اولین ریزش پس از حمایت پرسروصدا

باران زرین‌قلم

 اولین ریزش قابل توجه پس از اعلام برنامه پر سر و صدای دولت در حمایت از بازار سرمایه اتفاق افتاد تا بار دیگر شاخص بورس مسیر رفته را بازگردد و پس از خروج بیش از هزار میلیارد تومان، برگشت به کانال یک میلیون و دویست هزار واحدی رقم بخورد.

 دولت با هدف حمایت از بازار سرمایه تلاش کرد همه را به صحنه وارد کند. ده فرمان اعلامی اولیه و پنج فرمان ابلاغی ثانویه، برای چند روزی شاخص بورس را با رنگ سبز آشنا کرد اما در نهایت هفدهمین روز بهمن ماه برای بازار سرمایه روز چندانی خوشایندی نبود و ریزش بیش از بیست هزار واحدی شاخص رقم خورد تا اولین شوک، پس از آرامش چند روزه در بازار به وقوع بپیوندد.

 بازار سرمایه حالا وارد نوزدهمین ماه بحرانی خود می‌شود. عقب‌نشینی شاخص بورس پس از آن رخ داد که بازار سرمایه در رشدی رعدآسا روی دو میلیون واحد را برتابلوهای خود دید. از آن پس بود که عقب‌نشینی آغاز شد و همچنان ادامه دارد .

 دعوت از مردم برای حضور در بورس در کنار داغی بازار بازدهی بازار سرمایه، مردم عادی را نیز به بورس رساند تا هر از چندی تجمع سهامداران در برابر سازمان بورس و مجلس و ... خبرساز شود.  ریزش عجیب شاخص و از دست رفتن سرمایه‌های فراوان و قابل توجه اما تنها مساله بازار سرمایه نیست .

 بازار سرمایه ایران در شرایطی نامتعارف گرفتار آمده است. این شرایط البته تنها سرمایه‌های مردمی را تحت‌تاثیر قرار نداده است. در این میان سرمایه اجتماعی نیز در کشور در معرض خطری جدی است و تمامی برنامه‌های اعلامی برای بازار سرمایه، وقتی با شکست روبرو می‌شوند، روشن می‌گردد که ذات سرمایه اجتماعی بر هر برنامه حمایتی دیگری تقدم دارد و در نبود اعتماد، به سختی می‌توان بورس را وادار به سبزپوشی کرد .

 آینه‌ای برای اقتصاد

 کم نیست شمار کارشناسانی که معتقدند بورس دماسنج اقتصاد کشور است. وقتی وضعیت اقتصادی بحرانی است نمی‌توان توقع بهبود وضعیت بورس را داشت. در این مسیر تحلیل آنچه به شکلی استثنایی در ماه‌های پایانی سال 1398 و ماه‌های ابتدایی سال 1399 بر بازار سرمایه گذشت نیز خالی از لطف نیست. تنور داغ تورم، تب بازار سرمایه را بالا برد و در همان زمان بسیاری از کارشناسان هشدار دادند که به زودی این تب به عرق خواهد نشست اما در آن دوره زمانی ترجیح بر این بود که دولت در ماه‌های پایانی عمرش، از فضای پیش آمده بهره تبلیغاتی لازم را ببرد. چیزی که به عکس خود تبدیل شد.

حالا از پس چند روز سبزپوشی، روز گذشته بازار دوباره با ریزش مواجه شد.

برخی تحلیلگران بازار مالی معتقدند مهمترین دلیل این اتفاق حمایت تام و تمام از شرکت های بزرگ یا بازارگردانان است. در حقیقت در مسیر حمایت اعلامی نیز سهم‌های کوچک شانس چندانی برای عرض اندام نیافتند تا بازار، بازار بزرگان تلقی شود.

 حسین مریدسادات کارشناس و تحلیلگر بازار سرمایه به نبض بورس گفته است: باید منتظر ماند و دید که کی این حمایت از بزرگان بازار به اتمام خواهد رسید. بازار در وضعیت رو به پایین قرار گرفته مگر اینکه خبر خاصی بتواند به بازار کمک کند که بازار در مدار صعود قرار گیرد.

اخبار مثبت وین  تاثیری بر بورس دارد؟

برخی تحلیلگران نیز علت ریزش بازار سرمایه را به اخبار مثبت وین مرتبط می‌دانند و می‌گویند لغو برخی تحریم‌ها و قوت گرفتن دستیابی به توافق در وین چشم‌انداز تی اقتاد را بهبود داده و طبیعی است که در این میان احتمال کاهش نرخ تورم تقویت می‌شود. بورس ایران به واسطه‌ی رشد تورمی در سال 1390 و بحران‌های متعدد در ماه‌های پس از آن با وضعیتی عجیب مواجه است، به هر علامت و سیگنالی که دلالت بر کاهش نرخ تورم داشته باشد، واکنش منفی نشان می‌دهد و ممکن است ریزش بورس به این مساله بازگردد. این در حالی است که پیام الیاس‌کردی، کارشناس بازارهای مالی در گفتگو با تجارت‌نیوز می‌گوید: دیروز بازار شرایط بدی داشت و شاهد خروج بیش از هزار و ۴۰ تومان نقدینگی از بازار بودیم و ارزش معاملات نیز افت کرد.این کارشناس بازارهای مالی ادامه می‌دهد: طی هفته گذشته اتاقی برای حمایت از سهام فلزی تشکیل شد. ولی حمایت‌ها ناموفق بود و رنج منفی در بازار بیشتر شد.وی تاکید می‌کند: بورس زمانی رشد می‌کند که تقاضای حقیقی در بازار ایجاد شود.

بازار سرمایه حالا وارد نوزدهمین ماه بحرانی خود می‌شود. عقب‌نشینی شاخص بورس پس از آن رخ داد که در رشدی رعدآسا روی دو میلیون واحد را بر تابلوهای خود دید. از آن پس بود که عقب‌نشینی آغاز شد و همچنان ادامه دارد

الیاس کردی ادامه می‌دهد: هنوز شرایط مبهمی در بازار سرمایه وجود دارد و این موضوع می‌تواند عامل بی‌اعتمادی می‌شود.

این کارشناس بازارهای مالی در نهایت می‌گوید: به عقیده من بورس فعلا توجه خاصی به مذاکرات ندارد.

برنامه دولت برای حمایت از بورس چیست؟

پیش از این ستاد اقتصادی دولت مصوبه ای 10 بندی را به تصویب رساند. در آن نرخ خوراک واحدهای پتروشیمی را تعیین کرد و درباره نرخ تسعیر ارز بانک مرکزی نیز پیش‌بینی‌هایی داشت. در عین حال میزان مالیات واحدهای تولیدی و همچنین میزان نرخ سود بین بانکی نیز با هدف حمایت از بازار سرمایه تدوین شد. اوایل بهمن ماه بود که مصوبه‌ای 5 بندی از سوی معاون اول رئیس جمهوری ابلاغ شد. معاون اقتصادی رئیس‌جمهور و معاون اول رئیس‌جمهوری البته اظهارنظرهایی درباره این حمایت گسترده داشتند و حتی مسعود میرکاظمی نیز در توییتی تلاش کرد وارد جریان حمایت از بورس شود اما با این حال پیش‌بینی محقق نگردید و از سه روز قبل شایعاتی درباره اختلاف نظر سازمان برنامه و بودجه و دیگر ارکان اقتصادی بر سر این مساله فضای مجازی و ذهنیت سهامداران را تحت تاثیر قرار داد.  برخی می‌گفتند در حالی که قرار بود این مصوبه 10بندی در قالب اصلاحیه لایحه بودجه به مجلس ارائه شود، چنین افتاقی رخ نداده و تعلل مذکور نشان از اختلاف مظر در این حوزه دارد.نکته اینجاست که واکنش بازار سرمایه به بودجه سال آینده واکنشی بسیار منفی بوده است. پس از ارائه لایحه بودجه 1401 توسط دولت، شاخص بورس تهران در یک هفته بیش از 50 هزار واحد ریزش کرد و از کانال 1.3 میلیونی به کانال 1.2 میلیون واحدی سقوط کرد. در چنین شرایطی بسیاری از سهامداران تصمیم به خروج از بازار گرفتند و صف‌های فروش طویل‌تر از قبل شد. در پایان هفته رکورد 15 روز پیاپی خروج پول حقیقی ثبت شد که در این 15 روز کاری بیش از 5 هزار میلیارد تومان از بازار سهام خارج شد.

به نظر می‌رسد بازار سرمایه راهی طولانی را تا اعتماد در پیش دارد از این روست که همچنان نمی‌توان درباره بازار سرمایه پیش‌بینی چندان مثبتی داشت.