آزمایش «بنزینی» در جزیره!

مریم شکرانی

 قیمت بنزین دوباره این روزها خبرساز شده است. هر چند مقامات دولتی بارها و بارها تاکید کرده‌اند که دولت قصدی برای غافلگیری مردم ندارد و در صورتی که برنامه‌ای برای افزایش قیمت بنزین باشد، اعلام قبلی صورت خواهد گرفت؛ اما همچنان نگرانی درخصوص تغییر قیمت حامل‌های انرژی در اقتصاد متورم ایران بالاست زیرا اقتصاد ایران در حال تجربه تورمی 44 درصدی است.

ماجرا از درز یک نامه محرمانه شروع شد و سپس مصاحبه فریدون عباسی دوانی، عضو کمیسیون انرژی مجلس با ایلنا که گفته بود احتمال دارد واقعی‌سازی قیمت بنزین از قشم و کیش به صورت پایلوت اجرا شود، گمانه‌زنی‌ها درباره افزایش قیمت بنزین را افزایش داد. همین ماجرا به ادعاهای تایید نشده‎ای دامن زد که حتی قیمت‌های عجیبی برای بنزین تخمین زده بودند و نرخ هر لیتر بنزین را حتی بیشتر از ۵ برابر رقم فعلی اعلام می‌کردند. حالا اما ماجرا به گونه‌ای دیگر از سوی مسئولان بیان شده است. با این حال عده‌ای معتقد هستند که این شروع درنهایت به آزادسازی قیمت بنزین برای رفع کسری بودجه دولت می‌انجامد. موضوعی که البته دولت تاکنون زیر بار آن نرفته است.

عده‌ای معتقدند که شروع تغییرات بنزینی در جزیره کیش،‌ درنهایت به آزادسازی قیمت بنزین برای رفع کسری بودجه دولت می‌انجامد. موضوعی که البته دولت تاکنون زیر بار آن نرفته است

برداشت اشتباهی  از نامه محرمانه

پس از آنکه درز یک نامه محرمانه درباره تصمیم جدید یارانه بنزین حاشیه‌ساز شد، علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت و رئیس منطقه آزاد کیش آن را صرفا یک برداشت اشتباهی از نامه دانستند.

سرپرست منطقه آزاد کیش با اشاره به اجرای طرح بنزین برای همه در جزیره کیش گفت: در این طرح به مردم سهمیه ۲۰لیتری تعلق می‌گیرد.

 محمدرضا لواسانی خبر افزایش قیمت بنزین را کذب دانست و با تأکید بر این که تغییر قیمت‌ حامل‌های انرژی نیازمند مصوبه مجلس شورای اسلامی است، گفت: در بودجه 1401 اشاره‌ای به افزایش قیمت بنزین و سهمیه سوخت نشده است.

او تفاوت این طرح با طرح پیشین را تخصیص سهمیه بنزین به هر کد ملی عنوان کرد که پیش از این به هر خودرو تعلق می‌گرفت.

سرپرست سازمان منطقه آزاد کیش تصریح کرد: از این پس سهمیه بنزین به دارندگان هر کد ملی دارای خودرو یا فاقد خودرو تعلق می‌گیرد، میزان یارانه تخصیصی به‌ازای هر نفر معادل 20 لیتر بنزین به‌نرخ 1500 تومان است.

به‌گفته لواسانی یارانه سهمیه بنزین از هر کارت بانکی قابل برداشت است و افراد در صورت نداشتن خودرو می‌توانند این یارانه را با اپلیکیشنی که به همین منظور طراحی شده است به فروش برسانند. طبق این طرح، افرادی که به ‌هر دلیلی امکان فروش سهمیه خود یا انتقال به دیگری را نداشته باشند، بعد از مدت مشخصی مبلغ آن را به‌صورت فروش خودکار، در حساب خود دریافت خواهند کرد.

لواسانی با تأکید بر این‌که تمام دارندگان کد ملی که بیش از یک سال در کشور اقامت داشته باشند، مشمول طرح هستند،‌ تصریح کرد: با اجرایی شدن طرح جدید سهمیه بنزین، رانندگان وسایط نقلیه عمومی همچنان از سهمیه‌ خود برخوردارند و هیچ‌گونه تغییری در سهمیه تاکسی‌ها، خودروهای عمومی و گازوییلی ایجاد نمی‌شود، و اعضای خانواده‌‌هایشان نیز مشمول دریافت یارانه سهمیه 20 لیتر بنزین می‌شوند.

وی ابراز امیدواری کرد اجرای طرح جدید تخصیص یارانه بنزین به الگویی در سطح کشور تبدیل شود.

سرپرست سازمان منطقه آزاد کیش: از این پس سهمیه بنزین در جزیره به دارندگان هر کد ملی دارای خودرو یا فاقد خودرو تعلق می‌گیرد و میزان یارانه تخصیصی به‌ازای هر نفر معادل 20 لیتر بنزین به‌نرخ 1500 تومان است

آیا طرح جلیلی برای بنزین  در حال اجراست؟

با اعلام مفاد طرحی که قرار است اجرایی شود، بسیاری طرح ارائه شده از سوی سعید جلیلی، کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری را به خاطر آوردند. این طرح شباهت‌های فراوانی به طرح‌ اعلامی برای اجرا در کیش و قشم دارد.

در طرح ارائه شده از سوی جلیلی، که طرح وان نام دارد، مقرر شده بود بنزین به جای خودرو به فرد اختصاص پیدا کند، به این ترتیب، در قالب این طرح پیش‌بینی شده بود به هر فرد روزانه یک لیتر بنزین تخصیص داده شود. این رقم برای خودروهای عمومی بیشتر بود. در این راستا هر فرد می‌توانست یک لیتر بنزین تخصیص‌یافته به خود را به مصرف رسانده و یا آن را بفروشد. کسی هم که بیش از یک لیتر مصرف می‌کند می‌توانست از کسانی که فاقد خودرو هستند، بنزین خریداری کند. طراحان این طرح معتقد بودند از این مسیر مردم می‌توانند بنزین خود را به قیمت بیش از سهمیه‌ای بفروشند و از مابه‌التفاوت آن سود ببرند. مثلا یک خانواده 5 نفره می‌تواند از این محل روزانه چندین هزار تومان یارانه دریافت کند. سید حمید حسینی درباره نتایج اجرای این طرح گفته است: این طرح در ظاهر عادلانه است، دولت قیمت بنزین را افزایش نداده و از سوی دیگر می‌تواند جلوی قاچاق را بگیرد، چون بنزین مازادی در بازار وجود ندارد اما فعلا کسی نمی‌داند تبعات این طرح چه خواهد بود؟ زیرا افرادی که بنزین مازاد را می‌فروشند چگونه می‌توانند آن را تجمیع و واگذار کنند؟ نحوه فروش چگونه است؟ برای تخصیص این سهمیه چه کارتی قرار است تعریف شود؟ و آثار آن بر حمل و نقل چیست؟

هر چند تخصیص 20 لیتر بنزین تفاوتی در رقم بنزین اختصاص یافته به هر فرد با طرح پیشنهادی سعید حلیلی دارد؛ اما از سوی دیگر طرح اختصاص سهمیه بنزین به خانوارهای فاقد خودرو یکی از طرح‌هایی است که در پژوهشکده سیاستگذاری دانشگاه شریف مورد مطالعه قرار گرفت. بر اساس این مطالعات برای بازتوزیع عادلانه یارانه بنزین بین همه اقشار مردم، طرح تخصیص یارانه به هر فرد به جای هر خودرو پیشنهاد شد.همزمان طرح مشابهی در مجلس نیز در دستور بررسی قرار گرفت. این طرح در ماه‌های پایانی سال در مجلس بررسی شد اما درنهایت اسفند سال گذشته کمیسیون انرژی با این طرح مخالفت کرد. در این طرح آمده بود: از ابتدای مهرماه سال ۱۴۰۰ به هر خانوار مشمول دریافت یارانه فاقد خودرو، به ازای هر نفر، 15  لیتر در ماه سهمیه بنزین یارانه‌ای اختصاص می‌یابد. همچنین به خانوارهای دارای خودرو که تعداد اعضای آن بیشتر از چهار نفر باشد، به ازای هر نفر بیشتر، 15 لیتر در ماه سهمیه بنزین یارانه‌ای تعلق می‌گیرد.در ادامه ذکر شده بود: در سال ۱۴۰۰، سایر سهمیه‌های بنزین وسایل نقلیه شخصی و عمومی (از جمله انواع تاکسی، وانت بار و موتورسیکلت) مانند گذشته به قوت خود باقی می ماند.

با رد این طرح از سوی مجلس جریان سهمیه‌های خودروها برقرار ماند ولی دولت تصمیم گرفت این طرح را راسا آغاز کند؛ اما برای برآورد آثار آن، دستور به اجرای آزمایشی آن داده شد. همچنین میزان سهمیه تعلق گرفته از ۱۵ لیتر به ۲۰ لیتر افزایش یافت که از طریق کارت بانکی افراد قابل برداشت خواهد بود.

با این حال هنوز عده‌ای معتقد هستند که این رفتار دولت مقدمه‌ای است برای واقعی‌سازی قیمت بنزین تا با منابع حاصل از آن بتواند کسری بودجه خود را رفع کند.