رونق ارزهای دیجیتال در بستر تحریم

امین قلعه‌ای

ارزهای دیجیتال به کمک کشورهای درگیر با تحریم‌های آمریکا خواهد آمد. این خبری است که حالا با اعلام علاقمندی رئیس‌جمهور روسیه به راه‌اندازی ارز رمزنگاری شده اختصاصی این  کشور، بیش از پیش رنگ و بوی جدی شدن به خود گرفته است.پیش از روسیه ونزوئلا نیز با اعلام پترو تلاش کرد که با استفاه از این امان، تحریم‌های  وضع شده علیه این کشور را دور بزند. آتاپیریر (Atapirire) منطقه‌‌ای کوچک با جمعیت ۱٫۳۰۰ نفری است که رئیس‌جمهور ونزوئلا  منابع نفتی آن را به‌عنوان پشتوانه‌های ارز رمزنگاری شده دولت خود یعنی پترو در نظر گرفته است. به بیان دیگر این شهر کوچک می‌تواند خط مقدم انقلاب اقتصادی در ونزوئلا باشد. این منطقه، تنها شهر موجود در بیابانی دورافتاده در مرکز ونزوئلا است که مادورو ادعا می‌کند ۵ میلیارد بشکه نفت در زمین‌های آن وجود دارد.ساکنین این منطقه می‌گویند که هیچ شواهدی مبنی بر تلاش دولت برای دستیابی یا حتی حفظ این منابع ادعا شده وجود ندارد. آنها هرگز تصور نمی‌کنند که شهرستان کوچکشان، در خط مقدم انقلاب اقتصادی ونزوئلا قرار داشته باشد. یک خانم خانه‌دار در مصاحبه با رویترز و پس از اشاره به وضعیت نامناسب زندگی و تحصیل در آتاپیریر گفته که هیچ نشانی از پترو در این منطقه نیست.

ونزوئلا و پتروی بی‌تراکنش 

پترو، ارز رمزنگاری شده ونزوئلا که در ماه فوریه‌ سال جاری معرفی شد،هیچ طرفدار یا سرمایه‌گذار شناخته‌شده‌ای ندارد. رویترز ۴ ماه پس از رونمایی از این ارز با تعدادی از متخصصان ارزهای رمزنگاری شده و همچنین متخصصان ارزش‌گذاری منابع نفتی مصاحبه داشته است. رویترز همچنین تراکنش‌های دیجیتال این ارز را نیز پیگیری کرده‌اند تا درمورد آن اطلاعات بیشتری کشف کنند. نتایج اولیه تحقیقات نشان داد که تجارت آن‌چنان پررونقی پیرامون پترو انجام نمی‌شود. به بیان دیگر این سکه در هیچ صرافی دیجیتالی خرید و فروش نمی‌شود و هیچ فروشگاهی نیز آن را نمی‌پذیرد. خریداران معدودی که این خبرگزاری موفق به کشف آنها شده است، کاربران حاضر در فروم‌های ارزهای دیجیتال بوده‌اند. البته هیچ‌یک از این کاربران قابل شناسایی نبوده‌اند. یکی از آنها از کلاهبرداری این ارز شکایت داشته، اما دیگری ادعا کرده که بدون هیج مشکلی، توکن‌هایش را دریافت کرده است. کاربر دوم تحریم‌های آمریکا و خبرهای منفی رسانه‌ها را دلیل عدم رشد سریع این ارز دانسته است. اظهارنظرهای مقامات دولتی ونزوئلا در مورد پترو نیز ضد و نقیض است. مادورو ادعا می‌کند که فروش پترو به بیش از ۳.۳ میلیارد دلار رسیده و این ارز برای واردات استفاده می‌شود. اما هاگبل روآ یکی از وزرای درگیر در این پروژه ادعا کرده که فناوری این ارز هنوز در حال توسعه است و هیچ‌کس نتوانسته استفاده‌ خاصی از پترو بکند. او همچنین گفته که هیچ منابعی نیز برای این ارز دریافت نشده است.

 نفت ونزوئلا 

با پترو هم فروش نرفت 

ونزوئلا یکی از بزرگترین دارندگان مخازن نفت در جهان شناخته می شود. کشوری که البته سال‌هاست که به دلیل تحریم‌های ایالات متحده جایگاه و اهمیت خویش در بازارهای جهانی نفت را از دست داده است.تدبیر ونزوئلایی‌ها برای دور زدن این تحریم‌ها و بازگرداندن رونق به صنعت نفت این کشور استفاده از ارز دیجیتال پترو بود. دولت ونزوئلا قیمت پترو را وابسته به قیمت یک بشکه نفت ونزوئلا اعلام کرده است. در حال حاضر قیمت هر بشکه نفت ونزوئلا حدود ۶۶ دلار است. آنها ادعا کرده‌اند که این قیمت به پشتوانه‌ نفت موجود در میدان منطقه‌ آتاپیریر تضمین خواهد شد. این منطقه مساحتی حدود ۳۸۰ کیلومتر مربع دارد. در این میان رئیس جمهور آمریکا نیز به سیاست‌های خود بر ضد این کشور ادامه داده و از ماه مارس، تمامی شهروندان این کشور را از خرید ارز پترو منع کرده است. تحلیل‌گران به ادعاهای مادورو مبنی بر جذب میلیاردها دلار سرمایه از طریق فروش پترو مشکوک هستند. از نظر این متخصصان، آمارهای منتشر شده از عرضه‌ سکه‌ اولیه (ICO) واضح نیستند و نمی‌توان میزان دقیق جذب سرمایه‌ این توکن را تخمین زد. خبرنگاران رویترز بازدیدی نیز از شهر آتاپیریر و تجهیزات استخراج نفت در اطراف آن داشته‌اند. آنها ادعا می‌کنند که هیچ فعالیت جدی در این منطقه انجام نمی‌شود و تجهیزات موجود نیز عموما قدیمی و بلااستقاده هستند. وزیر نفت سابق ونزوئلا یعنی رافائل رامیرز در اظهار نظری عنوان کرده بود که برای استخراج نفت این منطقه نیاز به سرمایه‌ ۲۰ میلیارد دلاری هست که قطعا شرکت PDVSA (مسئول استخراج نفت در ونزوئلا) توانایی تامین آن را ندارد. این شرکت پاسخی به ایمیل رویترز برای اظهار نظر در مورد این سرمایه نداده است.

روس‌ها پا جای پای مادورو می‌گذارند؟

تازه‌ترین اخبار و گزارشهای منتشر شده از سوی وب سایت کوین ریوت، نشان می‌دهد که دولت روسیه با حمایت ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری این کشور تصمیم گرفته است به عرضه و معرفی یک ارز دیجیتالی اختصاصی برای روسیه بپردازد که به طور کامل تحت نظارت، کنترل و مدیریت دولت این کشور بوده و همانند سایر ارزهای دیجیتالی همچون بیت کوین قابل استخراج یا ماینینگ نخواهد بود.این ارز دیجیتالی رمزنگاری شده که احتمالا کریپتو روبل (CryptoRuble) نام دارد، قادر خواهد بود کارهای اداری و نامه‌نگاری‌های بروکراتیک و مبادلات رسمی و فرمالیته را تسهیل بخشد اما بعید به نظر می‌رسد که علاقمندان و متخصصان پلتفرم بلاک چین که برای استخراج ارزهای دیجیتالی به کار می‌رود، از آن پشتیبانی کنند. با توجه به افزایش محبوبیت و استقبال بی‌نظیر کاربران و نهادهای دولتی و خصوصی در جهان از ارزهای دیجیتالی رمزنگاری شده همچون بیت کوین، کشورهای مختلفی هم‌اکنون درصدد هستند تا با تعیین ضوابط و قوانین سخت‌گیرانه و همچنین عرضه ارزهای دیجیتالی اختصاصی به افزایش امنیت مبادلات این چنینی کمک کرده و در عین حال به جریان روز جهان که استفاده از ارزهای مجازی رمزپایه است، بپیوندند و در این خصوص از سایر کشورها عقب نمانند. نیکولای نیکیفوروف، وزیر ارتباطات و رسانه‌ در روسیه چندی پیش نیز اعلام کرده بود که ریاست‌جمهوری روسیه نظر مساعدی نسبت به عرضه و معرفی یک ارز دیجیتالی رمزنگاری شده و اختصاصی دولتی نشان داده بود و انتظار می‌رود که این ارز با سرعت زیادی در حال توسعه بوده و در آینده‌ای نزدیک توسط دولت این کشور معرفی، عرضه و توزیع شود.وی در ادامه سخنانش گفت: اگر ما چنین تصمیمی نمی‌گرفتیم، همسایگان و سایر کشورهای عضو انجمن اقتصادی اوراسیا چنین تصمیمی  می‌گرفتند. این در حالیست که بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان نیز در حال حاضر از ارزهای دیجیتالی بهره می‌برند.

آیا با ارز دیجیتال می‌توان تحریم‌ها را دور زد؟

تصمیم به تاسیس ارزهای دیجیتال رسمی در حالی در دستور کار برخی از کشورها قرار گرفته است که اصولاً فلسفه ایجاد آنها رهایی از دخالت و نظارت دولت و بانک‌های مرکزی بر مبادلات مالی بوده است.موضوعی که البته خود می‌تواند به رشد پول شویی و حمایت از تروریسم نیز منجر شود. حالا با وجود تحریم‌های گاه بی گاه ایالات متحده علیه کشورها اینگونه به نظر می‌رسد که مقابله با این تحریم‌ها یکی از انگیزه‌های کشورها برای ایجاد چنین ارزهایی بوده است. چندی پیش «علیرضا دلیری»، معاون توسعه مدیریت و جذب سرمایه معاونت علمی‌ و فناوری ریاست‌جمهوری نیز با تأکید بر تلاش معاونت علمی برای توسعه ارز رمزنگاری‌ شده گفته بود: «در حال آماده سازی زمینه ها برای استفاده از ارز دیجیتال بومی در کشور هستیم که در دوران تحریم به ما کمک می کند.» این همه در حالی است که معاملات بزرگ با ارزهای دیجیتال فعلا امکان‌پذیر نیست. ارزش کل ارزهای رمزنگاری شده در دنیا امروز 384 میلیارد دلار است که در مقایسه با تولید ناخالص اقتصادهای بزرگ جهانی ناچیز است. برای مثال در سال 2017 آمریکا رقمی در حدود 19 تریلیون دلار، اتحادیه اروپا حدود 17 تریلیون دلار و چین با 12  تریلیون دلار تولید ناخالص داشتند. البته شاید بتوان آن را با تولید ناخالص ملی ایران که 431 میلیارد دلار است مقایسه کرد، اما باز هم از آن کمتر است. ضمن آنکه نمی‌توان تمامی معاملات کشور را با آن انجام داد. ارزهای رمزپایه بازار کوچکی است و پیش بینی می‎شود در آینده‌ای نامعلوم 5 درصد از تولید ناخالص کل دنیا را به خود اختصاص دهد. 

از سوی دیگر برخی کارشناسان حوزه ارزهای دیجیتال معتقد هستند که انجام تراکنش‌های مالی در بستر ارزهای دیجیتال نمی تواند روش مناسبی برای دور زدن تحریم‌ها باشد. رضا قربانی در این مورد می گوید: «سوءبرداشتی در مورد ارزهای رمزنگاری شده وجود دارد و آن اینکه می‌توان از آنها برای دور زدن تحریم استفاده کرد. دقت کنید که ارزهای دیجیتال ابزار فراوانی در دنیا نیست یعنی اگر کمپانی اپل با ایرانی کار نکند در صورت پذیرش ارزهای رمزنگاری شده، بازهم با ایرانی‌ها کار نمی‌کند. برخی تصور می‌کنند ارزهای رمزنگاری شده ابزار کسب و کار غیر قانونی است درحالی‌که اینطور نیست. کسب و کارهایی که در این حوزه کار می‌کنند، سیستم شناخت مشتری و احراز هویت قوی دارند. یکی از معروف‌ترین کسب و کارهای این حوزه «کوین بیس» است که شما برای استفاده از آن باید اطلاعات حقیقی خود را وارد کنید چون بعدا چک و بررسی می‌شود.»