ابهامات آزادسازی منابع بلوکه‌شده ایران

مریم شکرانی

 پس از ماه‌ها انتشار اخبار ضد و نقیض درباره آزادسازی منابع بلوکه شده ایران، دوباره خبر رسید که منابع ایران در کره جنوبی و ژاپن به صورت مشروط آزاد  شده است. بر اساس گزارش نشریه فری‌بیکن امریکا اجازه داده است که ایران از منابع بلوکه شده خود در ژاپن و کره‌جنوبی استفاده کند. البته آزادسازی منابع به معنی ورود اسکناس ارزی به ایران نیست و ایران از این دارایی فقط می‌تواند در ازای واردات کالا استفاده کند. با این وجود بازارهای طلا و ارز ایران واکنش چندانی به خبر آزادسازی این منابع نشان نداد و قیمت‌ها مقدار جزئی عقب‌نشینی داشتند.

حالا وزارت خارجه آمریکا اعلام کرده به منظور دسترسی ایران به بخشی از دارایی‌های مسدود شده‌اش در کره جنوبی و ژاپن، معافیت تحریمی صادر کرده است.

در گزارش نشریه فری بیکن، تاکید شده است که وزارت خارجه ایالات متحده شامگاه سه شنبه به کنگره اطلاع داد که بخشی از تحریم‌های تجاری ایران را لغو می‌کند. با لغو این تحریم‌ها، تهران این امکان را خواهد داشت که به دارایی‌های بلوکه شده خود در کره جنوبی و ژاپن دسترسی پیدا کند.

در این معافیت که توسط «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه ایالات متحده امضا شد، قید شده است که امریکا به ایران اجازه می‌دهد که انتقال وجوه به حساب‌های محدود را به صادرکنندگان ژاپن و کره جنوبی انجام دهد. در واقع، این معافیت به دارایی‌های ایران که در نتیجه تحریم‌های آمریکا بلوکه شده است، امکان می‌دهد که بدون نقض قوانین آزاد شوند.

سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده اعلام کرد که بلینکن این معافیت تحریمی را امضا کرد تا به ژاپن و کره جنوبی یک مهلت ۹۰ روزه دیگر برای تکمیل معاملات خود با ایران بدهد.

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در ادامه افزود وزارت خارجه پیش‌تر معافیتی را صادر کرد که به وجوه مالی مسدود شده در حساب‌های محدود ایران در ژاپن و کره جنوبی اجازه می‌دهد برای پرداخت به شرکت‌های کره‌ای و ژاپنی که کالاهای غیر تحریمی به ایران صادر کرده‌اند، مورد استفاده قرار گیرند.  این معاملات پرداخت مجدد گاهی اوقات زمان بر است و وزیر خارجه معافیت را به مدت ۹۰ روز دیگر تمدید کرد». وزارت خارجه آمریکا در ادامه تأکید کرد که «این معافیت اجازه انتقال هرگونه وجه به ایران را نخواهد داد». وزارت خزانه داری ایالات متحده هنوز در این باره اظهارنظری نکرده است.

در معافیت‌های جدید تحریمی که توسط «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه ایالات متحده امضا شد، قید شده است که امریکا به ایران اجازه می‌دهد انتقال وجوه به حساب‌های محدود را به صادرکنندگان ژاپن و کره جنوبی انجام دهد. در واقع، این معافیت به دارایی‌های ایران که در نتیجه تحریم‌های آمریکا بلوکه شده است، امکان آزادسازی بدون نقض قوانین را می‌دهد

اخبار ضد و نقیض درباره منابع بلوکه شده ایران

حالا خبر آزادسازی منابع بلوکه شده ایران در سایر کشورها مدتهاست منتشر می‌شود و بلافاصله پس از آن، این اخبار تکذیب شده است. این موضوع در حالی رخ می‌دهد که اطلاعات دقیقی از میزان منابع بلوکه شده ایران در سایر کشورها وجود ندارد. برخی آمارها از مجموع حدود 40 میلیارد دلار منابع ارزی در کشورهای چین، هند، کره جنوبی ، ژاپن و عراق حکایت دارد که گفته می‌شود تقریبا نیمی از آن در چین بلوکه شده است.

با وجود این مجیدرضا حریری، رییس اتاق ایران و چین وجود چنین منابعی را در چین تکذیب کرده و گفته است که مابه ازای این مبالغی که گفته می‌شود کالا به ایران وارد شده است. منابع بلوکه شده در عراق را حدود 5 میلیارد دلار تخمین زده‌اند که البته در ماه‌های اخیر صحبت‌هایی مبنی بر تهاتر منابع عراق با واکسن کرونا شنیده شد اما کماکان خبری از این توافق نیست. چنان‌که پیش از این عراق بارها از تسویه بدهی خرید برق و گاز با ایران حرف زده اما چندان به آن پایبند نبوده است.

درباره منابع موجود در کره جنوبی هم اخبار فراوان بوده است. منابع مسدود ایران در کره جنوبی 7 میلیارد دلار تخمین زده شده اما کره جنوبی با وجود رفت و آمد مکرر هیات‌های سیاسی و اقتصادی به ایران یا کره جنوبی بدهی ایران را نپرداخت. ماجرا تا آنجا کشید که هیات کره جنوبی در جریان آزادسازی کشتی خود که در آبهای خلیج فارس توقیف شده بود، بار دیگر وعده داد که منابع ایران را آزاد می‌کند اما این توافق هم به جایی نرسید. گفته می‌شد که کره جنوبی به ایران پیشنهاد داده بود در ازای منابع خود واکسن کرونا، ماسک و تجهیزات بهداشتی یا آمبولانس بگیرد اما روشن نشد که این توافق به کجا رسیده است.

در ژاپن اما رقم بلوکه شده را بین 1.5 تا 3 میلیارد دلار گفته‌اند که رقم 3 میلیارد دلار را رسانه‌ها از محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران نقل قول کرده‌اند. با وجود این بانک مرکزی اعلام کرده است که پول چندانی در ژاپن بلوکه نشده است.

برنا در دی 98 از قول عبدالناصر همتی، رئیس سابق بانک مرکزی، نوشته است که پول زیادی در ژاپن بلوکه نشده است. او  در پاسخ به این سوال که «طرف ژاپنی برای بازگرداندن پول‌های بلوکه شده ایران در ژاپن چه قول‌هایی را داده است» گفت: پول‌های ایران در ژاپن خیلی بلوکه نیست. پول‌های ما در بانک‌های ژاپنی است و در چند ماه گذشته هم بخشی از آن را توانستیم، استفاده کنیم.

گذشته از تمام این موارد عبدالناصر همتی، رییس سابق بانک مرکزی در ادعایی جنجالی گفته بود که دولت ما به ازای پول‌های بلوکه شده پول چاپ  کرده است و نباید روی این منابع حساب کرد.  حالا با وجود این اظهارنظرهای ضد و نقیض درباره منابع بلوکه شده ایران در سایر کشورها، دیروز بازارهای تهران چندان خبر آزادسازی منابع بلوکه در ژاپن و کره جنوبی را جدی نگرفتند و دلار در همان کانال 24 هزار تومان با حدود 200 تومان عقب‌نشینی با قیمت 24 هزار و 569 تومان معامله شد و قیمت طلا هم تغییر چندانی نداشت. فعالان بازارهای ارز و طلا علت برگشت دلار از کانال 25 هزار تومان را تعطیلی بازارها به دستور ستاد کرونا و کاهش تقاضای تجاری ارز می‌دانند.

حالا اخباری وجود دارد که مذاکرات وین هم رو به پایان است و احتمال دارد که دور هفتم مذاکرات به این زودی برگزار نشود. امریکا و ایران هردو اعلام کرده‌اند که نتیجه مذاکرات به تصمیم طرفین مذاکره بستگی دارد و با این شرایط مشخص نیست که سرانجام مذاکرات وین هم  به کجا برسد؟