی تاخت و تاز خود را ادامه می‌دهد که طبقه متوسط ایران در فشار مضاعف سه سال اخیر به مرحله‌ای بحرانی رسیده است.
پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که سیاست‌های مالی و ارزی دولت سیزدهم تاکنون نتوانسته است دامنه بحران اقتصادی را جمع کند.
محسن رضایی: به‌منظور اجرای توزیع عادلانه یارانه ارز 4200 تومانی، پیشنهاد شد ماهیانه 400 هزار تومان به حساب هر نفر از سه دهک اول و 300 هزار تومان به حساب پنج دهک بعدی واریز شود. نکته قابل ذکر این است که این مبالغ، برآورد کارشناسان است و هنوز قطعی نشده است
هشدارهای فراوانی از سوی کارشناسان و فعالان سیاسی خطاب به دولت اعلام شده است که رشد بهای نان می‌تواند به فراگیر شدن فقر در جامعه منجر شود چرا که با افزایش شدید قیمت برنج و محصولات پروتئینی، استفاده از نان در دهکهای پایین درآمدی با افزایش مواجه می‌شود.
حالا اما هنوز روشن نیست که سیاست دقیق دولت درباره جایگزینی یارانه ارزی چیست. از یک سو گفته می‌شود تا پایان خرداد ارز 4200 تومانی تامین شده و از سوی دیگر افزایش بهای اقلام در بازار توفان تورمی را در سبد هزینه‌ها به وجود آورده است.
هر چه هست اقتصاد ایران در اولین سال قرن در تنگنایی شدید و بی‌سابقه قرار دارد و باید دید دولت می‌تواند با اتخاذ سیاست‌هایی از این گردنه عبور کند یا خیر؟
دیدگاه تان را بنویسید