سه هزارهزارمیلیارد تومان منابع در داخل ایران بلوکه شده است

مهرنوش حیدری

 یک کارشناس بازار سرمایه گفت: بیش از سه هزار هزار میلیارد تومان از منابع داخلی به واسطه بالا ماندن نرخ بهره در داخل کشور بلوکه شده و لازم است همزمان با توافق احتمالی برجام، اقدام برای آزادسازی این منابع صورت گیرد. امروز مصادف است با 8 آذر و آغاز مذاکرات برجام در وین؛ مذاکراتی که سرنوشت آن همزمان با شروع دولت سیزدهم در هاله‌ای از ابهام فرو رفته و سبب شده بود تا گمانه‌زنی‌های مختلفی از آینده آن صورت گیرد.

در سال‌های اخیر خروج آمریکا از برجام و به تبع آن اعمال تحریم‌های گسترده علیه ایران سبب بروز مشکلاتی در بخش‌های مختلف اقتصادی و بازارهای داخلی و خارجی ایران شد و ادامه این روند تا به امروز سبب شده تا فعالان بازارهای گوناگون چشم‌ انتظار روند مذاکرات برجام در دولت سیزدهم باشند. به اعتقاد برخی کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی وضعیت آتی بسیاری از بازارها درگرو به نتیجه رسیدن مذاکرات برجامی است و به آن گره خورده و با رفع تحریم‌ها و صادرات گسترده نفت و سایر اقلام تولیدی می‌توان نسبت به بهبود وضعیت اقتصاد کلان و معیشت مردم امیدوار بود.

یکی از بازارهایی که در سال‌های اخیر با مشکلات جدی مواجه شد؛ بورس یا بازار سرمایه بود که روند نزولی آن موجب ورشکستگی و از بین رفتن سرمایه اقشار مختلف جامعه و سرمایه‌گذاران خرد شد. در ماه‌های اخیر بازار سرمایه نتوانسته از چراغ قرمز ریزش شاخص رهایی یابد و دوباره روزهای طلایی خود را تجربه کند؛ هرچند این روزها و در سایه برگزاری مجدد نشست‌های برجامی، بارقه امیدی هرچند اندک در میان سرمایه‌گذاران ایجاد شده و آنها منتظرند تا به نتیجه رسیدن برجام بتواند شاخص را به سمت قله هدایت کند.

آثار تحریم‌های داخلی و خارجی بر بازار سرمایه

عباسعلی حقانی‌نسب، کارشناس ارشد اقتصادی درباره تاثیر به نتیجه رسیدن برجام بر مثبت شدن جهت شاخص کل و بهبود شرایط بازار سرمایه به « توسعه ایرانی» گفت: با توجه به تجربیات بنده و همکاران در این حوزه باید گفت به نتیجه رسیدن مذاکرات برجام قادر به صعودی کردن روند شاخص و بهبود شرایط بازار سرمایه است؛ البته این موضوع مشروط به عوامل و شرایطی است. وی افزود: دو نوع تحریم داریم؛ یک نوع تحریم‌های بین‌المللی و خارجی است و نوع دیگر تحریم داخلی است؛ یعنی بخشی از منابع ارزی ما در خارج از کشور مسدود شده و در مقابل بخشی از منابع ریالی در داخل کشور مسدود شده است. اگر همزمان با رفع تحریم‌های خارجی و برداشته شدن تحریم‌های داخلی، نرخ بهره تغییر نکند، شاهد چشم‌انداز صعودی برای بازار سرمایه خواهیم بود.

دولت سیزدهم تجربه دولت یازدهم را تکرار نمی‌کند

وی به تجربه دولت یازدهم پس از برجام اشاره کرد و گفت: در دولت یازدهم همزمان با اجرای برجام و رفع موقت تحریم‌ها، نرخ بهره افزایش یافت البته آن زمان صندوق‌های قرض‌الحسنه بودند و به بالا نگه‌داشتن نرخ بهره دامن می‌زدند. در شرایط کنونی نیز افزایش نرخ بهره سبب می‌شود رفع تحریم‌های خارجی هیچ سودی برای اقتصاد کشور نداشته باشد و در نتیجه بازار سرمایه تغییری را تجربه نکند؛ اما اگر همزمان با برداشتن تحریم‌های خارجی و داخلی، نرخ بهره افزایش نیابد می‌توان به سرنوشت آتی بورس امیدوار بود.  مدیر سرمایه‌گذاری تمامی صنایع بورسی و خارج از بورس تاکید کرد: نرخ بهره به صورت حبابی بالا نگه‌ داشته شده به طوری که اکنون بیش از 3 هزار هزار میلیارد تومان، منابع ریالی در داخل کشور مسدود شده و اجازه آزادسازی نمی‌دهند. اگر نرخ بهره کاهش نیابد و این منابع آزاد نشوند در عمل شرایط برای بازار سرمایه مطلوب نخواهد بود.

وی عنوان کرد: معتقدم دولت آقای رئیسی تجربه دولت آقای روحانی را تکرار نخواهد کرد زیرا همزمان با آزادسازی اگر توافقی صورت گیرد، قاعدتا باید نرخ بهره را کاهش دهند.

تاثیر احیای مجدد برجام  بر سرنوشت بازار بورس

حقانی‌نسب درباره تاثیر برجام بر کاهش تورم و در نتیجه اثرگذاری بر بازار سرمایه توضیح داد: بازار بورس محرک‌های مختلفی دارد؛ به طوری که زمانی تورم محرک آن است و در زمان دیگر کاهش نرخ بهره و نرخ بازده مورد انتظار می‌تواند محرک بازار بورس باشد؛ عملا هنگامی که نرخ بازده مورد انتظار که متناسب با تورم و نرخ بهره است، کاهش یابد قیمت P/E شرکت‌ها به شدت بالا می‌رود و روند شرکت‌ها و نرخ‌ها بسیار صعودی خواهد شد.

وی افزود: متاسفانه تحلیل اشتباهی نیز از سوی برخی کارشناسان مطرح می‌شود و این عده فکر می‌کنند که بازار سرمایه حتما با افزایش تورم و بالارفتن نرخ ارز رشد می‌کند؛ در حالی که بورس بیشترین رشد را از محل کاهش نرخ بازده مورد انتظار، پایین آمدن نرخ تورم و کاهش نرخ بهره می‌تواند داشته باشد.

این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: ضمن اینکه هرگونه حجم مقداری شرکت‌ها با رفع تحریم‌ها و به نتیجه رسیدن مذاکرات افزایش خواهد یافت؛ سرمایه‌گذاری‌ها سریعتر به نتیجه خواهد رسید. وی ادامه داد: در صورت به نتیجه رسیدن برجام به حتم هزینه‌های  مبادلات کالایی کاهش می‌یابد زیرا به گفته برخی کارشناسان اکنون کالاها با 30درصد تخفیف به سایر کشورها فروخته می‌شود که با رفع تحریم‌ها این تخفیف‌ها نیز منتفی و عملا جزو سود شرکت‌ها لحاظ خواهد شد.  

متاسفانه تحلیل اشتباهی از سوی برخی کارشناسان ارائه می‌شود مبنی بر اینکه بازار سرمایه حتما با افزایش تورم و بالارفتن نرخ ارز رشد می‌کند در حالی که بورس بیشترین رشد را از محل کاهش نرخ بازده مورد انتظار، پایین آمدن نرخ تورم و کاهش نرخ بهره می‌تواند داشته باشد

چرایی ناامیدی  سرمایه‌گذاران خرد بورس

رئیس هیات مدیره شرکت سبدگردان هدف، درباره ناامیدی سهامداران خرد از وضعیت بازار سرمایه در دولت سیزدهم و خروج آنها از بورس اظهار کرد: دلیل اصلی ناامیدی سهامداران از وضعیت بورس در ماه‌های اخیر این است که دولت سیزدهم هنوز کار اساسی انجام نداده در حالی که این دولت با شعار مبارزه با فساد، اصلاح ساختار نظام بانکی، اصلاح مدل‌های مالیاتی مانند مالیات بر عایدی سرمایه غیرمولد و کاهش مالیات تولید بر روی کار آمد؛ اما هیچ کدام از این متغیرها در ماه‌های گذشته تغییری نکرده است.

حقانی‌نسب گفت: نظام بانکی تغییر نکرده، نرخ بهره روند رو به رشد طی می‌کند، در حالی که اگر رویه غلط بانک‌ها در اجرای بانکداری اسلامی اصلاح می‌شد، بسیاری از مشکلات رفع و عملا موانع و تحریم‌های دلخلی برداشته می‌شد. منابع نیز از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری بانک‌ها به سمت بازار سرمایه کانالیزه می‌شد و اکنون شاهد تحت فشار قرار گرفتن بازار سرمایه نبودیم.

وی عنوان کرد: برای رفع موانع و مشکلات موجود بر سر راه بازار سرمایه در دولت سیزدهم، ابراهیم رئیسی باید در نخستین گام  سود قطعی و علی‌الحساب و ... که زمینه‌ساز بسیاری از فسادها و افزایش هزینه‌های تولید شده را اصلاح و با اعمال رویه صحیح در بانکداری اسلامی، صندوق‌ها و سبدهای سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت را احیا کند .

وی گفت: در این صورت هم به سپرده‌گذاران سود ثابت داده خواهد شد و هم منابعی از بانک خارج نخواهد شد ضمن اینکه بیش از 3هزار همت (هزار میلیارد تومان )منابع مالی می‌تواند آزاد شود و در قالب صندوق و اوراقی که قرار است دولت منتشر کند، خریداری کند. به گفته وی حتی طرح‌هایی که برای اجرا به منابع مالی نیاز دارد از این محل تامین اعتبار شوند و عملا بازار سرمایه تقویت خواهد شد. حقانی‌نسب تاکید کرد: متاسفانه هیچ کدام از این وعده‌ها فعلا اجرایی نشده و علت اینکه سهامداران در حال مأیوس شدن از وضعیت بورس هستند را باید در این موارد جستجو کرد؛ همچنین باید توجه داشت که رئیس‌جمهور با شعارهایی که داد و سیاست‌هایی که قرار بود اجرایی کند؛ فاصله زیادی پیدا کرده در حالی که این روند بسیار بد و مخرب است و باعث کاهش اعتماد هم نسبت به بازار سرمایه و هم نسبت به اقتصاد خواهد شد. تأکید می‌کنم که این مساله بسیار مهم است و باید به آن توجه ویژه داشت.