تغییر معادلات ماکارونی، بیسکوئیت، شیرینی، نان و...!

ایمان ربیعی

 تبعات افزایش قیمت خرید تضمینی گندم حالا خود را نشان می‌دهد. زمزمه‌ها در خصوص افزایش قیمت محصولات وابسته به گندم و آرد بیش از هر زمان دیگری به گوش می‌رسد تا پس از برنج مهمترین جایگزین آن یعنی ماکارونی که غذای محبوب کودکان است با رشد قیمت روبرو شود.

 قیمت خرید تضمینی گندم از سوی دولت به صورت رسمی برابر با 11 هزار و 500 تومان اعلام شد تا حالا برخی از دست‌اندرکاران صنف و صنعت از رسیدن بهای هر ماکارونی به محدوده 30 هزار تومان و رشد دو تا پنج برابری بهای کیک و کلوچه و بیسکویت خبر بدهند.

رشد قیمت آرد و گندم در این شرایط گریزناپذیر بود؟

افزایش 57 درصدی قیمت خرید تضمینی گندم، از همان ابتدا روشن بود که بهای آرد را نیز در ایران تکان خواهد داد. گزارش‌های مبسوطی در خصوص قاچاق آرد ارزان قیمت از ایران منتشر می‌شد. نکته اینجاست که جنگ روسیه علیه اوکراین نیز در افزایش قیمت جهانی گندم موثر افتاده و قاچاق آرد از ایران را به قاچاقی پرسود تبدیل کرده است. از این رو معادلات بازارهای جهانی نیز افزایش قیمت گندم و آرد را گریزناپذیر کرده است.

در اولین نشست هیات وزیران در سال جاری این هیات به پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه کشور، قیمت خرید تضمینی گندم برای سال ۱۴۰۱ را مبلغ ۱۱۵ هزار ریال تعیین کرد که از این میزان، مبلغ ۱۰۵ هزار ریال به عنوان اصل قیمت تعیین شده و ۱۰ هزار ریال به عنوان هدیه تحویل در نظر گرفت.

حالا اما کیهان، روزنامه اصولگرای حامی دولت، در گزارشی نوشته است در ستاد اقتصادی دولت بنا به پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی برای جلوگیری از قاچاق گندم به کشورهای همسایه و ضرورت بهینه‌سازی مصرف نان در کشور، تأکید شد که قیمت نان و گندم تغییری نداشته باشد. این اما همه ماجرا نیست. قیمت آرد افزایشی قابل توجه را طبق اعلام رئیس ‌انجمن آردسازان تجربه کرده است.

به گفته وی  بر اساس دستورالعملی که به کارخانجات ماکارونی‌سازی، کیک، کلوچه، نشاسته و رشته‌پزی ابلاغ شده، قیمت آرد تحویلی به این مجموعه‌ها 5 برابر می‌شود.

محمدرضا مرتضوی گفته است کارخانجات، آرد مورد نیاز خود را از شرکت بازرگانی دولتی خریداری می‌کنند.

آرد در ایران چند نرخی است؟

شرکت بازرگانی دولتی سه نوع آرد را توزیع می‌کند. نوع اول آردی است که در اختیار نانوایی‌ها قرار می‌گیرد که قیمت آن ثابت و کیلویی ۶۵٠ تومان است و نوع دوم آردی است که در اختیار نانوایی‌های آزادپز (شامل نان‌های صنعتی، فانتزی و حجیم) قرار می‌گیرد که قیمت این آرد نیز کیلویی ٩٠٠ تومان و ثابت مانده است.

 نوع سوم نیز آردی است که در اختیار کارخانجات ماکارونی‌سازی، کیک، کلوچه، نشاسته و رشته پزی قرار می‌گیرد که قیمت آن از کیلویی ٢۵٠٠ تومان به ١٢ هزار تومان افزایش یافته است.به این ترتیب قیمت آرد برای تولیدکنندگان ماکارونی، کیک، کلوچه، نشاسته و رشته‌پزی ۵ برابر شده است.

تاکنون صنف و صنعت همچون کارخانجات ماکارونی و شیرینی و شکلات و قنادی‌ها آرد مورد نیاز خود را با یارانه ۴۲۰۰ تومانی به صورت سهمیه ای دریافت می‌کردند، اما با تصمیم تازه، ارز 4200 تومانی برای این دسته از تولیدکنندگان حذف شده است.

 این اقدام هر چند زمینه‌های افزایش بهای ماکارونی، غذای محبوب بخش بزرگی از جامعه ایران را فراهم می‌کند، اما بی‌تردید سبب کاهش قاچاق در شرایط خطیر کنونی نیز خواهد شد .

با این حال تایید و تکذیب‌های متوالی در خصوص قیمت جدید آزاد آغاز شد تا جایی که دیروز خبرگزاری مهر گزارش داد: برخلاف برخی اخبار منتشر شده مبنی بر عدم تصویب قیمت جدید آرد، قیمت جدید آرد ۱۶ هزار و ۹۰۰ تومان است و این قیمت در سازمان حمایت تصویب شده است.بر اساس این گزارش قیمت مذکور برای آرد ۲۷ درصد تصویب شده و برای آرد ۲۳ درصد، قیمت ۱,۰۰۰ تومان کمتر از این میزان (۱۵ هزار و ۹۰۰ تومان) و برای آرد ۲۱ درصد نیز ۲,۰۰۰ تومان کمتر از آن (۱۴ هزار و ۹۰۰ تومان) تصویب شده است.

براین اساس قیمت ماکارونی با احتساب ارزش افزوده برای مصرف کننده در هر کیلوگرم ۳۷ هزار تومان است.

نان هم گران می‌شود؟

حالا بسیاری می‌پرسند افزایش بهای آرد برای بخشی از تولیدکنندگان مرتبط آیا نشانه‎ افزایش بهای نان در آینده‌ای نزدیک است. خبرها درباره تغییر مکانیزم پرداخت یارانه نان از سال گذشته آغاز شد. اولین نفر مسعود میرکاظمی، رئیس سازمان برنامه و بودجه بود که اعلام کرد کارت نان در راه است. خیلی زودتر از آنچه پیش‌بینی می‌شد این خبر با تکذیب مقامات روبه‌رو شد و حتی روابط عمومی این سازمان نیز خبری دراین‌خصوص منتشر کرد که قرار نیست کارت نان تخصیص یابد.

بااین‌حال، زنجان به عنوان پایلوت اجرای طرح جدید نان انتخاب و در نتیجه شمارش معکوس برای تغییر معادلات در عرصه نان آغاز شد.

نه فقط حذف ارز 4200 تومانی برای بخشی از تولیدکنندگان مرتبط با محصولات آردی،  بلکه رشد بهای خرید تضمینی گندم و افزایش قیمت گندم در بازارهای جهانی در کنار پیش‌بینی کمبود و گرانی غذا در جهان، معادلات نانی را در ایران دستخوش تغییر کرده است

نمایندگان مجلس نیز در جریان بررسی لایحه بودجه سال جاری به این موضوع ورود کردند و جعفر قادری، عضو کمیسیون تلفیق بودجه پیش از این تأکید کرده بود در سال 1401 قیمت نان با نرخ قبلی از کارت نان تخصیصی به مردم کسر می‌شود، ولی به نانوا قیمت جدید پرداخت خواهد شد. گفته‌های وی مؤید نوعی سهمیه‎بندی برای نان بود اما در نهایت روشن نشد تکلیف بهای نان چه خواهد بود.هر چند هنوز قیمت آرد تحویلی به نانوایی‌های آزادپز و نانوایی‌های یارانه‌ای تغییر نکرده است، اما با این حال باید توجه داشت که قیت آرد تحویلی به نان فانتزی‌ها دستخوش تغییر خواهد شد. رئیس اتحادیه نان‌های صنعتی اعلام کرده است قیمت هر کیلوگرم آرد برای تولید نان صنعتی به 16 هزار تومان خواهد رسید.

محسن لزومیان دراین‌خصوص گفت: در نتیجه قیمت هر عدد نان صنعتی بدون در نظر گرفتن سایر هزینه‌های مؤثر در قسمت تمام‌شده تولید، دست‌کم تا سه برابر خواهد شد.

وی پیش‌بینی کرد؛ حداکثر تا هفته آینده اثر این افزایش قیمت خود را با گرانی ‌نان در بازار نشان دهد.

لزومیان با تأکید بر اینکه افزایش قیمت نان صنعتی با شرایط اقتصادی مردم همگام نیست، پیش‌بینی کرد: تقاضای نان صنعتی در کشور به شکل قابل‌توجهی کاهش خواهد یافت.

وی تصریح کرد: با توجه به عدم توان رقابت نان صنعتی با نان سنتی تعطیلی واحدهای نان صنعتی قطعی خواهد بود و این به معنی از دست رفتن سرمایه‌های کلانی است که بخش عمده آن از طریق وام‌های بانکی تأمین شده است.

هر چه هست نه فقط حذف ارز 4200 تومانی برای بخشی از تولیدکنندگان مرتبط با محصولات آردی  بلکه رشد بهای خرید تضمینی گندم و افزایش قیمت گندم در بازارهای جهانی در کنار پیش‌بینی کمبود و گرانی غذا در جهان، معادلات نانی را در ایران دستخوش تغییر کرده است. باید دید دولت سیزدهم از پس سیاست‌های نه چندان شفاف خود چه تصمیمی درباره قوت لایموت ایرانیان خواهد گرفت.