در پی تهدیدات بایدن عملیاتی شد؛
جاخالی نفتی چین در برابر ایران
ایمان ربیعی
شمارش معکوس برای استقرار دولت سیزدهم در ساختمان پاستور در حالی آغاز شده که سایه تردید بیش از همیشه روابط اقتصادی ایران با شرکای شرقی‌اش را نشانه رفته است.
مذاکرات ایران و غرب برای بازگشت دوباره به برجام در حالی متوقف شده است که انتظارات بر دستیابی به توافق زودهنگام استوار بود. این مساله حتی بازارهای داخلی ایران را نیز تحت‌تاثیر قرار داده و روند قیمت ارز را نزولی کرده بود اما در عمل توقف مذاکرات و انتشار اخباری ناامیدکننده سبب شد بار دیگر انتظارات تورمی به بازارها بازگردد. حالا جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا که زمزمه بیماری شدیدش، سبب شده است برخی از همین حالا کامالا هریس، معاون وی را در قامت رئیس‌جمهوری آتی آمریکا مطرح کنند؛ دست به کار شده و تجارت ایران و چین را زیر ذره‌بین گرفته است.
چین یکی از اصلی‌ترین شرکای ایران در حوزه سیاست و اقتصاد تلقی می‌شود و بسیاری از کارشناسان معتقدند تضمین خرید نفت ایران از سوی چین می‌تواند بسیاری از نگرانی‌ها را برای ایران از میان بردارد.
به نظر می‌رسد تلاش بایدن برای زیر نظر گرفتن موضوع تجارت نفتی ایران با هدف پیش‌دستی صورت گرفته است.
دولت ایالات متحده در راستای آماده کردن خود برای رویارویی با احتمال عدم بازگشت تهران به میز مذاکرات، در حال بررسی موضوع مسدود کردن راه فروش نفت ایران به چین است.
گزارش‌های رسیده حکایت از آن دارد که واشنگتن در اوایل سال جاری میلادی به پکن اعلام کرد که در حال حاضر هدف اصلی‌اش، احیای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ میلادی با ایران است و با فرض بازگشت به موقع به این توافق، نیازی به مجازات شرکت‌های چینی که با خرید نفت خام ایران، تحریم‌های آمریکا را نقض می‌کنند نیست.
همین چراغ سبز البته افزایش قابل توجه صادرات نفت ایران را در پی داشت. ایران این اتفاق را به منزله شکسته شدن سد تحریم‌ها دانست و اعلام کرد که توانسته است حجم صادرات نفت خود را افزایش دهد. نکته مهم اینجاست که پیش از این نه تنها وزیر نفت ایران، بیژن زنگنه، تحریم‌های نفتی را فلج‌کننده دانست که حتی نوبخت نیز تاکید کرد صادرات حتی یک قطره نفت برای ایران دشوار است.
کاهش خوشبینی، افزایش سختگیری
به نظر می‌رسد خوشبینی واشنگتن نسبت به احیای برجام سبب کاهش سختگیری‌ها در قبال صادرات نفت شد حالا اما آینده مذاکرات متوقف شده، چندان روشن نیست. سوال مهم اینجاست که ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور جدید ایران حاضر است مذاکرات را از جایی که در بیست ژوئن متوقف شده از سر بگیرد یا اصرار به شروع از نقطه صفر دارد. همین ابهام باعث شده که آمریکا بررسی موضوع تحریم شرکت‌های چینی خریدار نفت ایران را در دستور کار خود قرار دهد.
وقتی چین عقب می‌کشد
چین البته در سال‌های گذشته چندان شریک قابل اعتماد تام و تمامی برای ایران نبوده است. دلیل این امر شاید مشخص نبودن نقشه راه مراودات ایران و چین باشد .
چین حالا یکی از قدرت‌های بزرگ اقتصادی جهان تلقی می‌شود و آسیب عجیب و شدید کرونا به اقتصاد کشورهای پیشرفته سبب شده است موقعیت اقتصادی چین بیش از پیش تقویت شده و چشم‌انداز آتی پیش‌روی آن به مراتب خوشبینانه‌تر از گذشته باشد.
چین در عرصه مراودات بانکی نیز نشان داد چندان حاضر به ریسک نیست. مراودات مالی ایران با چین، با وجود حجم بالای تجارت دو کشور از طریق کونلون بانک، بانکی محلی در چین صورت می‌گرفت اما عدم پیوستن ایران به اف‌ای‌تی‌اف سبب شد مبادلات بانکی ایران به بانک‌های زیرپله‌ای چین و ... محدود شود. چینی‌ها در این زمان نیز حاضر به ریسک نشدند و از ترس تحریم، در برابر ایران انعطاف نشان ندادند. حالا نیز با تهدید واشنگتن اقدامی پیش‌دستانه را در دستور کار قرار داده و شرایط را برای خرید نفت از ایران تغییر دادند .
گمرک چین در آمارهای جدید خود اعلام کرده که طی شش ماه ابتدایی سال ۲۰۲۱ هیچ نفتی از ایران وارد این کشور نشده است.
دولت ایالات متحده در راستای آماده کردن خود برای رویارویی با احتمال عدم بازگشت تهران به میز مذاکرات، در حال بررسی موضوع مسدود کردن راه فروش نفت ایران به چین است و این در حالی است که بلومبرگ به نقل از گمرک چین اعلام کرده طی شش ماه ابتدایی سال ۲۰۲۱ هیچ نفتی از ایران وارد این کشور نشده است
چین از ایران نفت وارد نمی‌کند؟
حالا بلومبرگ به نقل از گمرک چین اعلام کرده که طی شش ماه ابتدایی سال ۲۰۲۱ هیچ نفتی از ایران وارد این کشور نشده است. این در حالی است که آمارهای شرکت‌های ردیابی نفتکش‌ها، از دو برابر شدن خرید نفت چین از ایران طی این دوره نسبت به سال گذشته خبر می‌دهند، از جمله تانکر ترکرز گزارش داده است که در نیمه اول سال ۲۰۲۱ ایران روزانه به طور متوسط یک میلیون بشکه نفت راهی چین کرده است. این رقم حتی ۳۰ درصد بیشتر از خرید نفت چین از ایران در دوران قبل از تحریم‌هاست.
فروردین ماه بود که رفینیتیو اویل ریسرچ گزارش داد: واردات بالای نفت چین از ایران در ماه‌های اخیر تقاضا برای نفت تولیدکنندگان رقیب را به شدت کاهش داده و فروشندگان نفت کشورهای دیگر نظیر برزیل، آنگولا و روسیه را وادار کرده است قیمتهایشان را کاهش داده و نفتشان را به مقاصد هند و اروپا ارسال کنند.
ایسنا در گزارشی به نقل از همین منبع اعلام کرد: یک معامله‌گر چینی با طرح این ادعا که نفت ایران شش تا هفت دلار در هر بشکه پایین‌تر از قیمت نفت برزیل در اوایل سال میلادی جاری بوده است، به رویترز گفت: این بشکه‌های حساس مانع صادرات مناطق دیگر شده است.
طبق آمار رفینیتیو اویل ریسرچ، چین در فاصله نوامبر تا مارس به طور متوسط روزانه ۵۵۷ هزار بشکه نفت ایران را دریافت کرد که معادل پنج درصد از کل واردات این کشور بود و بهبود واردات نفت ایران به سطح پیش از وضع تحریم‌ها توسط دولت ترامپ را نشان داد. عمده این نفت به استان شرقی شاندونگ رفته است که هاب پالایشگاه‌های خصوصی چین است.
به نظر می‌رسد در شرایط کنونی تهدید دولت بایدن، چین را در موقعیتی خاص قرار داده است. موقعیتی که درصدد است در آن از ضریب خطر کاسته و مشکلات را برطرف کند. در این صورت دو راه پیش روی ایران است، یا عدم توافق با غرب و ادامه ارزان فروشی نفت به چین به واسطه معامله غیر قانونی و یا اتفاقی بدتر که می‌تواند به طور کلی صادرات نفت ایران را متوقف کند، نظیر آنچه نوبخت و زنگنه بدان اذعان کرده بودند.
به نظر می‌رسد دولت رئیسی در اولین روزهای استقرار خود با شرایطی دشوار مواجه شود، تصمیم درباره بازگشت به برجام که البته تصمیمی فراقوه‌ای است، می‌تواند آینده نفت، در اقتصاد ایران را روشن کند. آینده‌ای که یک روی سکه آن تشدید فشار و روی دیگر کاهش فشارها در این راستاست. باید صبر کرد و دید شرایط به کدامین سو حرکت می‌کند.
دیدگاه تان را بنویسید