فقیر شدن مطلق ۷۰درصد جامعه با حذف یارانه‌های ارزی

مهرنوش حیدری

 اقتصاد ایران به دلیل ادامه تحریم‌ها از یک سو و بحران ناشی از تداوم شیوع کرونا از سوی دیگر روزهای سختی را پشت سر می‌گذارد.

مجموعه این وضعیت سبب شد در انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر بخش مهمی از شعارها معطوف به اجرای سیاست‌های حمایتی جدید از جمله افزایش یارانه‌ها باشد. در این میان اما خبرهایی از تصمیمات تازه نمایندگان مجلس انقلابی مبنی بر برگزاری رفراندوم با هدف حذف یارانه‌های آشکار و پنهان منتشر شده است.  حسین میرزایی، مشاور وزیر تعاون، کار ور فاه اجتماعی که پیش از این سخنگویی طرح‌های یارانه‌ای را در دولت‌ پیشین عهده‌دار بوده است اما از قطعی شدن حذف ارز 4200 تومانی کالاهای اساسی خبر داده و به خبرآنلاین گفته این تصمیم اتخاذ شده است.  

ابوالفضل ابوترابی، عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها در مجلس شورای اسلامی نیز اعلام کرده است: با توجه به میزان پرداخت بالای یارانه نقدی، تقاضای برگزاری رفراندومی را برای حذف یارانه‌های آشکار و پنهان مطرح کرده‌ایم.

گفتنی است موضوع حذف یارانه برخی از دهک‌های پردرآمد جامعه سال‌هاست که مطرح می‌شود و بر اساس آمارها 20 میلیون نفر از جمعیت 3 دهک جامعه باید از لیست یارانه‌بگیران حذف شوند.

حذف یارانه‌ها امکان‌پذیر است؟

یک اقتصاددان درباره تبعات حذف یارانه‌های آشکار و پنهان در شرایط فعلی جامعه به خبرنگار «توسعه ایرانی» گفت: تعجب می‌کنم در شرایطی که به لحاظ شاخص‌های اقتصادی در بدترین شرایط پس از پیروزی انقلاب قرار داریم، چنین طرح پرریسکی را حتی مطرح می‌کنند.  سید مرتضی افقه افزود: حذف یارانه‌های پنهان از ابعاد مختلفی قابل بحث و بررسی است؛ نخست اینکه محاسبات یارانه‌ها بر چه اساسی است زیرا برخی طرفداران اقتصاد آزاد محاسباتی انجام داده‌اند و می‌گویند یارانه‌ها را حذف می‌کنیم و پول حاصل از آن را به اقشار کم درآمد بازمی‌گردانیم. در حالی‌که تاکنون چند تجربه داشته‌ایم که قسمت نخست آن یعنی گران‌کردن کالاها انجام شده اما بخش دوم به دلیل ناکارآمدی‌های سیستم اعم از سیستم دولتی، اجرایی، مدیریتی عملی نشده و پولی به دست مردم نرسیده است و در واقعیت وضعیت زندگی مردم بدتر از قبل نیز شده است.

وی تصریح کرد: اگر ماجرا برگزاری رفراندوم است که به اعتقاد بنده این رفراندوم رأی نمی‌آورد، اما اگر قرار است این طرح به صورت دیگری اجرا شود در واقع هزینه‌ اضافی به کشور تحمیل خواهد شد و حتم بدانید تبعات سیاسی، اجتماعی و تنش‌های سیاسی شدیدتر از سال 1398 را خواهیم داشت.

به گفته وی این اقدام در شرایط کنونی شوک‌های بسیار سنگینی بر اقتصاد و معیشت مردم وارد خواهد کرد و تبعات سیاسی و اجتماعی آن شاید جبران‌ناپذیر باشد.

تاثیر حذف یارانه‌های پنهان و آشکار بر معیشت مردم

عضو هیأت علمی دانشگاه شهید چمران درباره تاثیر اجرای این طرح بر کوچکتر شدن سبد معیشت مردم بیان کرد: در اثر حذف یک باره ارز 4200 تومانی، شاهد ریزش عظیمی از افراد جامعه به زیر خط فقر خواهیم بود؛ بر اساس برآوردها بین 40 تا 60 میلیون نفر از افراد جامعه زیر خط فقر هستند و این مساله ضربه سهمگینی به این طیف، وارد خواهد کرد و این خطر وجود دارد که این افراد از فقر مطلق به فقر بسیار شدید برسند . این اقتصاددان گفت: به این ترتیب می‌توان انتظار داشت چنین اتفاقی بیش از 60 تا 70 درصد از افراد جامعه را دچار مشکلات جدی کند.

 وارد آمدن شوک شدید قیمتی در اثر حذف ارز 4200 تومانی

وی درباره حذف ارز 4200 تومانی و سخنان برخی مسئولان مبنی بر اعطای یارانه نقدی بابت جبران افزایش قیمت کالاها و کمک با معیشت مردم توضیح داد: این مساله را باید جزو کج‎‌فکری‌هایی دانست که طرفداران اقتصاد آزاد به آن دامن می‌زنند و این موارد را به ذهن تصمیم‌گیران القا می‌کنند. حذف ارز 4200 تومانی نیز برخلاف آنچه گفته می‌شود؛ شوک جدی به قیمت‌ها وارد خواهد کرد زیرا این ارز به کالاهای اساسی و دارو اعطا می‌شود و اگر این ارز حذف شود، این‌گونه کالاها به شدت گران خواهد شد.

وی ادامه داد: در شرایطی که آمارهای رسمی تورم بالای 40درصد را نشان می‌دهد، نمی‌توان این طرح‌ها را اجرایی کرد زیرا هنگامی طرح‎های اصلاحی قابلیت اجرا دارد که نخست تورم به زیر 10درصد برسد و سپس ثبات اقتصادی برقرار باشد اما این عده توجیه ساده‌لوحانه دارند مبنی بر اینکه ارز 4200 تومان حذف و ارز واردات افزایش خواهد یافت و مابه‌التفاوت این ارز نیز به مردم داده خواهد شد در حالی که تجربه نشان داده‌ که ساختارها توان بازگرداندن را ندارند و همین اقدام خود آثار تورمی دارد. بررسی وضعیت اقتصاد ایران پس از هدفمندی یارانه‌ها نیز گواه همین مدعاست.

افقه گفت: به اعتقاد بنده فشار زیادی به دلیل کسری عظیم بودجه به دولت وارد شده و اکنون که دولت و مجلس یک‌دست شده‌اند شاید از این طریق می‌خواهند اقدامی کنند که به اعتقاد بنده با بازخورد و تبعات بسیار شدید سیاسی و اجتماعی مواجه خواهند شد.

مرتضی افقه: در اثر حذف یک باره ارز 4200 تومانی، شاهد ریزش عظیمی از افراد جامعه به زیر خط فقر خواهیم بود؛ بر اساس برآوردها بین 40 تا 60 میلیون نفر زیر خط فقر هستند و این مساله ضربه سهمگینی به این طیف وارد خواهد کرد

آیا رفع تحریم‌ها در راه است؟

وی درباره طرح پرداخت یارانه 350 هزار تومانی، در صورت حذف ارز 4200 تومانی در شرایط فعلی گفت: زمان طرح بحث‌های پوپولیستی، گذشته است و به نظر می‌رسد این افراد اصلا آگاهی و آشنایی با شرایط فعلی جامعه ندارند و یا فریب تحلیل‌های غلط بعضی از به ظاهر متخصصان را خورده‌اند؛ باید پرسید که در شرایطی که دولت با رقم فراوانی از کسری بودجه مواجه است، چطور می‌تواند قول افزایش یارانه را بدهد. شاید هم توافق و رفع تحریم‌ها در راه است و ما از آن بی‌خبر هستیم؛ در غیر این‌ صورت مطلقا امکان‌پذیر نیست که هزینه‌های دولت در قالب پرداخت یارانه 350 هزار تومانی و ... افزوده شود.

امکان خلق پول برای پرداخت یارانه 350 هزار تومانی

عضو هیأت علمی دانشگاه شهید چمران درباره امکان خلق پول و تزریق نقدینگی برای پرداخت یارانه‌های جدید گفت: با توجه به نبود منبع برای جبران و پرداخت هزینه‌ها و همچنین تکمیل ظرفیت‌‌ مالیاتی، نبود امکان فروش بیشتر اموال دولتی و در غیاب فروش و درآمدهای نفتی و امکان نداشتن استقراض خارجی در شرایط تحریم؛ اگر وعده‌ پرداخت یارانه‌های جدید بدهند و ناچار به انجام آن شوند به سمت خلق پول می‌روند که در اصل اقدامی دیوانه‌وار و بدون برنامه محسوب می‌شود.

افقه تاکید کرد: خلق پول منجر به افزایش نرخ تورم خواهد شد و دوباره جیب مردم را خالی خواهد کرد و ازاین‌رو تبعات آن و استقراض از بانک مرکزی برای تحقق وعده‌های پوپولیستی جبران‌ناپذیر است.