در ایران تکذیب افزایش قیمت؛ مقدمه گرانی است
سایه روشن طرح‌های بنزینی مجلس
هانیه عسگریان
خبرسازی‌های بنزینی پایانی ندارد و هر روز خبری درباره تغییر قیمت بنزین یا تغییر ساختار یارانه پرداختی به بنزین فضای رسانهای را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد . بنزین در تمام سالیان اخیر کالایی بسیار استراتژیک و البته سیاسی بوده است و همواره تصمیمات بنزینی با اعتراضاتی گاه تند و گاه آرام همراه شده است.
آخرین مورد اتفاقاتی بود که در آبان ماه سال 1398، پس از افزایش اعلام نشده و یک‌باره قیمت بنزین رخ داد که زخمی عمیق بر جان ایران بر جا گذاشت و حالا روشن است کسی مسئولیت افزایش قیمت بنزین و شیوه اجرای آن را نمی‌پذیرد. نکته اینجاست که بنزین به لحاظ اهمیت استراتژیک در سبد اقتصاد و خانوار ایرانی از سوی یک قوه یا حتی یک وزارتخانه تعیین تکلیف نمی‌شود. به عبارت دیگر تصمیم‌گیری درباره قیمت بنزین بر عهده سران سه قوه در سال 1398 گذاشته شد و در نشست سران سه قوه بر سر بالا رفتن قیمت‌ها توافق شد تا مسئولیت اجرا تنها بر عهده یک قوه یا یک وزارتخانه نباشد .
وابستگی بالای سیستم حمل و نقل سبک در ایران به بنزین، اهمیت این کالا را فراتر از محاسبات و مناسبات اقتصادی قرار داده است.
به عبارت دیگر هر چند در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری‌هایی برای گازسوز کردن خودروها در دستور کار قرار گرفته است اما در نهایت آنچه رخ داده وابستگی بالای سیستم حمل و نقل سبک به بنزین است و اتفاقا مصرف بالای بنزین در خودروهای ایرانی به واسطه عقب‌ماندگی تکنولوژیکی عامل دیگری است که مشکلات را دو چندان کرده است. بالا بودن مصرف بنزین سبب شده است قیمت پایین بنزین در قیاس با استانداردهای بین‌الملی چندان به چشم نیاید چرا که اغلب خودروهای ایرانی مصرفی بالاتر از استانداردهای جهانی دارند و سرمایه‌گذاری بر کاهش مصرف بنزین چندان از سوی خودروسازان پیگیری نشده و خودروسازان ایران در این حوزه عقب‌ماندگی محسوسی را نسبت به سایر رقبای خارجی‌شان دارند.
گرانی سوخت هرگز
حالا خبری در خصوص گرانی گازوییل اعلام شده است که واکنش تند زنگنه، وزیر نفت را به همراه داشته است. زنگنه در سال 1398، پیش از اجرای طرح گرانی بنزین نیز البته موضوع افزایش قیمت را تکذیب کرد اما در عمل این اتفاق رخ داد. حالا اما در آخرین روزهای کاری‌اش در وزارت نفت بار دیگر موضعی سفت و سخت را مقابل افزایش قیمت گازوییل گرفت و تاکید کرد: شایعه افزایش قیمت گازوئیل، جنگ روانی دشمنان علیه مردم ایران است.
بیژن نامدار زنگنه در خصوص امکان افزایش قیمت گازوئیل، به خانه ملت گفت: این یک دروغ بزرگ است که خارجی‌ها به منظور عصبانی و ناراحت کردن مردم ایران به راه انداخته‌اند.
وزیر نفت ادامه داد: هیچ برنامه، ایده، طرح و پیشنهادی در هیچ سطحی برای افزایش قیمت بنزین و گازوییل وجود ندارد و باوجود تکذیب‌های مکرر باز هم این جنگ روانی را علیه مردم ایران ادامه می‌دهند.
کمبود بنزین؛ از تکذیب تا توضیح
ماجرا اما تنها به اینجا ختم نمی‌شود. نه تنها در رسانه‌های رسمی که در شبکههای اجتماعی و در جامعه اخبار ضد و نقیضی در مورد کمبود بنزین منتشر می‌شود. برخی می‌پرسند آیا این اخبار مقدمهای بر گرانی دوباره بنزین هستند؟ برخی نیز اخبار منتشره در خصوص کمبود بنزین را با اعتصابات بخشی از کارکنان نفت مرتبط میدانند.
چند روز پیش بود که خبری مربوط به کمبود بنزین و تعطیلی برخی از جایگاه‌های سوخت بنزین در استان گیلان مطرح شد، کوروش بالادست، مدیر شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه گیلان در این زمینه با رد اخبار منتشر شده در برخی رسانه‌های گیلان مبنی بر اعتراض رانندگان فعال در بخش حمل و نقل بنزین، گفت: به هیچ وجه چنین چیزی صحت ندارد و ما هیچگونه مشکلی در این زمینه نداریم.
او افزود: در فضای مجازی دیدم که برخی ادعا کردند بنزین گران می‌شود. چنین چیزی نیز صحت ندارد، زیرا ما نه اعتصاب داریم و نه گرانی!
امروز نیز خبری مبنی بر این که همایون صالحی، رئیس کانون جایگاه‌داران سوخت، مشکل رو‌به‌رو شدن ناوگان حمل و نقل را دلیل کمبود بنزین عنوان کرده است، در فضای مجازی منتشر شد که فاطمه کاهی، سخنگوی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران، ضمن تکذیب این خبر بیان کرد: هیچ مشکلی در میزان تولید، ذخیره‌سازی، تامین و توزیع بنزین در سراسر کشور وجود ندارد. او تاکید کرد: ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای و پیمانکارن مربوطه، همکاری، تعامل و همراهی کامل در توزیع و عرضه سوخت با شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی دارند. از هموطنان درخواست می‌شود به شایعات توجه نکرده و از تجمع در جایگاه‌های عرضه سوخت بپرهیزند.
با این حال تجارت نیوز به نقل از یک منابع آگاه در وزارت نفت گزارش داد: وزیر نفت به دلیل اعتراضات چند روز اخیر کارکنان صنعت نفت در نقاط مختلف کشور، اجازه انتشار هیچگونه خبری را در این زمینه بدون تایید خود نمی‌دهد! کرامت ویس کرمی، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران نیز طی اطلاعیه‌ای در پایگاه اطلاع‌رسانی این شرکت، درباره تامین سوخت مورد نیاز مردم در فصل تابستان، اعلام کرد: هیچ مشکلی برای تامین فرآورده‌های نفتی و بنزین در کشور وجود ندارد.
بنزین در تمام سالیان اخیر کالایی بسیار استراتژیک و البته سیاسی بوده است و همواره تصمیمات بنزینی با اعتراضاتی گاه تند و گاه آرام همراه شده است
تغییر ساختار در راه است؟
ایران در چهار دهه گذشته بارها تجربه افزایش قیمت بنزین را داشته است. همواره رشد قیمت بنزین با استناد به ضرورت کاهش فاصله قیمت بنزین در داخل و خارج و پیش‌گیری از قاچاق و ... صورت می‌گیرد اما در عمل رشد بهای بنزین، افزایش قیمت ارز و رشد عمومی تورم را رقم می‌زند و در نتیجه فاصله قیمتی میان بنزین و به طور عامل سوخت در داخل و خارج پابرجا می‌ماند.
این وضعیت است که بسیاری از کارشناسان را به فکر اصلاح ساختار توزیع یارانه انرژی انداخته است. در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری نیز طرح‌هایی در خصوص افزایش مبلغ یارانه با محوریت اصلاح ساختار پرداخت یارانه انرژی از سوی کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری اعلام شد. حالا به نظر می‌رسد مجلس انقلابی نیز خود را مکلف به ورود به مساله یارانه انرژی میبیند از این روست که بنا بر اعلام عضو کمیسیون انرژی مجلس، سه طرح بنزینی در مجلس شورای اسلامی در دستور کار بررسی قرار دارد.
به گفته وی یکی از طرح‌ها استوار بر این است که بنزین به هر نفر اختصاص داده شود. طرح دیگر اینکه چگونه کسی که بنزین بیشتری مصرف می‌کند هزینه بیشتری بپردازد و در مقابل این اضافه پرداخت بین کسانی خودرو نداشته و از سوخت استفاده نمی‌کنند، توزیع شود و دیگری طرح وان(جایگزین سهمیه‌بندی بنزین) است، البته این طرح‌ها خام است و باید اشکالات اجرایی آنها برطرف شود.
هر چند وی در مصاحبه با ایلنا تاکید کرده است نباید جامعه دچار التهاب شود و احساس کند گرانی بنزین در راه است اما در عمل چنین اتفاقی در حال رخ دادن است و زمزمههای گرانی بنزین در دولت سیزدهم به گوش می‌رسد. هر چه هست تا زمانی که بنزین کالایی بدون جایگزین است، مساله قیمت این کالا مسالهای سیاسی و حل نشده خواهد بود در نتیجه به نظر می‌رسد اگر تغییر ساختاری در راه است باید متمرکز بر کاهش وابستگی حمل و نقل ایران به بنزین باشد .
دیدگاه تان را بنویسید