بیم‌ها و امیدها در بورس

یوسف اصلانی

با آغاز تحریم‌های اقتصادی آمریکا، این پرسش اساسی پیش می‌آید که آینده بورس و وضعیت صنایع موجود در بازار سرمایه چه خواهد شد؟ این روزها این پرسش بسیاری افرادی است که در ماه‌های گذشته با رونق فزاینده بازار سرمایه، به سوی بورس هجوم آوردند. این هجوم به نحوی بود که اصطلاح «کد اولی» به اصطلاحی رایج در میان فعالان بازار سرمایه تبدیل شد. کد اولی‌ها کسانی هستند که در ماه‌های گذشته برای اولین در به بورس وارد شدند و از کارگزاری‌ها کد معامله دریافت کردند. اگر چه این افراد در ماه‌های گذشته بعضا به سودهای قابل توجه دست یافتند اما اینک با ریسک کاهش ارزش سهام‌شان مواجه هستند. زیرا در ماه‌های گذشته شرکت‌های صادرات‌محور، لیدر بازار سرمایه بودند و اینک با مشکلات بانکی و تحریم‌های آمریکا این شرکت‌ها با احتمال کاهش فروش و کاهش درآمد ارزی مواجه هستند. در این گزارش وضعیت صنایع گوگونان فعال در بورس مورد ارزیابی قرار گرفته است:

هر شرکتی می‌تواند با توجه به این که مصرف کننده ارز است یا واردکننده آن، صادرات محور است یا بیشتر درگیر واردات مواد اولیه یا کالا است و یا نوع کالای تولیدی، مکانیزم حمل و نقل محصولات و بسیاری عوامل دیگر وضعیت منحصر به فرد خود را داشته باشد. نمی‌توان این مسئله را نادیده گرفت که هنوز از آثار تحریم‌ها و نه از وضعیت و استراتژی تحریم کننده و تحریم شونده، اطلاع دقیقی نداریم.

به هر ترتیب وضعیت صنایع بورسی می‌تواند متفاوت باشد. در صنعت بانکداری، به تازگی بحث تسعیر ارز و افزایش سرمایه‌های بانکی ناشی از افزایش قیمت املاک و دارایی‌های بانک‌ها قوت گرفته است.

اصلاح ترازنامه‌های بانک‌ها در صورتی که این بار مدیریت درستی اعمال شود می تواند بانک‌های کشور را از حالت ناامیدی مطلق به وضعیت قابل قبول‌تر از شرایط موجود برگرداند. البته تحریم‌های جهانی علیه بانک‌های ایرانی، مطرح است که موضوع قابل توجهی است. فعلا  برخی از بانک‌ها به سوئیفت متصل هستند. در این میان خبر امیدوار کننده برای بانک‌ها، موضوع تهاتراتی است که دولت، بانک مرکزی، پیمانکاران و خود بانک‌ها در آن درگیر هستند و موجب کاهش بدهی بانک‌ها و کاهش چشمگیر هزینه‌های مالی آنها خواهد شد. 

در صنایع خودرویی با وجود مشکلات تامین ارز و قطعات و همچنین عدم همکاری شرکای خارجی، بحث افزایش نرخ تا حدود30 الی50 درصد و همچنین افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها مطرح است. 

صنایع غذایی با افزایش قیمت و با فرض تغییر اندک هزینه‌های تولید، امکان بالا رفتن سود آوری برای‌شان فراهم است. صنایع لاستیکی با نبود رقیب خارجی و افزایش قیمت لاستیک، به فرض تثبیت قیمت مواد اولیه در سطوح فعلی امید به رشد سود آوری دارند. پالایشگاه‌ها می‌توانند روزهای خوبی داشته باشند. 

تاثیرپذیری اندک این صنعت از تحریم‌ها و محصولات تولیدی پر تقاضا و طرح‌های توسعه‌ای مناسب، عدم رشد هزینه‌های ریالی نسبت به جهش قیمت دلار و همچنین موجودی نقدی مطلوب، تاثیر مثبت بر این صنعت دارد که قابل چشم پوشی نیست. البته این روزها شاهد کاهش شدید کرک اسپرد بنزین بودیم که به نظر سیاسی و متاثر از انتخابات آمریکا است. در حال حاضر کرک اسپرد بنزین به محدوه صفر بازگشته است.

در خصوص صنایع فلزی، پتروشیمی و معدنی باید گفت این صنایع  p/e مناسبی دارند اما تداوم این وضعیت مشروط به این است که مقدار فروش این صنایع در اثر تحریم‌ها، کاهش چشمگیری نداشته باشد. همچنین قیمت‌های جهانی در همین محدوده کنونی باقی بماند و قیمت دلار نیز در  حدود 90 هزار الی 10 هزار ریال در سامانه نیما باشد. 

در خصوص قیمت‌های جهانی محصولات بورسی، به دلیل افت قیمت کامودیتی‌ها در روزهای اخیر، کاهش موجودی انبارها و شروع فصل سرما و تعطیلی اجباری واحدهای تولیدی، همچنین دلیل آلودگی هوادر چین و تعطیلی صنایع آلوده کننده در این کشور و امیدها به کاهش تنش‌ها بین چین و آمریکا در جنگ تجاری،  می‌تواند از عوامل برگشت دوباره قیمت‌ها باشد. اما مهم‌ترین چالش صنایع فلزی، پتروشیمی و معدنی تحریم‌ها است که می‌تواند منجر به کاهش صادرات شود از طرفی بعد از فروش محصول که احتمالا با تخفیف و اصطلاحا «زیر فروشی»، همراه است، بحث حمل ونقل و کشتی که باید محصول تولیدی را جا به جا کند و بندری که کشتی حامل را بپذیرد و در مرحله بعدی جا به جایی پول که این شرکت‌ها احتمالا  بابت انتقال پول به داخل کارمزدهای بیشتری به صرافی‌ها پرداخت 

خواهند کرد. 

در صنایع سیمانی زمزمه‌های افزایش 20 درصدی  نرخ فروش مطرح است، البته چالش بزرگ این صنعت احتمال افزایش نرخ گاز است. با توجه به این که تحریم‌ها عملا باعث افزایش هزینه حمل و نقل می‌شود و به دلیل این که محموله‌های سیمان ارزش مبلغی کمتری نسبت به محموله‌های با ارزش محصولات پتروشیمی و فلزی دارند عملا هزینه حمل و نقل در صنایع سیمانی بیشتر به چشم می‌آید. 

در این میان صنعت ساختمان و انبوه‌سازی، وضعیت خاص خود را دارد. در حال حاضر، صنعت انبوه‌سازی با چالش بودجه عمرانی کشور در شرایط تحریم مواجه است که موجب شده بسسیاری از پروژه‌های عمرانی و ساختمان سازی یا در عمل تعطیل شوند یا به صورت نیمه تعطیل در بیایند اما نکته قابل توجه برای این صنعت، افزایش ارزش دارایی‌ها با توجه به رشد نرخ دلار نسبت به ریال و همچنین افزایش قیمت قابل توجه بهای املاک در ماه‌های گذشته است. 

نکته دیگر این است که قیمت‌های پایین سهم‌های شرکت‌های این صنعت در بورس، می‌تواند محرک رشد ارزش سهام در بازار سرمایه بشود البته تحقق این موضوع  نیاز به محرک‌های قوی‌تری برای رشد دارد چرا که با وجود افزایش ارزش دارایی‌ها، امکان رکود در بخش مسکن بالا گرفته است. علی‌رغ تمام این مسائل بخش مسکن و صنایع ساختمانی نیز از پتانسیل رشد و سوددهی برخودار است.