بازی خطرناک با ارز ۴٢٠٠ تومانی

مریم شکرانی

 دو گزینه مهم برای جایگزینی ارز 4200 تومانی در دستور کار است، اعطای کارت اعتباری یا افزایش یارانه نقدی. باید دید کدام یک می‌تواند جایگزینی برای ارز 4200 تومانی باشد.

دلار جهانگیری در سال‌های گذشته بسیار حاشیه‌ساز بوده است. تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی به واردات کالا در سال ۹۷ توسط اسحاق جهانگیری معاون اول حسن روحانی اعلام شد و از همان روز ارز ۴۲۰۰ تومانی به عنوان دلار جهانگیری معروف شد اما این اتفاق واکنش گسترده کارشناسان و منتقدان زیادی را برانگیخت. منتقدانی که می‌گفتند با توجه به فاصله زیاد قیمت دلار بازار آزاد و دلار جهانگیری، ارز ۴۲۰۰ تومانی منشا فساد می‌شود و همین اتفاق هم رخ داد. حالا اما دولت سیزدهم در شرایطی که بدترین شرایط اقتصادی کشور را تحویل گرفته و امیدها به احیای برجام کمرنگ شده است، زمزمه‌های حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی را سر داده است. با این حال این نگرانی وجود دارد که با حذف یکباره ارز ۴۲۰۰ تومانی انتظارات تورمی افزایش داشته و قیمت‌ها دوباره شوک جدیدی را تجربه کنند. آن هم درست زمانی که تورم ایران رکوردهای پی‌درپی می‌شکند.

محسن جلال‌پور، رئیس سابق اتاق ایران به «توسعه ایرانی» می‌گوید که دلار ۴۲۰۰ تومانی یکی از اشتباه‌ترین سیاستهای دولت حسن روحانی بود و نه تنها موجب فساد گسترده شد که باعث خروج یارانه ارزی تحت عنوان قاچاق یا صادرات معکوس کالا از کشور شد. آن هم در حالی که شرایط اقتصادی ایران در بدترین وضعیت خود به سر می‌برد

زمزمه‌های حذف دلار یارانه‌ای

زمزمههای حذف دلار 4300 تومانی در شرایطی بالا گرفته است که امیدها به احیای برجام کمتر از همیشه است و طرف‌های مذاکره از احتمال طراحی پلن بی برای مواجهه با ایران و افزایش تحریم‌ها می‌گویند.در این شرایط دولت هم سیاستهای خود را با فرض لغو نشدن تحریم‌ها چیده است و نه تنها بنا به گفته محسن رضایی، معاون اقتصادی رییس جمهور موضوع تهاتر نفت با کالا در دستور کار وزارتخانه‌های متعدد قرار گرفته است که حالا ابراهیم رییسی، رییس‌جمهور می‌گوید که حاضر است خود را قربانی کند و با سیاست‌های محبوبیت‌زدا جراحی اقتصادی را انجام دهد. جراحی اقتصادی که به زعم او احتمالا حذف یارانه‌های پنهان و حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی است.در این میان حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی از سمت صنوف مختلف واکنش‌های متفاوتی داشته است. بسیاری از آنها می‌گویند که حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی به صورت یکباره باعث افزایش انتظارات تورمی در جامعه می‌شود و باعث جهش تورم می‌شود آن هم در شرایطی که ایران در حال حاضر یکی از پنج کشور پرتورم جهان است.در مقابل برخی دیگر از کارشناسان اقتصاد و فعالان اقتصادی با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی موافق هستند.

محسن جلال‌پور، رئیس سابق اتاق ایران به «توسعه ایرانی» می‌گوید که دلار ۴۲۰۰ تومانی یکی از اشتباه‌ترین سیاستهای دولت حسن روحانی بود و نه تنها موجب فساد گسترده شد که باعث خروج یارانه ارزی تحت عنوان قاچاق یا صادرات معکوس کالا از کشور شد. آن هم در حالی که شرایط اقتصادی ایران در بدترین وضعیت خود به سر می‌برد.

جایگزین ارز 4200 تومانی چیست؟

برنامه‌ریزی برای حذف ارز 4200 تومانی در حالی ر دستور کار قرار دارد که در جریان انتخابات ریاست جمهوری، رییسی وعده افزایش یارانه برای پنج دهک را داده بود. به این ترتیب به نظر می‌رسد منبعی که برای افزایش رقم یارانه‌های دهک‌های پایین درآمدی در نظر گرفته شده ست قرار است از همین محل تامین شود .  وزیر امور اقتصادی و دارایی پیش از این صریحا مخالفت خود با تداوم تخصیص ارز 4200 تومانی را اعلام کرده و در این مسیر وزیر تعاون، کار ور فاه اجتماعی نیز همراه اوست.

 طبق آخرین گزارش‌های رسیده موضوع حذف ارز 4200 تومانی در نشست سران سه قوه مورد تایید قرار گرفته و به زودی تصمیم نهایی در این خصوص اعلام می‎شود. آذر، ماهی است که تکلیف ارز 4200 تومانی روشن خواهد شد

احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد و دارایی با اشاره به هزینه‌هایی که ارز 4200 تومانی بر فعالان اقتصادی تحمیل می‌کند، گفته بود: مدت‌هاست موضوع حذف ارز 4200 تومانی مطرح است اما اجرایی نمی‌شود و این روند باید تغییر کند. نباید مانع فعالیت مولّد بود بلکه باید هدایت‌گر مسیر توسعه باشیم. تصمیم‌گیری در برخی نهادها به جیب فعالان اقتصادی هزینه بسیاری را تحمیل می‌کند و قدرت رقابت را کاهش می‌دهد.محمدرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی هم در خصوص رویکرد مجلس در مقابل ارز 4200 گفت: ترجیح مجلس بر تخصیص مابه تفاوت ارز 4200 تومانی و آزاد به صورت کارت اعتباری به مصرف‌کننده است. در این روش، راه قاچاق معکوس اقلامی که قیمت پایین‌تری دارند، بسته می‌شود.

معاون اقتصادی رئیس جمهور نیز در جلسه فراکسیون فرهنگیان مجلس گفته بود که ما حذف ارز ترجیحی را دنبال می‌کنیم. محسن رضایی البته خبر از اتفاقی خوش برای برخی اقشار نیز داده است. خبری که از نظر بسیاری از کارشناسان بر اعطای کارت اعتباری به بخشی از جامعه دلالت دارد.

 به این ترتیب به نظر می‌رسد دو گزینه برای جایگزینی ارز 4200 تومانی مشخص شده است، اول تخصیص کارت اعتباری به دهک‌های کم‌درامد و دیگری افزایش یارانه نقدی برای پنج دهک کم‌درآمد جامعه.اخبار رسیده حکایت از آن دارد که گزینه اول از اقبال بالاتری در میان مقامات مسئول در دولت سیزدهم برخوردار است.  طبق آخرین گزارش‌های رسیده موضوع حذف ارز 4200 تومانی در نشست سران سه قوه مورد تایید قرار گرفته و به زودی تصمیم نهایی در این خصوص اعلام می‎شود. آذر، ماهی است که تکلیف ارز 4200 تومانی روشن خواهد شد. البته فرشاد مومنی، کارشناس اقتصادی معتقد است این اقدام زمینه را برای رشد شدید قیمت اقلام موجود در سفره ایرانی مهیا می کند چرا که ارز 4200 تومانی به اقلامی واسطه‌ای تعلق می‌گیرد، اقلامی که قیمت آنها در قیمت نهایی مواد پروتئینی نظیر گوشت و مرغ و ... موثر است . در این شرایط به نظر می‌رسد موج تورمی تازه‌ای به واسطه حذف ارز 4200 تومانی از اقلامی خاص در راه باشد. این مساله در شرایطی که تورم بالاتر از چهل درصد قرار دارد، فشار را بر سفره خانوار ایرانی افزایش خواهد داد .  به نظر می‌رسد با توجه به میزان ارزی که با قیمت 4200 تومانی تخصیص داه می‌شود، دولت نسبت به حذف آن مصر باشد اما در این میان هشدار کارشناسان در خصوص تبعات خطرناک اجتماعی این اقدام اقتصادی باید شنیده شود. گفته می‌شد بودجه سال آینده بر مبنای نبود ارز 4200 تومانی تدوین می‌شود. به این ترتیب آیا جهش قیمت‌ها در بازار اقلام خوراکی در عین صرفه‌جویی ارزی دولت در راه است؟